هوش مصنوعی چیست؟ ــ بخش پنجم: کاربردها
در بخشهای پیشین از مجموعه مطالب «هوش مصنوعی چیست؟» به تاریخچه و مبانی، مسائل، رویکردها و ابزارهای این حوزه پرداخته شد. در این بخش کاربردهای این علم مورد بررسی قرار خواهد گرفت. هوش مصنوعی زمینهای مرتبط با کلیه وظایف عقلانی است. روشهای هوش مصنوعی مدرن، فراگیرتر و متعددتر از آن هستند که در اینجا بیان شوند. این در حالیست که با رسیدن یک روش به بهرهبرداری گسترده، روش مذکور، دیگر هوش مصنوعی محسوب نمیشود. به این پدیده «اثر هوش مصنوعی» گفته میشود.
از جمله مثالهای سطح بالایی که کاربرد هوش مصنوعی را در مسائل جهان واقعی نشان میدهد میتوان به وسایل نقلیه خودران (مانند پهپادها و خودروهای خودران)، تشخیص پزشکی، خلق آثار هنری (مانند شعر)، اثبات نظریههای ریاضی، انجام بازیها (مانند شطرنج، Go و چکرز)، موتورهای جستوجو (مانند گوگل)، دستیارهای آنلاین (مانند سیری)، بازشناسی چهره در تصویر، فیلتر هرزنامه، پیشبینی تصمیمات قضایی و تبلیغات هدفمند اشاره کرد.
امروزه، شبکههای اجتماعی در تولید محتوای خبری از تلویزیون پیشی گرفتهاند و این در حالیست که حتی سازمانهای خبری نیز برای تولید و توزیع خبر وابسته به پلتفرمهای شبکههای اجتماعی هستند. از همین رو، ناشران خبری از فناوری هوش مصنوعی برای انتشار موثرتر مطالب و تولید حجم بالاتر ترافیک استفاده میکنند.
بهداشت و درمان
ورود هوش مصنوعی به صنعت بهداشت و درمان با مبحث دستیار پزشک هوشمند همراه بود. بر اساس مطلب بیان شده در برنامه بلومبرگ تکنولوژی (Bloomberg Technology)، مایکروسافت هوش مصنوعی را توسعه داده که به پزشکان در کشف درمان صحیح برای بیماران مبتلا به سرطان کمک میکند. اساس عملکرد این هوش مصنوعی در ادامه تشریح شده است.
تاکنون حجم بالایی از پژوهشها و داروهای مرتبط با سرطان تولید شدهاند. با نگاهی جزئیتر باید گفت، بیش از ۸۰۰ دارو و واکسن برای درمان سرطان موجود است. برخلاف تصور عموم که به این امر را مثبت میدانند، این تنوع دارو تاثیر منفی بر پزشکان دارد. زیرا گزینههای زیادی وجود دارد که پزشک میتواند از میان آنها انتخاب کند و این امر گزینش داروی صحیح برای یبماران را با چالش مواجه میسازد. مایکروسافت طی پروژهای در تلاش برای توسعه ماشینی با نام «هانوور» است که هدف آن به خاطر سپردن مقالات مرتبط با سرطان و کمک به پیشبینی ترکیب مناسبتری از داروها برای یک بیمار خاص محسوب میشود.
یکی دیگر از پروژههای هوش مصنوعی که در حال حاضر در صنعت بهداشت و درمان روی آن کار میشود سیستم مبارزه با لوسمی حاد مغز استخوان - بیماری کشندهای که درمان آن طی سالهای اخیر ارتقا نیافته - است. در دیگر پژوهشی که در این حوزه مورد انجام قرار گرفته، اذعان شده که هوش مصنوعی در تشخیص سرطان پوست به خوبی پزشکان آموزش دیده عمل میکند. همچنین، پروژهای در راستای پیشگیری از ابتلا به سرطان انجام شده که در آن هوش مصنوعی جهت نظارت بر بیماران دارای ریسک فاکتورهای بالای ابتلا به بیماری مورد بهرهبرداری قرار گرفته است؛ در سیستم مذکور، این کار با طرح پرسشهای متعدد از بیمار و دادههای مربوط به تعاملات پزشک واقعی و بیمار انجام میشود.
مطابق با خبر پخش شده در شبکه خبری سیانان (CNN)، در پژوهش اخیر انجام شده در مرکز پزشکی ملی کودکان اذعان شده که جراحیهای انجام پذیرفته توسط رباتهای خودکار موفقیت آمیز بودهاند. همچنین، بیان شده که ربات دارای تیم ناظر هنگام انجام جراحی بافت نرم و در واقع بخیه زدن روده یک خوک نسبت به انسانهای جراح عملکرد بهتری داشته است. IBM کامپیوتر هوش مصنوعی اختصاصی خود را با نام آیبیام واتسون ساخته، این کامپیوتر هوشمند در برخی موارد حتی از هوش انسانی نیز پیشی گرفته است. واتسون نه تنها در مسابقه !Jeopardy در مقابل قهرمان پیشین این مسابقات به پیروزی دست یافت، بلکه پس از تشخیص بیماری سرطان یک خانم که از لوسمی رنج میبرد به یک قهرمان مبدل شد.
