فرادرسنسبت مالکانه چیست؟ – توضیح به زبان ساده و فرمول محاسبه
مدیران شرکت‌ها برای اینکه بتوانند تحلیل بهتری از وضعیت شرکت داشته باشند، می‌بایست صورت‌های مالی شرکت را بررسی کنند و اقلام آنها را با موارد مشابه در بازه‌های زمانی گذشته بررسی کنند. یکی از اقداماتی که به تحلیل‌گران و مدیران صنایع دید بهتری در بررسی اقلام موجود در صورت‌های مالی شرکت‌ها می‌دهد، بیان اقلام موجود در صورت‌های مالی به‌صورت نسبت‌های مالی است. یکی از نسبت‌های مالی که میزان توانایی شرکت‌ها را برای پرداخت بدهی‌ها نشان می‌دهد، نسبت مالکانه است که اهمیت بالایی در تحلیل شرکت‌ها دارد. بنابراین در این مطلب از مجله فرادرس به این موضوع می‌پردازیم که نسبت مالکانه چیست و نحوه محاسبه آن را بیان می‌کنیم. برای این منظور حقوق مالکانه، نسبت‌های مالی در حسابداری، ارتباط نسبت اهرمی و نسبت مالکانه، ارزش‌گذاری کسب و کار با توجه به نسبت مالکانه و ارتباط سرمایه‌گذاری و این نسبت مالی را شرح می‌دهیم.
نسبت مالکانه چیست؟
«نسبت مالکانه» (Proprietary Ratio) نشان می‌دهد که چه مقدار از دارایی‌های شرکت مربوط به حقوق صاحبان سهام شرکت است. به عبارتی دیگر همان‌طور که از نام نسبت مالکانه میتوان متوجه شد این نسبت نشان می‌دهد که از کل دارایی‌های شرکت، چه مقدار مربوط به مالکان شرکت است. بنابراین با محاسبه نسبت مالکانه برای شرکت‌ها متوجه می‌شویم که چه مقدار از دارایی‌های شرکت متعلق به خود شرکت است و چه مقدار از آنها از طریق بدهی‌ها تامین شده است.
معنی نسبت مالکانه چیست؟
نسبت مالکانه یکی از نسبت‌های مالی است که نشان می‌دهد شرکت مربوطه هزینه‌های خود را چگونه تامین میکند. به عبارت دیگر نسبت مالکانه نشان می‌دهد که چه مقدار از هزینه‌های مربوط به فعالیت‌های اقتصادی شرکت از طریق منابع مربوط به مالکان شرکت تامین می‌شود.
فرمول محاسبه نسبت مالکانه
برای محاسبه نسبت مالکانه میتوانیم از فرمول زیر استفاده کنیم. همان‌طور که در رابطه زیر مشاهده می‌کنید، در صورت کسر حقوق صاحبان سهام قرار دارد و در مخرج کسر کل دارایی‌های شرکت را قرار می‌دهیم. برای درک بهتر نحوه استفاده از این فرمول در ادامه این مطلب این رابطه را با مثالی شرح می‌دهیم.
مثال محاسبه نسبت مالکانه
برای اینکه محاسبه نسبت مالکانه را به‌طور ساده شرح دهیم فرض کنید در ترازنامه شرکت الف مقادیر زیر برای دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام مشخص شده است.
- دارایی کل شرکت الف: ۱۰۰ هزار دلار
- بدهی‌های شرکت الف: ۴۰ هزار دلار
- حقوق صاحبان سهام: ۶۰ هزار دلار
در این حالت با توجه به فرمول مربوط به نحوه محاسبه نسبت مالکانه برای شرکت‌ها، می‌بایست حقوق صاحبان سهام را بر مقدار دارایی کل تقسیم کنیم که در نهایت نسبت مالکانه برای این مثال برابر با ۶۰ درصد می‌شود. با توجه به عدد به‌دست آمده برای نسبت مالکانه در این مثال متوجه می‌شویم که ۶۰ درصد از دارایی‌های شرکت مربوط به مالکان شرکت است و ۴۰ درصد دارایی‌های شرکت مربوط به بدهی‌های آن می‌شود.
این موضوع نشان می‌دهد که بخش بیشتری از دارایی‌های شرکت از طریق مالکان شرکت تامین شده است و بخش کمتری از این دارایی‌ها را بدهی تشکیل می‌دهد. بنابراین نسبت مالی به‌دست آمده برای شرکت الف نشانه مثبتی برای ثبات مالی شرکت الف محسوب می‌شود.
