DPS در بورس چیست؟ | مفهوم DPS به زبان ساده

‌DPS معادل میزان پول پرداخت شده توسط شرکت به سهام داران است؛ در این نوشتار و در ادامه سایر مطالب بورس مجله فرادرس، به تشریح مفاهیم پیرامون DPS می‌پردازیم. افراد، سهام شرکت‌ها را با هدف دریافت پاداش مالی، خریداری می‌کنند. این پاداش ممکن است از فروش سهام با قیمتی بالاتر در آینده یا دریافت سود از شرکت توزیع‌کننده آن، بدست آید. شرکت‌های عمومی که عملکرد مالی مناسبی دارند، عموماً مبلغی از درآمد خالص را بین سهام‌داران، بر پایه تعداد سهم آن‌ها تقسیم می‌کنند.

DPS چیست ؟

«سود بر سهم» (Dividend per Share | DPS) جمع سود اعلام شده توسط شرکت است که به هر «سهم عادی» (Common Stock) منتشر شده تعلق می‌گیرد. این نسبت را می‌توان از تقسیم سود‌های پرداختی توسط کسب‌و‌کار به تعداد سهام عادی منتشر شده بدست آورد. در شرکت‌ها، عموماً، از سود پرداخت شده آخرین فصل مالی برای محاسبه DPS استفاده می‌کنند.

فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی در فرادرس

کلیک کنید

DPS معیار مهمی برای سهام‌داران به شمار می‌رود زیرا نشان‌دهنده میزان سود مستقیم یا درآمد بدست آمده برای خریداران سهم است. DPS، یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای محاسبه میزان سود بدست آمده در صورت نگهداری سهام در بلندمدت است و از آن برای تعدیل در بورس نیز استفاده می‌شود. DPS در حال افزایش، دیدگاه مدیریت آن شرکت در رابطه با پایداری رشد آن‌را نشان می‌دهد.

چگونه DPS را محاسبه کنیم؟

DPS را می‌توان به روش زیر محاسبه کرد:

$$DPS=\frac{D-SD}{S}$$

 در فرمول بالا:

•  «$$D$$»: مجموع سود‌های دوره زمانی معین
• «$$SD$$»: سود ممتاز
• «$$S$$»: تعداد سهام عادی منتشر شده

اگر سودی خارج از چرخه منظم پرداخت سود، دریافت کردید (سود ممتاز)، باید آن‌را از کل میزان سود پرداخت شده، کسر کنید.

مثال محاسبه DPS

برای مثال، فرض کنید شرکت «الف» معادل ۲۳ میلیون تومان در سال گذشته سود پرداخت کرده باشد، که در طی آن مدت، یکبار نیز سود ممتازی به مبلغ ۶ میلیون تومان برای دارندگان سهام ممتاز واریز شده است. شرکت الف، ۱۰۰ هزار سهم منتشر شده دارد، پس DPS آن مطابق محاسبه زیر برابر ۱۷۰ تومان خواهد بود.

         170   = ۱۰۰ هزار  ÷ (۶ میلیون - 23 میلیون)

یعنی سهامداری با ۱۰۰ سهم عادی ۱۷ هزارتومان (۱۰۰ × ۱۷۰) و سهامدار دیگری با ۱۲۰۰ سهم عادی، ۲۰۴ هزارتومان (۱۲۰۰ × ۱۷۰) سود دریافت می‌کنند.

محاسبه DPS با EPS

می توان در روشی دیگر، DPS را با استفاده از EPS به صورت زیر محاسبه کرد.

$$DPS=EPS\times DPR$$

در فرمول بالا:

• «$$EPS$$»: «سود هر سهم» (Earning Per Share)
• «$$DPR$$»: «نسبت پرداخت سود سهام» (Dividend Payout Ratio)

نسبت پرداخت سود سهام چیست؟

نسبت پرداخت سود سهام، نسبت کل میزان سود پرداخت شده به سهام‌داران در مقایسه با درآمد خالص شرکت است. این نسبت در واقع، درصدی از خالص درآمد است که به صورت سود به سهام‌داران پرداخت شده است.

DPS با سود ممتاز و سود میان‌دوره‌ای

سود‌های توزیع‌شده طی سال (بدون در نظر گرفتن سود‌های ممتاز) باید با یکدیگر جمع شوند تا محاسبه DPS به درستی انجام شود و همچنین، باید شامل سود‌های میان‌دوره‌ای و سود‌های نهایی نیز باشند.

