فرادرسویندوز سرور چیست و چه فرقی با ویندوز دارد؟
اگر یک کاربر معمولی رایانه باشید، احتمالاً تاکنون تنها با نسخه‌های عمومی ویندوز کار کرده‌اید. اما آیا می‌دانید که مایکروسافت یک نسخه ویندوز سرور نیز ارائه می‌کند؟ در این مقاله به بررسی تفاوت‌های ویندوز سرور و ویندوز معمولی می‌پردازیم. همچنین امکانات ویندوز سرور، نواقص آن نسبت به ویندوز معمولی و دلیل متفاوت بودنش را توضیح می‌دهیم.
ویندوز سرور چیست؟
اگر تاکنون اصلاً نام ویندوز سرور به گوشتان نخورده است، باید ابتدا آن را توضیح دهیم. ویندوز سرور، به گروهی از سیستم‌های عامل گفته می‌شود که مایکروسافت برای استفاده روی سرورها ارائه می‌کند. این بدان معنی است که در تقریباً همه موارد، ویندوز سرور در محیط تجاری استفاده می‌شود.
مایکروسافت از سال 2003 اقدام به انتشار ویندوز سرور، تحت این نام کرده است. با این حال حتی پیش از آن نیز نسخه‌های سرور ویندوز ارائه می‌شدند. برای نمونه ویندوز NT 4.0 برای هر دو گروه رایانه‌های ورک‌استیشن (کاربری عمومی) و رایانه‌های سرور ارائه شده بود.
در تقریباً همه موارد، کاربران معمولی لازم نیست در مورد ویندوز سرور نگرانی داشته باشند، چون شما هرگز به صورت تصادفی در فروشگاه‌ها با این نسخه مواجه نمی‌شوید و همچنین به صورت تصادفی آن را از وب‌سایت دانلود نمی‌کنید. اما در هر صورت یادگیری نکاتی در مورد این نسخه از ویندوز جالب است.
پیش از ادامه این مبحث لازم است یادآور شویم که می‌توانید ویندوز سرور را با استفاده از مجموعه آموزش ویندوز سرور، مقدماتی تا پیشرفته فرادرس یاد بگیرید.
تفاوت نسخه‌های ویندوز سرور و ویندوز معمولی
در نگاه نخست نمی‌توان تفاوت بین ویندوز سرور و ویندوز معمولی را تشخیص داد. دسکتاپ هر دو شبیه هم است و شامل تسک‌بار، آیکون‌های دسکتاپ و دکمه استارت می‌شود.
همه نسخه‌های ویندوز سرور با یک نسخه از ویندوز مصرفی کاربران متناظر هستند و برای نمونه ویندوز سرور 2003 همان نسخه سرور ویندوز XP بوده است. نسخه‌های کنونی شامل ویندوز سرور 2016 بر مبنای ویندوز 10 با به‌روزرسانی سالانه به نسخه ویندوز سرور 2019 رسیده‌اند.
از آنجا که ویندوز سرور و ویندوز کدبیس مشترکی دارند، می‌توانید اغلب کارکردها را روی هر دو داشته باشید. می‌توانید برنامه‌هایی مانند مرورگر یا ادیتور عکس را روی ویندوز سرور دانلود و نصب کنید و بسیاری از برنامه‌های اولیه ویندوز مانند Notepad در نسخه ویندوز سرور نیز گنجانده شده‌اند.
با این حال این دو نسخه از ویندوز، تفاوت‌هایشان از شباهت‌هایشان بیشتر است. در ادامه این تفاوت‌ها را بررسی می‌کنیم.
ویندوز سرور نرم‌افزار مدیریت سازمانی دارد
از آنجا که ویندوز سرور برای کسب‌وکارها ارائه شده است، شامل نرم‌افزارهای سازمانی زیادی است.
در ادامه برخی از وظایفی که سرور به لطف وجود این نرم‌افزارها می‌تواند ایفا کند را برشمرده‌ایم:
اکتیو دایرکتوری (Active Directory)
اکتیو دایرکتوری یک سرویس مدیریت کاربر است که به سرور امکان می‌دهد تا به عنوان یک کنترلر دامنه عمل کند. بدین ترتیب به جای این که کاربر وارد حساب کاربری خود در یک رایانه لوکال شود، کنترلر دامنه همه موارد مرتبط با احراز هویت حساب کاربران را بر عهده می‌گیرد.
