رشته مهندسی محیط زیست | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار + فیلم آموزش رایگان

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته مهندسی محیط زیست پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته مهندسی باید در آن‌ها پایه‌ای قوی‌تر داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

رشته مهندسی محیط زیست مناسب چه کسانی است؟

باتوجه به دغدغه فعلی پیش‌روی ایران و مواجهه با مشکلاتی چون آلودگی هوا، بحران آب، فرسایش شدید خاک‌ها در سطح کشور و بروز پدیده‌هایی چون بیابانزایی، این رشته تحصیلی مناسب کسانی است که روحیه ای فعال و پویا دارند و درصدد بهبود شرایط محیط زندگی خود هستند؛ کسانی که دوستدار طبیعت بوده و به محیط اطراف خود توجه می‌کنند.

از طرفی به دلیل گستردگی دامنه فعالیت‌های رشته مهندسی محیط زیست و به نوعی بین رشته‌ای بودن آن، می‌توان آن را تلفیقی از رشته‌هایی چون زیست‌شناسی، شیمی، نقشه‌برداری، جغرافیا، اقلیم‌شناسی، کشاورزی و آبخیزداری دانست.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی محیط زیست بیشتر کاربرد دارند؟

دروسی چون زیست‌شناسی و شیمی جزو دروسی هستند که زمینه‌ساز کسب اطلاعات پایه از رشته مهندسی محیط زیست به حساب می‌آیند و در سطح دانشگاهی با تلفیق این دروس با مباحث دیگر و گسترده شدن موارد و مطالب، میزان آگاهی فرد از این رشته بصورت تخصصی‌تر افزایش می‌یابد.

دروسی چون اکولوژی محیط زیست، شناخت محیط زیست، مبانی محیط زیست، میکروبیولوژی عمومی برگرفته از درس زیست‌ شناسی هستند و مباحثی چون شیمی آلاینده‌ها نیاز به پایه اطلاعات شیمی دارد. همچنین با داشتن اطلاعات پایه مطلوب ریاضی می‌توان دروسی چون نقشه برداری و کارتوگرافی را با موفقیت بیشتری پشت سر گذاشت.

گرایش‌های رشته مهندسی محیط زیست برای ادامه تحصیل چه هستند؟

رشته محیط زیست در مقاطع تحصیلی ارشد و دکتری دارای سه گرایش زیر است که در دفترچه کشاورزی ارائه می‌شوند.

• آلودگی‌های محیط زیست
  • (+) مجموعه آموزش‌های محیط زیست
• آمایش سرزمین
• تنوع زیستی

عنوان رشته، مهندسی محیط زیست-گرایش آلودگی‌های محیط زیست، آمایش سرزمین و یا تنوع زیستی است البته برخی دانشگاه‌ها دارای گرایش نیستند و رشته تحت عنوان مهندسی محیط زیست ارائه می‌شود.

• (+) آموزش مهندسی محیط زیست

البته در مقطع دکتری در برخی دانشگاه‌ها که دارای گرایش نیستند، این رشته تحت عنوان علوم و مهندسی محیط زیست ارائه می‌شود. ظرفیت پذیرش این رشته در دانشگاه‌های دولتی در مقطع کارشناسی مطلوب و در مقاطع بعدی کاهش می‌یابد و در اکثر نقاط و دانشگاه‌های کشور ارائه می‌شود.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی محیط زیست چه هستند؟

بطور کلی می‌توان دروس مطرح رشته مهندسی محیط زیست را به صورت زیر دسته‌بندی کرد. لازم به ذکر است برای یادگیری دروس تخصصی این رشته می‌توانید از مجموعه آموزش مهندسی محیط زیست فرادرس استفاده کنید.