«سود‌های میان‌دوره‌ای» (Interim Dividends) سود‌هایی هستند که قبل از مشخص شدن درآمد سالانه شرکت، اعلام و پرداخت شده‌اند. «سود نهایی» (Final Dividend) سود پرداخت شده در انتهای دوره مالی سالانه، شش‌ماهه یا فصلی است.

اگر شرکتی در طی دوران محاسبه، سهام عادی توزیع کند، تعداد کل سهام منتشر شده عموماً بوسیله میانگین وزنی سهام در طی دوره گزارش، محاسبه می‌شود.

ثبات سود‌ توزیعی توسط شرکت، مسئله قابل توجه دیگری به شمار می‌رود. شرکت ممکن است عملکرد مناسبی داشته اما نوسان نرخ درآمد آن، بالا باشد. بدین صورت، امکان دارد شرکت با پرداخت سود بالاتر به صورت مداوم، موافق نباشد، زیرا آینده غیرقابل پیش‌بینی است. در واقع، صاحبان شرکت نمی‌خواهند سهام‌داران را با پرداخت سود دچار نوسان بین دور‌ه‌های مالی نگران کنند.

چه مواردی DPS را افزایش می‌دهند؟

از آن‌جایی که، DPS بخشی از سود بدست آمده توسط شرکت است، انتشار خبر افزایش آن، مورد مثبتی در نظر گرفته می‌شود زیرا نشان‌دهنده اطمینان شرکت از رشد خود است. از طرفی دیگر، افزایش سود نشان‌دهنده این است که شرکت دیگر فرصت رشدی برای خود متصور نیست و بجای سرمایه‌گذاری سود روی خریداری تجهیزات جدید، جریان نقدینگی اضافه را بین سهام‌داران تقسیم می‌کند.

فیلم آموزش تحلیل بنیادی بورس اوراق بهادار تهران در فرادرس

کلیک کنید

موارد تاثیرگذار بر DPS کدامند؟

عوامل زیادی وجود دارند که ممکن است بر سلامت یک شرکت و توزیع سود توسط آن تاثیر بگذارند. از این موارد می‌توان به پرداخت بدهی، نیاز برای رشد یا سیاست‌های توزیع سود شرکت اشاره کرد.

چه مواردی DPS را کاهش می‌دهند؟

در ادامه به موارد کاهش‌دهنده DPS اشاره کرده‌ایم، که عبارت هستند از:

• سرمایه‌گذاری مجدد سود
• کاستن از بدهی‌ها
• سود اندک

سرمایه‌گذاری مجدد سود‌ها

ممکن است شرکتی، تصمیمی در رابطه با سرمایه‌گذاری مجدد سود‌ها در راستای توسعه محصولات یا دارایی‌های تجاری، اتخاذ کند. در این صورت، با وجود حفظ سود توسط شرکت و عدم توزیع آن بین سهام‌داران، این عمل به طور الزامی، به معنی ضعف مالی این شرکت نیست و این سرمایه‌گذاری مجدد، می‌تواند DPS بیشتری را در آینده بوجود بیاورد.

برای مثال فرض کنید شرکت «ج» شرکتی فناوری محور باشد که سال پیش ۱۰ هزار تومان DPS پرداخت کرده است. در سال کنونی، این شرکت، DPS را کاهش می‌دهد و آن را به ۵ هزار تومان می‌رساند و باقی سود را برای سرمایه‌گذاری در تولید محصول نرم‌افزاری جدید، هزینه می‌کند. این سرمایه‌گذاری مجدد، DPS را در کوتاه‌مدت کاهش می‌دهد.

کاستن از بدهی

شرکت‌ها ممکن است برای پرداخت بدهی‌های خود از سود دریافتی‌شان بکاهند. برای مثال، فرض کنید که شرکت الف موظف به پرداخت بدهی‌های خود، پیش از اتمام سال مالی آتی باشد.

سال گذشته، این شرکت به ازای هر سهم معادل ۳۰ هزار تومان سود پرداخت کرده است. اگرچه، امسال، این شرکت از میزان سود خود می‌کاهد  و آن را به ۳ هزار تومان به ازای هر سهم می‌رساند زیرا باید بدهی‌ها را پرداخت کند. این عمل، در کوتاه‌مدت باعث کاهش DPS می‌شود و در بلندمدت ممکن است آن‌را افزایش دهد.