DHCP
DHCP یا «پروتکل پیکربندی میزبان دینامیک» (Dynamic Host Configuration Protocol)، به پروتکلی گفته می‌شود که به سرور امکان می‌دهد تا به صورت خودکار نشانی IP را به همه دستگاه‌های شبکه تخصیص دهد. در خانه، روتر شما احتمالاً این موارد را مدیریت می‌کند. اما در محیط سازمانی، کارکنان IT می‌توانند از مزیت کارکردهای وسیع‌تر DHCP روی نسخه‌های ویندوز سرور بهره‌مند شوند.
فایل و ذخیره‌سازی
داشتن یک فایل سرور در شرکت، یکی دیگر از خدماتی است که ویندوز سرور ارائه می‌کند. بدین ترتیب می‌توانید داده‌های مهم را در یک مکان متمرکز نگهداری کنید و مجوزهایی برای کنترل افرادی که به آن‌ها دسترسی دارند، تعیین نمایید.
سرویس‌های پرینت
اگر یک کسب‌وکار، ده‌ها پرینتر در ساختمان خود داشته باشد، پیکربندی آن‌ها به صورت تک‌به‌تک برای هر ورک‌استیشن موجب هدر رفت زمانی زیادی می‌شود. راه‌اندازی یک سرور پرینت امکان نگاشت آسان‌تر پرینترها به رایانه‌ها و کاهش کار اضافی را فراهم می‌سازد.
سرویس‌های به‌روزرسانی ویندوز
در اغلب موارد کسب‌وکارها تمایل ندارند که همه‌ی به‌روزرسانی‌های ویندوز مستقیماً روی سیستم‌ها اعمال شوند. با تنظیم یک سرور به عنوان کنترلر به‌روزرسانی ویندوز، می‌توان همه به‌روزرسانی‌های ورک‌استیشن‌ها را از طریق این سرور مدیریت کرد و قواعد خاصی که برای طرز کار آن لازم است را تعیین نمود.
این‌ها تنها برخی از نقش‌هایی هستند که ویندوز سرور می‌تواند مدیریت کند. در اغلب موارد یک شرکت بیش از یک سرور دارد و نقش‌های فوق را بین دستگاه‌های مختلف تقسیم می‌کند. نسخه‌های استاندارد ویندوز به طور پیش‌فرض شامل این قابلیت‌ها نیستند. البته می‌توان برخی ابزارهای شخص ثالث را برای به دست آوردن پاره‌ای از این کارکردها نصب کرد، اما این روش ثبات و استحکام چندانی ندارد.
ویندوز سرور محدودیت‌های سخت‌افزاری کمتری دارد
اغلب افراد در مورد بیشینه مقدار RAM که می‌خواهند روی رایانه خود نصب کنند، نگرانی ندارند. ویندوز 10 نسخه Pro امکان نصب تا 2 ترابایت رم را روی سیستم می‌دهد. با این حال اغلب کاربران امروزه بیش از 32 گیگابایت رم روی سیستم خود نصب نمی‌کنند، بنابراین حتی 1 ترابایت رم هم بسیار زیاد به نظر می‌رسد.
با این حال ویندوز سرور امکان نصب تا 24 ترابایت رم را روی سیستم فراهم ساخته است. همچنین امکان راه‌اندازی سوکت‌های 64 سی‌پی‌یو فراهم شده است که بسیار بیشتر از دو سوکت است که ویندوز 10 پرو ارائه می‌کند.
شاید این اعداد برای شما بی‌معنی به نظر برسند، اما دلیل خوبی برای ارائه این قابلیت‌های سخت‌افزاری بالا وجود دارد. یک سرور می‌تواند کارکردهای مهمی برای صدها فرد در یک کسب‌وکار ارائه کند، بنابراین در اغلب موارد لازم است که بسیار قدرتمند باشد. برای نمونه یک سرور می‌تواند ده‌ها ماشین مجازی را اجرا کند که نیاز به مقدار زیادی رم دارند تا کارهایشان را به صورت روان و هم‌زمان اجرا کنند.
ویندوز سرور قابلیت‌های نامرتبط ندارد
چنان که انتظار می‌رود ویندوز سرور قابلیت‌های کاربران حرفه‌ای از قبیل Command Prompt و دیگر ابزارهای مدیریت را حفظ کرده است. اما نسخه‌های سرور قابلیت‌های مختلف روزمره زیادی را که ویندوز 10 دارد حذف کرده‌اند.
