فرادرسدانلود هزاران کتاب رایگان در پروژه گوتنبرگ
اینترنت برای دنیای ما خیلی چیزها داشته است، اما شاید یکی از مهمترین دستاوردهای اینترنت برای ما، دسترسی بهتر مردم به فرهنگ‌های مختلف از سراسر دنیا باشد. پروژه‌هایی که تا همین 20 سال پیش اجرای آنها دور از ذهن به نظر می‌رسید، امروز در یک چشم به هم زدن انجام می‌شوند.
پروژه‌ای چون (Google Books) هر کتابی که به دستش برسد را اسکن می‌کند و (Internet Archive) نیز به دنبال دیجیتالی کردن هر چیزی ار فیلم و آهنگ گرفته تا کتاب و صفحه‌ی وب است.
اما زمانی که درباره‌ی کتاب صحبت می‌کنیم، یکی از بازیگران‌اصلی که در این بین نقش پررنگی ایفا می‌کند، پروژه گوتنبرگ است. هزاران داوطلب در این پروژه مشغول اسکن کردن، اصلاح و ویرایش کتاب‌های مختلف هستند و باعث شده‌اند دسترسی به کتاب و ادبیات بیش از پیش ساده‌تر شود.
سایت‌هایی چون پروژه گوتنبرگ که بیش از ۴۵ هزار عنوان کتاب دارند، به شما این تضمین را می‌دهند که هیچ کتابی از زیر دست آنها رد نمی‌شود. هر کسی که در این دنیا به یک کپی از کتابی نیاز داشته باشد، همیشه می‌تواند آن را پیدا کند.
ظهور کتاب‌های الکترونیکی و محبوبیت آنها
کتاب‌های الکترونیکی یا همان (eBooks) تولد مشکلی داشته است. بیش از ۵۰۰ سال مردم به خواندن کتب چاپی عادت داشتند و در نتیجه‌ی ایده‌ی خواندن الکترونیکی کتاب‌ها روی یک نمایشگر می‌توانست جهش بزرگی باشد. این موضوع زمانی بیشتر مهم می‌شود که ببینیم مردم متوجه می‌شوند از نظر فنی مالکیتی روی محتوا ندارند و کمپانی‌هایی چون آمازون می‌توانند هر زمانی اطلاعات مورد نظر را بدون اطلاع قبلی پاک کرده یا به‌روزرسانی کند. اما زمانی که آمازون کتابخوان کیندل را عرضه کرد و خواندن کتاب‌های الکترونیکی آسان شد، هر کسی تمایل داشت از این سیستم استفاده کند. امروز کتابخوان‌های زیادی چون کیندل، نوکس و... در بازار پیدا می‌شود.
اما چرا برخی از مردم خواندن کتاب الکترونیکی را به کتاب چاپی ترجیح می‌دهند؟ دلیل اول این است که شما می‌توانید تمام کتابخانه‌ی خود را هر جایی همراهتان داشته باشید و که این کتابخانه حجمی در حد یک دفترچه یادداشت دارد و بسیار سبک است. علاوه بر این نیاز به فضای زیاد برای نگهداری آن ندارید و حتی مجبور نیستید انبوهی از کتاب‌های خود را تمیز کنید.
دوم اینکه، مردم سرعت به دست آوردن کتاب را دوست دارند. اگر یک کتاب چاپی را از آمازون سفارش دهید، باید تا ۴۸ ساعت حداقل صبر کنید تا کتاب مورد نظر به دستتان برسد. یا اگر بخواهید کتابی را از کتابفروشی بخرید، باید مسیری را تا رسیدن به محل مورد نظر طی کنید و هزار مشکل دیگر!
از طرف دیگر امکان خرید کتاب‌های الکترونیکی در چند دقیقه وجود دارد و تمام کاری که باید انجام دهید چند کلیک ساده از پشت میز است. این فرایند خیلی سریع و ساده خواهد بود.
سوم اینکه وقتی در اتوبوس یا مترو مشغول خواندن کتاب باشید، همه می‌بینند در حال خواندن چه کتابی و چه محتوایی هستید، اما وقتی در حال مطالعه‌ی کتاب الکترونیکی باشید دیگر کسی متوجه نخواهد شد.