عملکرد ضعیف سوددهی

کاهش سود می‌تواند کاسته شدن DPS را به همراه داشته باشد. برای مثال، فرض کنید که شرکت «ب» به علت اوضاع اقتصادی نامساعد، متحمل ضرر شده باشد. سال پیش سود پرداختی شرکت ب، به ازای هر سهم برابر ۵ هزار تومان بوده است.در این مورد، شرکت از میزان سود خود می‌کاهد، برای اینکه سودی برای توزیع بین سهام‌داران موجود نیست و امکان دارد سود پرداختی به ازای هر سهم به ۱۵۰۰ تومان برسد.

تفاوت نسبت سود به بها و DPS چیست؟

نسبت سود به بها، یک نسبت مالی نشان‌دهنده سود پرداختی سالانه شرکت نسبت به قیمت سهام است. به عبارتی دیگر، این نسبت نشان دهنده این است که به ازای هر هزار تومان سرمایه‌گذاری در سهم، چه میزان سود نصیب سرمایه‌گذار می‌شود.

فیلم آموزش پیش بینی بازارهای مالی و حباب شناسی در آن در فرادرس

کلیک کنید

نسبت سود به بها به صورت درصدی نمایش داده می‌شود و از تقسیم ارزش پولی سود پرداخته شده در یک سال معین به ازای هر سهم بر قیمت آن بدست می‌آید.

فرمول محاسبه نسبت سود به بها چیست؟

$$DY=\frac{ADPS}{SP}$$

در فرمول بالا:

• «$$DY$$»: «نسبت سود به بها» (Dividend Yield)
• «$$ADPS$$»: «سود سالانه هر سهم» (Annual Dividend per Share)
• «$$SP$$»: «قیمت سهم» (Share Price)

تفاوت DPS و EPS چیست؟

EPS و DPS هر دو منعکس کننده میزان سوددهی یک شرکت هستند. DPS مانند بهره بانکی است و شرکت موظف به پرداخت آن نیست، مخصوصاً اگر کاربرد بهتری برای آن‌ پیدا کند.

توجه داشته باشید که عموماً شرکت‌های با رشد بالا، در فرصت‌های کمی اقدام به پرداخت سود می‌کنند و مبالغ اضافی را مجدداً سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران پاداش مالی خود را از افزایش قیمت سهام دریافت می‌کنند.

EPS درآمد خالص به ازای هر سهم منتشر شده را می‌سنجد و یکی از معیارهای مهم تعیین‌کننده قیمت حقیقی یک سهم است. امکان دارد، یکی از دو شرکت با EPS مشابه، با انتشار تعداد سهم کمتری به این عدد رسیده باشند که در مقایسه با شرکت دوم، کارایی این شرکت، بالاتر در نظر گرفته می‌شود.

EPS نشان‌دهنده ارزش پولی هر سهم و DPS نشان‌دهنده میزان سود اختصاص یافته به هر سهم است. سرمایه‌گذار با مشاهده EPS می‌تواند به صورت تقریبی DPS را تخمین بزند.

نکات مهم درباره DPS

در ادامه نکاتی را بررسی می‌کنیم که لازم است هنگام بررسی DPS شرکت‌ها به آن‌ها توجه داشته باشید.

• بررسی سود با توجه به مالیات
• DPS برای شرکتی با چند نوع سهام عادی
• بکارگیری میانگین وزنی در محاسبه DPS
• بکارگیری پایه زمانی یکسان در محاسبه DPS
• توقف در پرداخت سود

بررسی سود با توجه به مالیات

سود پرداخت شده می‌تواند خالص یا بدون در نظر گرفتن مالیات باشد و این بستگی به شرکت و سیاست‌های وضع مالیات آن بر سود دارد.

DPS برای شرکتی با چند نوع سهام عادی

اگر شرکتی بیشتر از یک نوع سهام عادی منتشر کند، DPS باید برای نوع اول محاسبه شود که همان سهام با بیشترین حجم معاملاتی و بالاترین میزان سهم منتشر شده است.

بکارگیری میانگین وزنی در محاسبه DPS

در محاسبه DPS ممکن است تعداد سهام منتشر شده در یک زمان معین یا میانگین سهام منتشر شده در طی دوره مشخصی از زمان در نظر گرفته شود. عموماً از میانگین وزنی، هنگامی استفاده می‌شود که شرکت توزیع سهام را در دوره محاسبه یا زمان نوسانات زیاد سهام انجام داده است.

بکارگیری پایه زمانی یکسان در محاسبه DPS

زمان محاسباتی سود و تعداد سهم‌ها باید بر یک پایه زمانی یکسان، در نظر گرفته شده باشند، برای مثال، یک سال مالی، یک سال مالیاتی یا فصل.