دروس پایه

• (+) ریاضیات عمومی
• (+) فیزیک عمومی
• (+) شیمی عمومی
• (+) شیمی آلی
• (+) آمار و احتمالات
• گیاه‌شناسی عمومی
• اکولوژی
• (+) کارتوگرافی
• (+) رسم فنی
• (+) میکروبیولوژی
• (+) ژنتیک
• (+) زمین‌شناسی
• (+) جانورشناسی

دروس اصلی 

• هوا و اقلیم شناسی
• اقتصاد عمومی-خاک شناسی
• شناخت محیط زیست
• (+) هیدرولوژی
• (+) جامعه‌شناسی
• (+) مساحی و نقشه‌برداری
• عکس‌های هوایی
• حفاظت خاک
• درختان و درختچه‌های ایران
• آشنایی با رایانه
• گیاهان آبزی
• شناسایی گیاهان مرتعی
• مبانی سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیای

دروس تخصصی الزامی

•  بوم‌شناسی مهره داران
• مبانی مدیریت حیات وحش
• زیست‌شناسی و شناخت حیوانات شکاری
• حقوق و مدیریت محیط زیست
• (+) اکولوژی دریاها
• فنون و مدیریت حیات وحش
• آلودگی هوا
• انسان و محیط زیست
• مناطق حفاظت شده پارک‌های ملی و جنگلی
• پارکداری
• طراحی و مهندسی پارک‌های ملی و جنگلی
• آلودگی آب و خاک
• زیست شناسی حفاظت
• جلسه بحث
• پروژه

دروس تخصصی انتخابی:

• محیط زیست و کشاورزی
• بهسازی طبیعت و حفظ محیط زیست
• بوم شناسی سیمای سرزمین
• تاکسیدرمی
• ماهی‌شناسی
• آبزی‌پروری
• جنگل شناسی عمومی
• ترویج و آموزش منابع طبیعی
• آبزیان
• ژئومورفولوژی
• جاده‌سازی
• طرح آزمایشات کشاورزی
• (+) فیزیولوژی جانوری
• مدیریت مواد زائد و جامد
• جنگلداری
  • (+) آموزش بهره ‌برداری جنگل
  • (+) آموزش اندازه گیری درختان جنگلی
• بوم‌شناسی تالاب‌ها
• مرتعداری
• کارآفرینی عمومی
• فضای سبز شهری
• (+) اکوتوریسم
• دوزیستان و خزندگان ایران
• پرنده‌شناسی
• ایمنولوژی عمومی

یک مهندس محیط زیست چه کارهایی انجام می دهد؟

مهندسان محیط زیست روش‌هایی را برای به حداقل رساندن اثرات باران اسیدی، گرم شدن کره زمین، گازهای گلخانه‌ای خودروها و تخریب لایه ازن مطالعه می‌کنند. آن‌ها همچنین سیستم‌های تامین آب شهری و تصفیه فاضلاب صنعتی را طراحی کرده و در مورد اثرات زیست‌محیطی پروژه‌های ساخت و ساز پیشنهادی تحقیق می‌کنند. مهندسان محیط زیست معمولاً کارهای زیر را انجام می‌دهند:

• به‌روز کردن، تهیه و بررسی گزارش‌های تحقیقات محیطی
• طراحی پروژه‌هایی که منجر به حفاظت از محیط‌زیست می‌شوند، مانند تاسیسات احیای آب، سیستم‌های کنترل آلودگی هوا و عملیات تبدیل زباله به انرژی
• دریافت، به‌روز رسانی و حفظ برنامه‌ها، مجوزها و روش‌های عملیاتی استاندارد
• ارائه پشتیبانی فنی برای پروژه‌های اصلاح محیط زیست و اقدامات قانونی
• تجزیه و تحلیل داده‌های علمی و انجام بررسی‌های کنترل کیفیت
• نظارت بر پیشرفت برنامه‌های بهبود محیط‌زیست
• بازرسی از تأسیسات و برنامه‌های صنعتی و شهری برای اطمینان از رعایت مقررات زیست‌محیطی
• دادن مشاوره به شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی در مورد روش‌های پاکسازی محل‌های آلوده

فارغ التحصیل رشته مهندسی محیط زیست در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

باتوجه به گستردگی دامنه رشته مهندسی محیط زیست و ارتباط آن با سایر رشته‌های دانشگاهی، از مهارت فارغ التحصیلان آن می‌توان برای نظارت بر خروجی صنایع گوناگون و تطبیق این خروجی با استانداردهای سازمان محیط زیست بهره گرفت.

