رشته مهندسی راه آهن | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار

۳۴۸۲ بازدید
آخرین به‌روزرسانی: ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۱
زمان مطالعه: ۱۰ دقیقه
رشته مهندسی راه آهن | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به بررسی رشته مهندسی راه آهن پرداخته‌ایم. در اینجا قصد داریم به سوالات متداول پیرامون رشته مهندسی راه آهن پاسخ دهیم. به علاوه، بازار کار رشته مهندسی راه آهن و انواع گرایش‌های این رشته را مرور می‌کنیم و امکان ادامه تحصیل در این رشته در داخل و خارج از کشور را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

فهرست مطالب این نوشته

رشته مهندسی راه آهن مناسب چه کسانی است؟

رشته مهندسی راه‌آهن با هدف آموزش دانشجویان متعدد در مقاطع مختلف کارشناسی تا دکتری و انجام پژوهش در حوزه‌های مرتبط با صنایع ریلی است. در جهت افزایش سطح علمی و فراهم‌سازی زمینه‌های کافی در جهت توسعه صنعت ریلی کشور و با توجه به نیاز مبرم کشور در حوزه ریلی، این رشته در سال 1376 تاسیس شد.

رشته مهندسی راه آهن

به‌طور کلی، رشته مهندسی راه آهن برای دانشجویان علاقه­‌مند به مباحث ریلی و صنایع مرتبط با راه‌آهن، نظیر راه‌آهن‌های درون­‌شهری و برون­‌شهری کشور، مناسب است. با توجه به ماهیت کاربردی این رشته و هم­چنین به دلیل وجود تنها یک دانشکده در کشور و با توجه به نیاز مبرم شرکت راه‌آهن در پرورش و جذب نیرو، تحصیل در این رشته می‌تواند متناسب با مهارت‌ها و تجربه دانشجویان، بسیار مناسب باشد.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی راه آهن بیشتر کاربرد دارند؟

به‌طور کلی و به ‌صورت مشترک در بین تمامی رشته‌های فنی و مهندسی، داشتن علم ریاضیات در همه رشته‌های مهندسی ضروری است. از بین دروس دبیرستان نیز، مطالب زیر از اهمیت بیشتری برخوردارند:

  • ریاضیات: مشتق و انتگرال و مباحث مربوط به آمار و احتمالات.
  • فیزیک: مباحث مکانیک، ترمودینامیک و ... که به صورت گسترده در دروس فیزیک 1 و فیزیک 2 تدریس خواهند شد. هم­چنین آزمایشگاه‌های فیزیک 1 و 2 از جمله دروس مشترک در بین رشته‌های فنی و مهندسی اعم از رشته مهندسی راه آهن است.
  • شیمی: برخی از مباحث درس شیمی نیز در درس «شیمی کاربردی در راه‌آهن» در گرایش ماشین‌های ریلی به آن پرداخته می‌شود.

دوره‌های مرتبط با دروس بالا عبارت هستند از:

گرایش‌های رشته مهندسی راه آهن برای ادامه تحصیل چه هستند؟

گرایش‌های رشته مهندسی راه‌ آهن در ادامه آورده شده‌اند.

مهندسی خط و سازه های ریلی

گرایش خط و سازه‌های ریلی شباهت زیادی به رشته مهندسی عمران دارد. اما برخی از مباحث مرتبط با راه‌آهن نظیر تونل‌ها، پل‌ها، تاسیسات زیربنایی ریلی و ایستگاه‌های راه‌آهن از جمله موارد مخصوص این رشته در مقایسه با رشته مهندسی عمران است. از فارغ‌التحصیلان این رشته انتظار می‌رود تا در زمینه طراحی، ساخت، اجرا، تعمیرات و نگهداری تاسیسات زیربنایی فعالیت کنند.

مهندسی ماشین های ریلی

دانش مهندسی مکانیک در رشته ماشین‌های ریلی به‌ وضوح به چشم می‌آید. اما برخی از فعالیت‌های مرتبط با ماشین‌آلات ریلی نظیر لکوموتیوها، واگن‌های باربری و مسافری، از جمله موارد مهندسی مکانیک در رشته ماشین‌های ریلی محسوب می‌شوند. طراحی اجزای ریلی، تعمیرات و نگهداری ناوگان ریلی و تولید ماشین‌آلات، نیاز به افراد متخصص و فارغ التحصیل در این رشته را بیش از پیش نمایان می‌کند.