خودروها
پیشرفتهای به وقوع پیوسته در حوزه هوش مصنوعی به رشد صنعت خودروها نیز از طریق ساخت وسایل نقلیه خودران کمک کرده است. تا سال ۲۰۱۶ بیش از ۳۰ شرکت از هوش مصنوعی برای ساخت خودروهای بدون راننده استفاده کردهاند. از جمله این شرکتها میتوان به تسلا (Tesla)، گوگل و اپل اشاره کرد.
مولفههای زیادی برای ساخت و به کار انداختن یک خودرو خودران مورد استفاده قرار میگیرد. این سامانههای حمل و نقل دارای ترکیبی از ترمز، تغییر خط، پیشگیری از برخورد، گردش و نقشه برداری هستند و در کنار هم به خوبی کامپیوترهای دارای کارایی بالا عمل میکنند. در واقع باید گفت سیستمهای هوشمند پیچیده در یک وسیله نقلیه پیچیدهتر با یکدیگر یکپارچه شدهاند.
توسعههای اخیر در اتومبیلهای خودران امکان ساخت کامیونهای خودران را نیز فراهم کردهاند و اولین کامیون خودران نیز بر همین اساس تولید شده است. ولیکن، هنوز بخش اصلی خودروهای بزرگ مقیاس و از جمله کامیونها هنوز خودران نشدهاند. در همین حال، «دایلمر» (Daimler)، یک شرکت خودروسازی آلمانی در حال آزمودن Freightliner Inspiration است. این خودرو، اولین کامیون (در واقع نیمه کامیون) دارای مجوز برای کار در بزرگراههای ایالت متحده آمریکا است.
فاکتور اصلی که توانایی خودروهای فاقد راننده را تحت تاثیر قرار میدهد نقشهبرداری است. این نقشه ممکن است شامل دادههایی از چراغهای خیابانی و ارتفاع مجاز برای عبور وسایل نقلیه، جهت آگاهی خودرو خودران از محیط اطرافش است. با این حال، گوگل در حال کار روی الگوریتمی است که هدف آن حذف نیاز به نقشههای از پیش برنامهریزی شده و در عوض، ساخت دستگاهی قابل تنظیم در گستره وسیعی از چیزهای جدیدی که آن را احاطه کرهاند محسوب میشود. برخی از خودروهای خودران مجهز به فرمان یا پدال ترمز نیستند، بنابراین پژوهشهایی نیز وجود دارد که بر ساخت الگوریتمی که قادر به ایجاد یک محیط امن برای مسافر از طریق ایجاد آگاهی از سرعت و شرایط رانندگی در وسیله نقلیه باشد متمرکز شدهاند.
عامل دیگری که توانایی خودروهای خودران را تحت تاثیر قرار میدهد امنیت برای مسافران است. برای ساخت خودروهای فاقد راننده، مهندسها باید آن را برای مدیریت شرایط پر خطر برنامهریزی کنند. مثالی از این مورد، تصادف خودرو با عابر پیاده است. هدف اصلی خودروها تصمیمسازی برای شرایطی است که بتوانند از برخورد با عابر پیاده ممانعت کنند و در عین حال سرنشینان خودرو را نیز نجات دهند. در چنین شرایطی، یکی از احتمالات ممکن آن است که خودرو باید تصمیم بگیرد مسافران و یا عابر پیاده را نجات دهد. برنامهریزی خودرو فاقد راننده برای این شرایط بهمنظور موفقیت آن امری حیاتی است.
اقتصاد و امور مالی
موسسات مالی برای مدت مدیدی از سیستمهای هوش مصنوعی عصبی بهمنظور شناسایی مطالبات و عوارض بیش از حد طبیعی و همچنین نشانهگذاری آنها برای انجام بررسیهای بیشتر توسط کارشناسان انسانی استفاده میکردند. استفاده از هوش مصنوعی در بانکداری به سالهای ۱۹۸۷ و هنگامی که بانک «سکیوریتی پاسیفیک» (Security Pacific) در آمریکا یک سیستم پیشگیری از کلاهبرداری برای مواجهه با استفاده غیر مجاز از دبیت کارتها راهاندازی کرد باز میگردد. همچنین، برنامههایی مانند Kasisto و Moneystream از هوش مصنوعی در خدمات مالی خود بهره میبردند.