همچنین جهت کسب مهارت‌های نرم‌افزاری می‌توان اقدام به شرکت در پروژه‌هایی با پایه آمایشی و آلودگی کرد. از سوی دیگر در صورت فراخوان استخدام دولتی می‌توان در ارگان‌هایی چون سازمان محیط زیست، منابع طبیعی، دادگستری، نظام مهندسی، آزمایشگاه‌های معتمد محیط زیست، شهرداری، سازمان مدیریت پسماند و غیره اشتغال پیدا کرد.

بازار کار رشته مهندسی محیط زیست به چه صورت است؟

اشتغال و بررسی بازار کار رشته مهندسی زیست با توجه به کسب مهارت در این رشته تحصیلی معین می‌شود؛ چرا که امروزه تنها داشتن یک مدرک دانشگاهی صرف بدون کسب مهارت‌های جانبی لازم مفید فایده نیست و بدین منظور یادگیری و تسلط کامل بر نرم‌افزار‌های مرتبط به این حوزه مانند GIS و RS بسیار راهگشا به حساب می‌آید.

همچنین در صورت تحصیل در گرایش آلودگی، تسلط به کار با انواع دستگاه‌های آزمایشگاهی حائز اهمیت است و به دلیل دامنه مختلف فعالیت‌های مرتبط با این گرایش، امکان اشتغال در حوزه‌های گوناگون وجود دارد؛ هر چند که به این منظور، باید برای ورود به هر حوزه مهارت‌های خاص و ویژه‌ای را کسب کرد.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی محیط زیست در داخل ایران چگونه است؟

در اکثر دانشگاه‌های مطرح کشور امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی محیط زیست وجود دارد. افراد می‌توانند بر اساس گرایش‌های ارائه شده، تخصص اساتید و علاقه پژوهشی خود اقدام به انتخاب دانشگاه کنند. البته پیشنهاد کلی بر این است برای کسب مهارت و ورود آسان‌تر به بازار کار، علاقه‌مندان تلاش کنند تا وارد دانشگاه‌های برجسته‌تر شوند و پایه علمی قوی‌تری را به این طریق برای خود رقم بزنند. داشتن پایه علمی قدرتمند یکی از برتری‌ها برای ورود به بازار کار محسوب می‌شود.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی محیط زیست در خارج از کشور به چه صورت است؟

رشته محیط زیست از جمله رشته‌های دانشگاهی است که در سطح جهانی توجه ویژه‌ای به آن می‌شود؛ علت این توجه ویژه را نیز می‌توان در بحران‌های زیست محیطی دانست که هم‌ اکنون در دنیا در جریان هستند. از همین رو بسیاری از کشورهای توسعه یافته از تحصیل کردگان این رشته استقبال ویژه‌ای به عمل می‌آورند و آن‌ها را در دانشگاه‌های خود پذیرش می‌کنند.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

دروس دانشگاهی رشته مهندسی محیط زیست تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟

اصولا دانشگاه را می‌توان سکوی پرتاب و نقطه شروع برای پیشرفت دانست. مسلما محیط دانشگاهی پویا می‌تواند در طرز تفکر و انتخاب‌های آتی افراد بسیار موثر باشد. اما خود شخص در نهایت انتخاب می‌کند که در این راه فردی پویا و فعال باشد یا تنها به دروس ارائه شده در سطح دانشگاهی اکتفا کند.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

بی‌شک برای منحصر به فرد و خاص بودن باید کمی فراتر از بقیه گام برداشت و این امر مستلزم آن است که بیش از آنچه در دانشگاه ارائه می‌شود به مطالعه بپردازید و مهارت کسب کنید. به بیان ساده‌تر تنها کسب یک مدرک تحصیلی نمی‌تواند برای ورود به بازار کار کافی باشد و تلاش و انجام پروژه‌های جانبی نیز، الزاماتی هستند که نباید از آن‌ها چشم پوشید.

نویسنده مهمان: سیما تیموریان مطلق

این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «سیما تیموریان مطلق» نوشته شده است. تیموریان، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی محیط زیست از دانشگاه یزد است. ثبت چندین اختراع و ترجمه دو کتاب در حوزه محیط زیست و GIS از جمله دیگر فعالیت‌های پژوهشی وی هستند.

• مجموعه آموزش‌های زیست شناسی
• مجموعه آموزش‌های دروس شیمی
• مجموعه آموزش‌های سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)
• معرفی رشته‌های مختلف دانشگاهی — از تحصیل تا اشتغال

^^