حقوق مالکانه چیست؟
حقوق مالکانه از تفاضل بین دارایی‌های کل و بدهی‌های کل شرکت محاسبه می‌شود. شرکت‌ها برای گسترش فعالیت‌های اقتصادی خود معمولا از وام‌های گوناگونی استفاده می‌کنند. علاوه بر این زمانی که ترازنامه‌های شرکت‌ها را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که شرکت‌ها بسیاری از امور عملیاتی خود را از منابعی غیر از دارایی صاحبان شرکت تامین می‌کنند.
بنابراین حقوق مالکانه به مقداری از دارایی‌های شرکت‌ها اشاره میکند که مربوط به صاحبان شرکت است. حقوق صاحبان سهام نیز عبارت دیگری است که میتوانیم آن را معادل حقوق مالکانه درنظر بگیریم. حقوق مالکانه یا حقوق صاحبان سهام نشان می‌دهند که چه مقدار از دارایی‌های شرکت سهم مالکان آن است و چه مقدار از آن را بدهی‌ها تشکیل می‌دهند.
برای مثال فرض کنید ارزش دارایی‌های شرکتی برابر با ۲۰۰ میلیون تومان باشد، در این حالت اگر ۵۰ میلیون از این دارایی‌ها را بدهی‌ها تشکیل دهند. در این حالت حقوق مالکانه یا حقوق صاحبان سهام در این شرکت برابر با ۱۵۰ میلیون تومان است.
یادگیری نسبت‌های مالی در حسابداری با فرادرس
نسبت‌های مالی این امکان را به تحلیل‌گران می‌دهند تا بتوانند صورت‌های مالی شرکت‌ها را بهتر بررسی کنند. در صورت‌های مالی اطلاعات مالی شرکت‌ها به‌صورت ریال بیان می‌شود. اما زمانی که صورت‌های مالی شرکت‌ها را به‌صورت نسبت‌های مالی ارزیابی می‌کنیم، اقلام موجود در مقایسه با هم درنظر گرفته می‌شوند.
این موضوع تحلیل آنها را راحت‌تر میکند. بنابراین بیان صورت‌های مالی در قالب نسبت‌های مالی دید بهتری به تحلیل‌گران برای بررسی وضعیت شرکت می‌دهد و آنها را قادر می‌سازد تا تصمیم‌گیری‌های بهتری را جهت رفع کاستی‌ها و بهبود شرایط شرکت اتخاذ کنند.
برای مثال دو نمونه از اقلام موجود در ترازنامه که در نسبت‌های مالی نیز استفاده می‌شوند، دارایی‌های جاری و بدهی‌های جاری هستند. این اقلام در ترازنامه به ریال بیان می‌شوند. اما زمانی که آنها را در قالب نسبت جاری بررسی می‌کنیم، میتوانیم دید بهتری نسبت به وضعیت دارایی‌ها و بدهی‌های جاری شرکت مربوطه داشته باشیم.
برای این منظور نسبتی به‌نام نسبت جاری در حسابداری تعریف می‌شود که از تقسیم دارایی‌های جاری به بدهی‌های جاری به‌دست می‌آید و دارایی‌ها و بدهی‌های جاری را نسبت به هم بررسی میکند.
در صورتی که به مباحث مالی و حسابداری علاقه‌مند هستید می‌توانید از فیلم‌های آموزشی متنوعی که در فرادرس تهیه شده است، برای افزایش مهارت‌های خود در این حوزه استفاده کنید. در فهرست زیر لینک برخی از فیلم‌های آموزشی مرتبط را مشاهده می‌کنید.
- فیلم آموزش اصول مدیریت مالی فرادرس
- فیلم آموزش مبانی حسابداری مدیریت فرادرس
- فیلم آموزش حسابداری ویژه بازار کار فرادرس
- فیلم آموزش اصول حسابداری فرادرس
- فیلم آموزش حسابداری صنعتی فرادرس
- فیلم آموزش مالیه بین الملل فرادرس
برای کسب اطلاعات بیشتر در حوزه امور مالی و مباحث مربوطه می‌توانید از لینک‌های زیر استفاده کنید و به مجموعه فیلم‌های آموزشی مرتبط دسترسی پیدا کنید.
- مجموعه فیلم آموزش حسابداری از دروس دانشگاهی تا کاربردی فرادرس
- مجموعه فیلم آموزش مدیریت مالی از دروس دانشگاهی تا کاربردی فرادرس
نحوه استخراج نسبت‌های مالی
برای استخراج نسبت‌های مالی میتوانیم از صورت‌های مالی شرکت‌ها استفاده کنیم. انواع مختلفی از صورت‌های مالی همانند ترازنامه و صورت سود و زیان شرکت‌ها وجود دارد که برای محاسبه نسبت‌های مالی میتوانیم از اطلاعات آنها استفاده کنیم.