امروزه، بانکها از سیستمهای هوش مصنوعی برای سازماندهی عملیات، دفترداری، سرمایهگذاری در سهام و مدیریت ویژگیها استفاده میکنند. هوش مصنوعی میتواند به تغییرات انجام شده در طول زمان یا هنگامی که کسبوکار شکل نمیگیرد واکنش نشان دهد. قدرتنمایی هوش مصنوعی در اقتصاد و امور مالی تا جایی پیش رفت که در آگوست سال ۲۰۰۱، رباتها، انسانها را در رقابتهای معاملهگری سهام شکست دادند. این در حالیست که هوش مصنوعی توانسته کلاهبرداری و جرایم مالی را با نظارت بر الگوهای رفتاری کاربران و بررسی آنها از جهت هرگونه تغییر غیر طبیعی و ناهنجاری کاهش دهد.
استفاده از ماشینهای هوش مصنوعی در بازار برای کاربردهایی مانند تجارت برخط و تصمیمسازی، تاثیر قابل توجهی بر نظریههای اقتصادی داشته است. برای مثال، پلتفرمهای خرید و فروش مبتنی بر هوش مصنوعی، قانون تامین و تقاضا را به این شکل تغییر دادهاند که میتوان با استفاده از آنها منحنی عرضه و تقاضا را به سادگی تخمین زد و بر اساس آن قیمتگذاری کرد.
علاوه بر این، ماشینهای هوش مصنوعی عدم تقارن اطلاعاتی را در بازار کاهش داده و بنابراین بازار را کارآمدتر کرده و حجم معاملا را کاهش میدهند. همچنین، هوش مصنوعی در بازار عواقب رفتار در آن را محدود و موثرتر میکند. دیگر نظریههایی که هوش مصنوعی در آنها تاثیر داشته شامل «نظریه انتخاب عقلانی» (Rational choice theory)، «امید عقلانی» (Rational expectations)، «نظریه بازیها» (Game theory)، «نقطه عطف لوئیس» (Lewis turning point)، «بهینهسازی سبد سرمایهگذاری» (Portfolio optimization) و «تفکر انتقادی» (Counterfactual thinking) میشوند.
بازیهای ویدئویی
در بازیهای ویدئویی، هوش مصنوعی بهطور معمول برای تولید رفتار هدفمند پویا در کاراکترهای غیر بازیکن (non-player characters| NPC) استفاده میشود. علاوه بر این، روشهای هوش مصنوعی بهطور معمول برای مسیریابی مورد بهرهبرداری قرار میگیرند.
برخی از پژوهشگران هوش مصنوعی، ایجاد رفتار هدفمند و پویا برای NPCها را در میان وظایف قابل انجام در تولید بازیها، به عنوان یک مساله حل شده فرض میکنند. از جمله بازیهایی که دارای سطوح بالاتر (و احتمالا غیر معمولتری) از هوش مصنوعی هستند میتوان به کارگردانی هوشمند «لِفت فور دِد» (Left 4 Dead) و آموزش نورولوژیک جوخهها در «فرمانده عالی ۲» (Supreme Commander 2) اشاره کرد.
امور نظامی
سرمایهگذاریهای سالانه سازمانهای نظامی سراسر جهان در رباتیک از ۵.۱ میلیارد آمریکا در سال ۲۰۱۰ به ۷.۵ میلیارد در سال ۲۰۱۵ رسیده بود. هواپیماهای نظامی بدون سرنشین در سراسر جهان به عنوان یک دارایی ارزشمند نظامی ارزیابی میشوند. بسیاری از پژوهشگران حوزه هوش مصنوعی در تلاش هستند تا از کاربردهای هوش مصنوعی در امور نظامی به دور باشند.
حسابرسی
برای حسابرسی وضعیت مالی، هوش مصنوعی امکان حسابرسی مستمر را فراهم میسازد. ابزارهای هوش مصنوعی میتوانند مجموعههای زیادی از اطلاعات را به سرعت تحلیل کنند. یکی از مزایای بالقوه این امر آن است که ریسک حسابرسی کلی کاهش مییابد. از دیگر مزایای آن میتوان به افزایش سطح اطمینان و کاهش زمان حسابرسی اشاره کرد.
تبلیغات
براساس گزارشی که توسط روزنامه گاردین در انگلستان منتشر شد، در سال ۲۰۱۸ شرکتهای قمار آنلاین از هوش مصنوعی برای پیشبینی رفتار مشتریان خود و هدفگیری آنها با تبلیغات اختصاصی استفاده میکردند.
بخش ششم این مطلب (هوش مصنوعی چیست؟ ــ بخش ششم: فلسفه و اخلاق) را مطالعه کنید.
اگر نوشته بالا برای شما مفید بوده، آموزشهای زیر نیز به شما پیشنهاد میشوند:
- مجموعه آموزشهای ویدیویی آمار، احتمالات و دادهکاوی
- مجموعه آموزشهای شبکههای عصبی مصنوعی
- مجموعه آموزشهای الگوریتم ژنتیک و محاسبات تکاملی
- مجموعه آموزشهای بهینهسازی کلاسیک و هوشمند
- مجموعه آموزشهای پیشبینی و تحلیل سریهای زمانی
^^