پروژه‌ی گوتنبرگ، توضیح اصول دامنه عمومی
سایت‌های زیادی برای دانلود کتاب کتاب‌های الکترونیکی در اینترنت وجود دارد، ولی پروژه گوتنبرگ بزرگترین و شناخته‌شده‌ترین گزینه است. اما پیش از اینکه بخواهیم مزایا و معایب این سایت را بررسی کنیم، لازم است مفهوم «دامنه‌ی عمومی» را شرح دهیم که تمام ماهیت سایت گوتنبرگ در آن خلاصه شده است.
هر کتابی که چاپ می‌شود قانون کپی‌رایت را رعایت می‌کند. این کار باعث می‌شود نتوانیم به سادگی تلاش و زحمت دیگران را سرقت کنیم! حق کپی‌رایت مادام‌العمر برای مولف اثر باقی خواهد ماند و حتی تا چند صباحی پس از مرگ وی نیز کپی رایت متعلق به اوست. این مدت زمان براساس مناطق مختلف متفاوت است ولی در اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی تا 70 سال حق کپی‌رایت برای مولف متوفی باقی می‌ماند. بعد از این مدت کتاب به «دامنه ی عمومی» تعلق می‌گیرد.
دامنه‌ی عمومی به این معنی است که هر کسی می‌تواند از کتاب مورد نظر خود چاپ گرفته و حتی آن را بفروشد. مهم‌تر اینکه کتاب می‌تواند به صورت رایگان در فضای اینترنت منتشر شود تا هر کسی بتواند آن را دانلود کند.
پروژه‌ی گوتنبرگ چه کتاب‌هایی را عرضه می‌کند؟
به دلیل قانون کپی‌رایت، طبیعتا نمی‌توانید کتاب‌هایی که به تازگی منتشر شده‌اند یا نویسنده‌ی آنها هنوز زنده است روی سایت گوتنبرگ پیدا کنید. ضمن اینکه تازه بعد از مرگ او باید 70 سال سپری شود. بنابراین کتاب‌هایی که در سایت پروژه‌ی گوتنبرگ پیدا می‌شود مربوط به کتبی است که حداقل 70 سال از مرگ مولف آن گذشته است و حالا به صورت رایگان روی اینترنت قرار گرفته‌اند.
کافی است به تعداد رمان‌ها، کتاب‌ها، منابع و مراجع، رساله‌ها و انبوهی از محتوای متنی که به طی سال‌ها منتشر شده است فکر کنید. تمامی این موارد باید اسکن شده، خوانده شود و بعد از بررسی روی سایت قرار گیرد.
روش انتقال کتاب‌ها به صورت آنلاین چگونه است؟
پروژه‌ی گوتنبرگ بسته به تعداد داوطلبان خود فعالیت می‌کند و به آنها وابسته است. اما در واقع هیچ کتابی کلمه به کلمه تایپ نمی‌شود؛ چرا که خیلی سخت و طاقت‌فرساست. پروژه‌ی گوتنبرگ از فناوری (OCR) استفاده می‌کند که در آن با استفاده از اسکن نوری تمام محتوای متنی اسکن شده و در نهایت تبدیل به تصویر می‌شود. این روش برای تعداد زیادی کتاب یا سند بسیار کاربردی است.
چه کتاب‌هایی بیشتر ار سایت پروژه‌ی گوتنبرگ دانلود می‌شود؟
در نگاه اول طراحی سایت خیلی خسته‌کننده و قدیمی به نظر می‌رسد. به نظر می‌رسد بهتر باشد طراحی آن با ظاهری جدید، فونت‌های جذاب‌تر و سبکی نو به‌روزرسانی شود. اما مهم محتوایی است که در این سایت قرار دارد و بخش‌های مختلف آن کاملا کاربردی است.
در صفحه‌ی اصلی سایت لینکی وجود دارد که نشان می‌دهد در سایت پروژه‌یگوتنبرگ چه کتاب‌های بیشتری دانلود شده‌اند. با ورود کتاب‌های جدید این لیست به‌روزرسانی می‌شود. همچنین می‌توانید آمار دانلودهای ۳۰ روز گذشته را نیز مشاهده کنید.
چگونه کتابی را پیدا کنیم؟
اگر دنبال کتابی می‌گردید، در گام اول می‌توانید عنوان کتاب یا نام نویسنده را بخش جستجو وارد کنید. به عنوان مثال اگر نام شرلوک هلمز یا نویسنده‌ی این کتاب را وارد کنید، در هر دو حالت می‌توانید به مجوعه کتاب‌های خود دسترسی داشته باشید.