توقف در پرداخت سود

شرکت‌ها معمولاً در زمان کند شدن نرخ رشد، شروع به پرداخت سود می‌کنند.  هنگامی که شرکتی فرایند پرداخت سود را آغاز کند، توقف این ‌کار و عدم پرداخت سود بسیار دور از انتظار خواهد بود.

معرفی فیلم آموزش بورس-اطلاعیه‌های سامانه کدال

برای آشنایی بیشتر با بازار بورس و نحوه تاثیر‌گذاری اطلاعیه‌های منتشر شده سامانه کدال می‌توانید به دوره آموزشی تدوین شده توسط «فرادرس» مراجعه کنید.

توجه داشته باشید که پیش‌نیاز این دوره، شرکت در آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی است. این ویدئو آموزشی در ۳ ساعت و در قالب ۱۰ درس تهیه شده است که در ادامه سرفصل این دروس‌ را به صورت مجزا نام می‌بریم.

در درس اول، با سامانه کدال آشنا می‌شوید. در درس‌های دوم و سوم به ترتیب اطلاعیه‌های مربوط به درآمد هر سهم و عملکرد ماهانه را می‌آموزید. اطلاعیه‌های مربوط به مجامع و پرداخت سود سالانه سهام در درس‌های پنجم و ششم بررسی شده‌اند. مدرس، در درس هفتم به آموزش اطلاعیه‌های مربوط به افزایش سرمایه‌ها پرداخته است. در درس هشتم مباحث پیرامون نامه‌نگاری‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند. گزارش فعالیت هیئت‌مدیره و سایر اطلاعیه‌ها را به ترتیب در دروس نهم و دهم می‌آموزید.

• برای مشاهده فیلم آموزش بورس-اطلاعیه‌های سامانه کدال + اینجا کلیک کنید.

سخن پایانی

سود‌ها بخشی از کل منافع کسب شده توسط شرکت هستند و سهام‌داران آن‌ها را به علت مالکیت بر قسمتی از شرکت، دریافت می‌کنند. در واقع، دریافت سود، روشی برای کسب منفعت از شرکت منتشرکننده سهام، بدون از دست دادن مالکیت آن است.

اگر مدیریت شرکت، پس از کسب سود، آن‌را بین سهام داران توزیع نکند و مجدداً به سرمایه‌گذاری بپردازد، احتمال افزایش قیمت سهام وجود خواهد داشت یا اینکه امکان دارد، مدیریت با سود بدست‌آمده، تعدادی از سهام خود شرکت را خریداری کند که این مورد نیز به نفع سهام‌داران خواهد بود.

شرکت باید رشدی بالاتر از حد معمول داشته باشد تا سرمایه‌گذاری مجدد، توجیه‌پذیر به نظر برسد. به صورت کلی، زمانی که رشد یک شرکت کند شود، قیمت سهام آن افزایش چندانی را تجربه نخواهد کرد و شرکت برای از دست ندادن سهام‌دارانش، ملزم به پرداخت سود خواهد بود.

پدیده کندی رشد برای اغلب شرکت‌ها، بعد از اشغال کردن حجم زیادی از بازار، اتفاق می‌افتد. شرکت‌ها به اندازه‌ای می‌رسند که دیگر پتانسیلی برای رشد با نرخ سالانه ۳۰ درصد تا ۴۰ درصد را نخواهند داشت، فارغ از اینکه چه میزان منابع مالی برای انجام پروژه‌ها تخصیص یافته باشد.

بسیاری از سرمایه‌گذاران در هنگام سرمایه‌گذاری به میزان سود پرداخت شده توسط شرکت انتشاردهنده سهام توجه می‌کنند. زمانی که شرکتی سودها را پرداخت نکند، احتمالاً به سرمایه‌گذاری مجدد و بکارگیری منابع مالی در پرو‌ژه‌های جدید پرداخته‌ است.

در نهایت، بهتر است، برای سرمایه‌گذاری در سهام یک شرکت تنها به DPS بالا توجه نشود. موارد دیگر مانند سایر نسبت‌های مالی، میزان فروش، کیفیت مدیریت و ثبات بازدهی در بلندمدت نیز، باید مورد ملاحظه قرار بگیرند. به صورت خلاصه، توجه به DPS مهم است اما قبل از سرمایه‌گذاری در سهام معینی، تحلیل بنیادی را از یاد نبرید.