مهندسی حمل و نقل ریلی

رشته مهندسی حمل‌و‌نقل ریلی در مرحله اول به‌دنبال توسعه مدیریت و برنامه‌ریزی در صنایع ریلی مورد توجه است که در گذشته تحت عنوان مهندسی بهره‌برداری راه‌آهن یاد می‌شد. همچنین، این رشته، شباهت زیادی به دروس و فعالیت‌های رشته مهندسی صنایع دارد. از فارغ‌التحصیلان این رشته در مراکز وابسته به شرکت‌های ریلی نظیر رجا و مترو استفاده می‌شود. هم­چنین فارغ‌التحصیلان کارشناسی در این رشته نیز امکان ادامه تحصیل در رشته های صنایع و MBA را ندارند.

در ادامه به بررسی گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی راه آهن می‌پردازیم.

مهندسی راه ‌آهن برقی

رشته راه‌آهن برقی در مقطع کارشناسی ارشد، ترکیبی از دروس نظری و متشکل از پروژه‌های ریلی است. فارغ التحصیلان در این رشته، با برنامه‌ریزی، مدیریت، طراحی و اجرای پروژه‌های الکتریکی در صنعت ریلی، می‌توانند به نحو قابل توجهی، پاسخگوی کمبودها و نیازهای سیستم‌های ریلی باشند. امکان اشتغال در سازمان‌های مرتبط با صنایع ریلی، از دیگر خصوصیات مثبت برای فارغ‌التحصیلان این رشته به شمار می‌آید.

مهندسی خطوط راه‌آهن

رشته مهندسی خطوط راه‌آهن در مقطع کارشناسی ارشد، ادامه دهنده و شکل توسعه‌یافته‌تری از این رشته در مقطع کارشناسی ذکر می‌شود. وجود آزمایشگاه‌های تحقیقاتی جامع و کامل در زمینه مهندسی راه‌آهن به جهت آشنایی عملی دانشجویان این رشته با مسائل واقعی صنعت ریلی است. فارغ التحصیلان این مجموعه زمینه­‌های علمی و فنی کافی برای احراز مشاغل زیر را دارند:

  •  امکان اشتغال در سازمان‌های ساخت و اجرای خطوط ریلی، نگهداری و تعمیرات خطوط، سازمان‌های مدیریت و برنامه‌ریزی و همچنین شرکت‌های ریلی.
  • مشارکت در سازمان‌های ریلی با عنوان مهندسین مشاور در جهت اهداف بیان شده در پروژه‌های ریلی.
  • امکان تدریس در موسسات آموزشی در دروس مهندسی خطوط راه‌آهن.

مهندسی ماشین های ریلی

این رشته نیز همانند بقیه رشته‌های مهندسی راه‌آهن، به دنبال توسعه و تعمیق مباحث بیان شده در مقطع کارشناسی است. انجام پروژه‌های ریلی در زمینه ماشین‌آلات و وسائط نقلیه ریلی، از جمله راهبردهای دانشجویان این رشته در مقطع کارشناسی ارشد است.

مهندسی حمل ‌و ‌نقل ریلی

این رشته نیز در ادامه رشته کارشناسی است که به طور گسترده‌­تر، مطالب مقررات عمومی حرکت، آمار و احتمالات مهندسی، تقاضا در حمل ‌و ‌نقل و اقتصاد حمل‌ و ‌نقل بیان می‌شود.

مهندسی ایمنی در راه آهن

گذراندن دروس نظری و پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه ایمنی، ریسک و راهکارهای موجود در این زمینه در سیستم‌های ریلی، از جمله اهداف این رشته محسوب می‌شود. دانشجویان فارغ التحصیل، می‌توانند در زمینه‌هایی همچون مدیریت و نظارت بر سیستم‌های ایمنی فعالیت کنند. مراکز و موسسات آموزشی نیز از جمله موارد اشتغال در این رشته به شمار می‌آید.