به عنوان مثال برای شرلوک هلمز ۴۸ مورد به عنوان نتیجه نشان داده می‌شود که می‌توانید جزئیات هر کدام مانند تعداد دانلودهای قبلی توسط کاربران را مشاهده کنید. نکته‌ی قابل توجه این است که سایت پروژه‌ی گوتنبرگ نسخه‌ی صوتی کتاب‌ها را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد. لوگویی کنار عنوان کتاب قرار می‌گیرد که به شما نشان می‌دهد کتاب مورد نظر به صورت متنی یا صوتی عرضه شده است.
چگونه کتاب‌ها را با فرمت‌های مختلف دانلود کنیم؟
برای اینکه بخواهید کتابی را دریافت کنید، می‌توانید محتوای مورد نظر را با فرمت‌های مختلفی داشته باشید. برای این کار باید با فرمت‌های مختلف آشنا شوید.
اول اینکه دو نوع کلی از کتاب‌ها به صورت (ePub) و فایل‌های کیندل وجود دارد که در واقع به صورت تصویر و غیرتصویر است. آنهایی که به صورت (images) هستند نسخه‌ای ازکتاب است که داخل آن توضیحات دارد و حجم آنها بیشتر است. البته گوشه‌ی راست پایین هر کدام یک کد QR نیز وجود داردکه می‌توانید برای دانلود سریع کتابروی گوشی از آن استفاده کنید.
HTML
نسخه‌ی تحت وب کتاب‌ها به صورت (HTML) است که باید آنها را در مرورگر بخوانید. علاوه بر این چون کتاب‌ها به صورت دامنه‌ی عمومی هستند، می‌توانید نسخه‌ی (HTML) را روی سایت خود نیز داشته باشید.
ePub
این پسوند که مخفف نشر الکترونیک است، یکی از مرسوم‌ترین فرمت‌های موجود به شمار می‌رود. فایل‌های (ePub) روی دستگاه‌های مختلف مانند (iBooks) اپل کار می‌کنند. کافی است آنها را دانلود کرده با دو بارکلیک کردن روی آن، کتاب موردنظر را در برنامه‌ی مناسب مطالعه کنید.
کیندل
کیندل نام کتابخوان و تبلت‌های آمازون است که نه تنها محبوبیت زیادی دارد، بلکه برای خواندن کتاب‌های الکترونیکی در سطح گسترده‌ای استفاده می‌شود. کافی است فایل‌های (mobi) را دانلود کرده و در حساب کاربری خود روی آمازون وارد بخش کیندل شوید. آدرس مخفی برای مطالعه‌ی کتاب روی کیندل در اختیار شما قرار می‌گیرد.
فایل متنی
شما می‌توانید کتاب مورد نظر خود را به ساده‌ترین شکل ممکن و به صورت متنی دریافت کنید. البته کتاب به صورتی دریافت می‌شود که خام است و هیچ تصویر یا فرمتی وجود ندارد. این فایل‌های حجم کمی دارند و راحت می‌توانید آنها را روی گوشی خود مطالعه کنید.
فایل صوتی (ogg vorbis,MP3, AppleiTunes, Speex)
همان طورکه گفتیم سایت پروژه‌ی گوتنبرگ نسخه‌ی صوتی کتاب‌ها را نیز در اختیار کاربران می‌گذارد و شاید به اندازه‌ی خواندن کتاب طرفدارنداشته باشد ولی به هر حال موضوع جالبی است. تمامی این کتاب‌ها توسط داوطلبان خوانده شده است. از همین رو ممکن است کیفیت صدا و استانداردهای هر فایل با دیگری متفاوت باشد. ضمن اینکه اگر حجم کتاب زیاد باشد، برای هر فصل یک فایل صوتی می‌بینید و امکان دانلود همه‌ی آنها به صورت یک‌جا وجود ندارد.
اگر این مقاله برای شما سودمند بوده است، شاید به مقاله‌های زیر نیز علاقه‌مند باشید:
- همگام سازی موسیقی، فیلم و کتاب های الکترونیکی در آیفون و آیپد با iTunes
- ۱۰ کتابخانه و فریم‌ورک جاوا اسکریپت که باید آنها را بشناسید--قسمت اول
- کتابخانه NumPy پایتون--راهنمای جامع-- بخش اول
--