برای نمونه در ویندوز سرور 2016 و 2019 مرورگر مایکروسافت Edge، مایکروسافت استور، کورتانا و دیگر قابلیت‌های مفید دیگر ویندوز 10 را نمی‌بینید. همچنین اپلیکیشن‌هایی مانند Phone را ارائه نمی‌کند و نمی‌توانید ترمینال لینوکس را نیز روی ویندوز سرور فعال کنید. سیستم‌های عامل سرور امکان ورود با حساب مایکروسافت را ارائه نمی‌کنند. از آنجا که این نسخه‌ها برای کاربری سازمانی ارائه شده‌اند، نیازی به این ابزارهای کاربران روزمره روی یک سیستم عامل سرور هم ندارید.
به علاوه برخی اپلیکیشن‌ها قبل از نصب بررسی می‌کنند که آیا شما از نسخه سرور استفاده می‌کنید یا نه. در برخی موارد آن اپلیکیشن روی نسخه سرور ویندوز کار نمی‌کند.
ویندوز سرور به صورت پیش‌فرض با محدودیت‌های بیشتری نیز مواجه است. این نسخه از اینترنت اکسپلورر به عنوان مرورگر پیش‌فرض استفاده می‌کند، اما تنظیمات امنیتی بسیار محدودتر از شرایط معمول است. این حالت نیز طبیعی است چون یک سرور نسبت به سیستم ورک‌استیشن با تهدیدات بیشتری مواجه است.
ویندوز سرور قیمت‌های متفاوتی دارد
همچنان که از قیمت یک محصول تجاری انتظار داریم، ویندوز سرور ارزان نیست. نسخه سرور ویندوز بسیار گران‌قیمت‌تر از ویندوزهای ارائه شده برای کاربران عادی است و بسته به نیازها در پیکربندی‌های مختلفی عرضه می‌شود. همچنین بسته به این که چند نفر به یک سرور دسترسی می‌یابند، باید یک هزینه CLA (پروانه دسترسی کلاینت) جهت استفاده قانونی از این نسخه از ویندوز پرداخت کنید.
کسب‌وکارها به طور سنتی نسخه ویندوز سرور را روی یک سرور فیزیکی نصب می‌کنند که قابلیت‌های سخت‌افزاری بالاتری نسبت به ورک‌استیشن دارد. اما این گزینه نیز وجود دارد که ویندوز سرور را در یک سرویس ابری مانند Azure اجرا کنید.
بدین ترتیب می‌توانید زحمت نگهداری یک سرور فیزیکی را به ارائه‌دهنده خدمات ابری مانند مایکروسافت واگذار کنید. به علاوه این وضعیت به شرکت‌ها امکان می‌دهد که هزینه ارتقای سیستم را به جای پرداخت یکباره برای یک سرور فیزیکی جدید به صورت هزینه‌های منقطع اشتراک پرداخت کنند. در هر صورت بهترین گزینه برای هر سازمان به نیازهای آن کسب‌وکار بستگی دارد.
سخن پایانی
در نهایت باید اشاره کنیم که ویندوز سرور و ویندوز معمولی کد مشترکی دارند و ظاهر آن‌ها هم شبیه هم است، هر چند کاربری‌های کاملاً متفاوتی دارند. نسخه‌های مصرفی ویندوز 10 برای بیشینه کاربردپذیری طراحی شده‌اند و شامل نرم‌افزارهایی برای کاربران سازمانی نیستند. در عین حال ویندوز سرور اهمیتی به زیبا بودن نمی‌دهد. هدف آن اجرای سرویس‌های زیاد به صورت پایدار برای پاسخ دادن به نیازهای کاربران سازمان‌ها است.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌های زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- مجموعه آموزش‌های نسخه‌های مختلف ویندوز
- آموزش ویندوز سرور ۲۰۱۶ برای مدیریت شبکه های کامپیوتری
- مجموعه آموزش‌های شبکه‌های کامپیوتری
- دامنه ویندوز (Windows Domain) چیست و چه مزیت هایی دارد؟
- راه اندازی mail server در ویندوز سرور 2012 — آموزش گام به گام تصویری
==
عالی توضیح دادی، دمت گرم
سلام وقتتون بخیر باشه
ببخشید یعنی من روی ویندوز سرور نمیتونم بازی نسب کنم؟چون من الان سیستم عاملم لینوکس هستش اما الان میخوام به ویندوز ۱۰ تغییرش بدم و موقع سفارش سی دی نصب ویندوز به عنوانش که ویندوز سرور بود دقت نکردم.
با تشکر فراوان