مهندسی کنترل و علائم

رشته کنترل و علائم در دو زمینه کنترل سیستم‌های ریلی و همچنین علائم و ارتباطات ریلی بیان شده است. گذراندن برخی از دروس رشته مهندسی برق و همچنین زمینه‌های تخصصی لازم نظیر کنترل ترافیک و مسائل سیگنالینگ در رشته مهندسی راه‌آهن، از جمله ویژگی‌های مرتبط با این رشته است.

گرایش‌های مقطع دکتری رشته مهندسی راه آهن نیز در ادامه آورده شده‌اند.

مهندسی ماشین‌های ریلی

این رشته در راستای ادامه مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه شده است که مطالب مرتبط با ماشین‌آلات ریلی به‌طور گسترده‌­تر مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.

مهندسی خطوط راه‌آهن

این دوره نیز در راستای بررسی مطالب و منابع درسی و پژوهشی در مقطع دکتری لحاظ شده است که فارغ‌التحصیلان مقاطع کارشناسی ارشد می‌توانند در این رشته به ادامه تحصیل بپردازند.

مهندسی کنترل و علائم

این دوره در راستای تعمیق و گسترش رشته مهندسی کنترل و علائم در مقطع کارشناسی ارشد ارائه شده است. تربیت دانشجویان و افراد در جهت پیش‌برد پروژه‌های ریلی در حوزه کنترل سیستم‌های ریلی از جمله اهداف این رشته برای فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی راه آهن بیان شده است.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی راه آهن چه هستند؟

در ادامه، دروس دانشگاهی گرایش‌های مختلف رشته مهندسی راه آهن آورده شده است. پیش از معرفی عناوین اختصاصی هر گرایش، دروس پایه (مشترک) سه گرایش اصلی مهندسی راه‌آهن را نام می‌بریم.

دروس پایه گرایش‌های مهندسی راه‌آهن

دروس پایه گرایش‌های حمل‌و‌نقل ریلی، خط و سازه ‌های ریلی و ماشین‌های ریلی عبارت هستند از:

مقطع کارشناسی حمل‌و‌نقل ریلی

از دروس اصلی گرایش مهندسی حمل و نقل ریلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دروس تخصصی اجباری در این گرایش عبارت هستند از:

  • روش‌های برنامه‌ریزی
  • طراحی ایستگاه
  • بررسی فنی و اقتصادی
  • قوانین و تعرفه‌ها
  • سیستم‌های تخلیه و بارگیری
  • زبان تخصصی
  • راه‌آهن شهری
  • مدیریت کیفیت
  • ایمنی سیر و حرکت

عناوین زیر نیز به عنوان دروس اختیاری گرایش حمل و نقل ریلی ارائه می‌شوند:

مقطع کارشناسی خط و سازه ‌های ریلی

از دروس اصلی مقطع کارشناسی خط و سازه‌های ریلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:‌

دروس تخصصی اجباری در این گرایش عبارت هستند از:

  • زیرسازی مسیر
  • طراحی مسیر و پروژه
  • پی‌سازی و ابنیه مسیر
  • روسازی راه‌آهن و آزمایشگاه
    • روسازی راه‌آهن ۱
    • روسازی راه‌آهن ۲
  • طراحی ایستگاه خطوط صنعتی
  • مبانی مهندسی ماشین‌های ریلی
  • نگهداری خطوط
  • ساخت و اجرا خطوط
  • نقشه‌برداری مسیر و عملیات
  • پل‌های راه‌آهن و پروژه
    • پل‌های راه‌آهن ۱
    • پل‌های راه‌آهن ۲
  • تونل‌سازی
  • نگهداری و تعمیر سازه‌ها

دروس اختیاری گرایش خط و سازه‌های ریلی بسیار متنوع و زیاد هستند. البته فقط امکان اخذ ۷ واحد از این دروس وجود دارد. عناوین زیر به عنوان دروس اختیاری گرایش خط و سازه‌های ریلی ارائه می‌شوند:

مقطع کارشناسی ماشین‌های ریلی

از دروس اصلی مقطع کارشناسی خط و سازه‌های ریلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:‌

دروس تخصصی اجباری در این گرایش عبارت هستند از:

  • طراحی سازه واگن
  • طراحی لکوموتیو
  • دینامیک حرکت قطار
  • طراحی ترمزهای قطار
  • ماشین‌های ریلی ویژه
  • تکنولوژی ساخت
  • راه‌آهن برقی
  • مبانی طراحی بوژی
  • (+) علم مواد
  • زبان تخصصی
  • کارگاه جوشکاری
  • کارگاه ماشین ابزار
  • کارگاه تخصصی واگن
  • کارگاه تخصصی لکوموتیو

عناوین زیر به عنوان دروس اختیاری گرایش خط و سازه‌های ریلی ارائه می‌شوند:

  • علائم ارتباطات ۲
  • مدلس‌سازی و شبیه‌سازی
  • سیستم‌های اندازه‌گیری
  • مدیریت اقتصاد و حمل و نقل
  • تاسیسات واگن
  • مباحث ویژه الکتریکی
  • آزمایشگاه علم مواد
  • یاتاقان روغنکاری
  • ایمنی سیر و حرکت
  • اصول بهره‌برداری
  • (+) مکانیک سیالات ۲

مقطع کارشناسی ارشد مهندسی راه‌آهن برقی

برخی از مهم‌ترین دروس مقطع کارشناسی ارشد مهندسی راه‌آهن برقی عبارت هستند از:

  • بررسی پست‌های الکتریکی راه‌آهن
  • آنالیز شبکه‌های تغذیه الکتریکی قطار
  • کنترل محرکه‌های الکتریکی قطار
  • آنالیز ماشین‌های تراکشن

مقطع کارشناسی ارشد مهندسی خطوط راه آهن

از مهم‌ترین دروس مقطع کارشناسی ارشد مهندسی خطوط راه آهن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مقطع کارشناسی ارشد مهندسی ماشین های ریلی

در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی ماشین های ریلی دروس زیر تدریس می‌شوند:

  • مکانیک تماس چرخ و ریلی
  • طراحی پیشرفته بوژی و واگن و آزمایشگاه
  • ریاضیات عالی و مهندسی

مقطع کارشناسی ارشد مهندسی حمل‌ و ‌نقل ریلی

از دروس مقطع کارشناسی ارشد مهندسی حمل‌ و ‌نقل ریلی می‌توان موارد زیر را نام برد:

مقطع کارشناسی ارشد مهندسی ایمنی در راه آهن

برخی از دروس مقطع کارشناسی ارشد مهندسی ایمنی در راه آهن عبارت هستند از:

  • مهندسی فاکتورهای انسانی
  • تحلیل سوانح و اصول مستندسازی
  • ارزیابی و مدیریت ریسک در سیستم­های حمل و نقل
  • تکنولوژی ایمنی در راه آهن و آزمایشگاه

مقطع کارشناسی ارشد مهندسی کنترل و علائم

دروس زیر در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی کنترل و علائم تدریس می‌شوند:

  • ریاضیات مهندسی پیشرفته
  • کنترل اتوماتیک ترافیک
  • کنترل و علائم
  • کنترل و علائم پیشرفته

مقطع دکتری مهندسی ماشین های ریلی

از مهم‌ترین دروس مقطع دکتری مهندسی ماشین های ریلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

مقطع دکتری مهندسی خطوط راه‌آهن

دروس زیر در مقطع دکتری مهندسی خطوط راه‌آهن تدریس می‌شوند:

  • سازه‌­های زیرزمینی
  • دینامیک خطوط راه‌ آهن
  • زیرسازی راه آهن پیشرفته
  • روسازی راه آهن‌های شهری
  • تحلیل و طراحی سیستم­ها

مقطع دکتری مهندسی کنترل و علائم

برخی از دروس مقطع دکتری مهندسی کنترل و علائم عبارت هستند از:

  • سامانه­‌های تشخیص قطار
  • نظریه تخمین و فیلترهای بهینه
  • مباحث پیشرفته در کنترل و علائم 1و 2
  • سامانه الکترومغناطیس حرکت خطی

فارغ التحصیل رشته مهندسی راه آهن در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

همانطور که در بخش‌های قبلی نیز اشاره شد، نقطه مشترک فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف ریلی، امکان اشتغال آن‌ها در شرکت‌های وابسته به صنعت راه‌آهن است که البته بسته به نوع گرایش، تفاوت‌هایی در عنوان مشاغل وجود دارد. مهندسین برنامه‌ریزی، طراحی و ساخت، نگهداری و تعمیرات ناوگان ریلی، مهندسین مشاور و پیمانکاران همگی از فارغ التحصیلان رشته مهندسی راه آهن هستند.