نسبت مالکانه نیز نوعی از انواع نسبت‌های مالی است که تحلیل‌گران برای تحلیل و بررسی میزان دارایی‌های مربوط به مالکان شرکت نسبت به دارایی‌های کل استفاده می‌کنند. برای این منظور افراد می‌توانند اطلاعات لازم برای محاسبه نسبت‌های مالی را از ترازنامه شرکت مربوطه استخراج کنند.
محاسبه Proprietary Ratio در ترازنامه
اطلاعات مربوط به نسبت مالکانه را میتوان از ترازنامه شرکت‌ها استخراج کرد. ترازنامه شرکت‌ها از دو قسمت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت تشکیل شده‌اند. ترازنامه نمایی کلی از میزان دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت را نمایش می‌دهد و با بررسی ترازنامه شرکت میتوان از وضعیت مالی شرکت‌ها اطلاع پیدا کرد.
ترازنامه شرکت همانند تصویری است که میزان سلامت اقتصادی شرکت را در بازه زمانی مشخصی نشان می‌دهد. ترازنامه از ستون مربوط به دارایی‌ها و ستون مربوط به بدهی‌ها تشکیل شده است. زمانی که کل دارایی‌ها را از بدهی‌های آن کم کنیم، باقیمانده برابر با حقوق مالکانه شرکت مربوطه است.
از سویی دیگر برای محاسبه نسبت مالکانه می‌بایست حقوق صاحبان سهام را بر کل دارایی‌های آن تقسیم کنیم، بنابراین با استفاده از ترازنامه میتوانیم نسبت مالکانه را برای شرکت‌های مختلف محاسبه کنیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره ترازنامه می‌توانید مطلبی با همین عنوان را در مجله فرادرس مطالعه کنید.
صورت وضعیت اقتصادی شرکت نام دیگری برای ترازنامه است که فهرستی از دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت را مشخص میکند. دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت نیز هر کدام به دارایی‌ها و بدهی‌های جاری و دارایی‌ها و بدهی‌های غیرجاری تقسیم می‌شوند. در ترازنامه حقوق صاحبان سهام نیز مشخص می‌شود. بنابراین تحلیل‌گران می‌توانند برای استخراج نسبت‌های مالی همانند نسبت مالکانه از اطلاعات ترازنامه استفاده کنند.
نسبت مالکانه برای دریافت وام
یکی از مواردی که از نسبت مالی مالکانه استفاده می‌شود، برای اعتبارسنجی شرکت‌ها برای اعطای تسهیلات به آنها است. بانک‌ها و موسسات مالی قبل از اینکه با درخواست وام شرکت‌ها موافقت کنند، می‌بایست از میزان اعتبار شرکت‌ها و توانایی آنها در بازپرداخت وام‌های دریافتی مطمئن شوند.
بنابراین بانک‌ها اطلاعات مالی مربوط به صورت‌های مالی شرکت‌ها را بررسی می‌کنند تا آنها را اعتبارسنجی کنند. یکی از نسبت‌های مالی که بانک‌ها بررسی می‌کنند، نسبت مالکانه شرکت است. زمانی که نسبت مالکانه شرکت‌ها مقدار قابل‌قبولی باشد، نشان‌دهنده این است که شرکت مربوطه توانایی بیشتری در بازپرداخت تسهیلات دریافتی دارد.
در این حالت نسبت مالکانه بالا نشان‌دهنده سهم بیشتر مالکان شرکت از دارایی‌های موجود در شرکت است که این موضوع توانایی شرکت را در بازپرداخت بدهی‌های خود افزایش می‌دهد.
نسبت اهرمی و نسبت مالکانه
اهرم به استفاده از بدهی برای انجام امور شرکت اشاره دارد. بنابراین نسبت‌های اهرمی نشان‌دهنده میزان استفاده از بدهی‌ها در شرکت است. زمانی که شرکت‌ها برای اداره امور خود میزان بدهی‌های خود را افزایش می‌دهند، ریسک شرکت مربوطه افزایش پیدا میکند. از سویی دیگر با توجه به اینکه نسبت مالکانه نسبتی است که سهم مالکان شرکت را از کل دارایی‌ها نشان می‌دهد، بنابراین هراندازه شرکت میزان بدهی‌های خود را بالاتر ببرد، نسبت مالکانه کاهش پیدا میکند.