بازار کار رشته مهندسی راه آهن به چه صورت است؟

مهندسان راه‌آهن در صنایع ریلی مشغول به کار می‌شوند. سازمان‌های دولتی، شرکت‌های تولیدکننده قطعات ریلی و دیگرصنایع مرتبط با حمل و نقل ریلی، از گزینه‌های اصلی برای فعالیت مهندسان راه‌آهن هستند. کارشناسان و متخصصان این حوزه بر حسب میزان تحصیلات و تجربیاتشان حقوق دریافت می‌کنند. مهارت‌های تخصصی و فردی نیز از دیگر عوامل موثر بر پیدا کردن موقعیت‌های شغلی مناسب در زمینه مهندسی راه‌آهن است.

مهارت های ضروری برای موفقیت در رشته مهندسی راه‌آهن چه هستند ؟

دانش فنی (تئوری و عملی) و توانمندی‌های فردی، از مهم‌ترین مهارت‌های ضروری برای موفقیت در رشته مهندسی راه‌آهن هستند. دانش تئوری از طریق مطالعه کتاب‌ها و استانداردهای مختلف به دست می‌آید. مهارت‌های عملی نیز از طریق فعالیت در موقعیت‌های شغلی مرتبط حاصل می‌شود. در کنار این موارد، مهارت‌های نرم باقی می‌مانند.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی راه آهن در داخل ایران چگونه است؟

برای ادامه تحصیل در ایران نیز با توجه به دارا بودن تنها یک دانشکده در سراسر کشور، در رشته‌­های ماشین‌های ریلی و خط و سازه‌های ریلی تا مقطع دکتری امکان‌ ادامه تحصیل وجود دارد. برای رشته مهندسی حمل ‌و ‌نقل ریلی نیز تنها تا مقطع کارشناسی ارشد در دانشکده مهندسی راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت ایران امکان ادامه تحصیل وجود خواهد داشت.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی راه آهن در خارج از کشور به چه صورت است؟

وجود تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های معتبر آسیایی و اروپایی نظیر چین، استرالیا، روسیه، اوکراین و ... از جمله موارد مثبت و حائز اهمیت برای تحصیل در خارج از کشور بیان می‌شود. سالانه تعدادی از فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف از دانشکده مهندسی راه‌آهن راهی دانشگاه‌های چین، کانادا، انگلستان و ... می‌­شوند.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

دروس دانشگاهی رشته مهندسی راه آهن تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟

همان­طور که در بخش‌های قبل نیز اشاره شد، با توجه به ماهیت کاربردی بودن مطالب و سرفصل‌های ارائه شده در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، تا حد بالایی از نیاز بازار کار پوشش داده می‌شود به‌طوریکه فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها، با داشتن مهارت‌های نرم‌افزاری و تجارب کافی می‌توانند در صنعت ریلی به‌کار گرفته شوند.

بر اساس رای ۱۰ نفر
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.
۲ دیدگاه برای «رشته مهندسی راه آهن | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار»

روهم رفته خیلی نیاز به تفکیک رشته نیست. مثلا من مکانیک جامدات خوندم اگر مطلبی لازم شد از طریق سایت های خارجی یا ایرانی و مقالات میتونم بفهمم داستان قطار و ریل و اینا چیه. حتی در بعضی مباحث از کسی که رشته اش به قطار ربط داره بیشتر ندونیم هم کمتر نمیدونیم. 80 درصد دروس مشترک هستند اون 20 درصد هم میشه اطلاعات کسب کرد.

با سلام و تشکر بابت متن زیباتون.سوالی دارم،این رشته مهندسی راه آهن مربوط به دانشگاه آزاد بدون کنکور هست؟کدوم شهر ها دارن یا کد رشتش چنده؟

نظر شما چیست؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *