رشته IT چیست؟ – معرفی گرایش‌ها، حقوق و بازار کاررشته آی تی

کلمه IT مخفف از عبارت «Information Technology» به معنای «فناوری اطلاعات» است. به طور کلی IT به معنای استفاده از کامپیوتر برای ذخیره‌کردن، مبادله و کار بر روی داده‌هاست. وجود مهارت‌های IT برای بقا و رشد کسب‌وکارهای امروز بسیار حیاتی است. به همین دلیل است که اغلب اوقات به این قرن، قرن IT گفته می‌شود. مردم از کامپیوتر‌ها، اینترنت و سایر ابزارهای فناوری اطلاعات در سراسر جهان استفاده می‌کنند. در نتیجه در همه جای دنیا نیاز بسیار زیادی به متخصصان IT حس می‌شود. دانشگاه‌های زیادی وجود دارند که رشته IT را تدریس می‌کنند. البته ادامه تحصیل در مقاطع ارشد و دکتری رشته IT چندان ساده نیست. به دلیل نیاز روزافزون جامعه فنی داخل کشور، تصمیم گرفتیم در این مطلب از مجله فرادرس توضیح دهیم که رشته IT چیست و درباره گرایش‌ها، حقوق و بازار کار آن صحبت کنیم.

در این مطلب درباره رشته IT صحبت کرده‌ایم. بعد از اینکه به طور کامل گفتیم رشته IT چیست به معرفی دروس پیش‌نیاز آن پرداخته‌ایم. در ادامه، بازار کار رشته IT را بررسی کرده و گرایش‌های مختلف آن را در دانشگاه معرفی کردیم. در نهایت هم روش‌های مختلف ادامه تحصیل در رشته IT را در داخل و خارج کشور توضیح داده و واحد‌های دانشگاهی آن را با نیاز بازار کار مقایسه کردیم.

تحصیل در رشته IT مناسب چه کسانی است؟

رشته IT مناسب کسانی است که به فعالیت در حوزه‌های کامپیوتری علاقه‌مند باشند. زیرا همین‌طور که از نام رشته «فناوری اطلاعات» مشخص است، تمام زیر مجموعه‌های آن مرتبط با کامپیوتر است. دانش‌آموزان علاقه‌مند به این حوزه باید توانایی‌های درک ریاضی و منطقی خوبی داشته باشند. تمرکز اصلی این رشته بر استفاده از محصولات فناورانه مختلف از قبیل سخت‌افزارها و نرم‌افزارها به منظور اداره فعالیت‌های کامپیوتری سازمان‌ها است.

رشته IT چیست؟

قبل از بررسی روش تحصیل و بازار کار IT، لازم است که به شکل واضح توضیح دهیم رشته IT چیست. رشته «فناوری اطلاعات» (Information Technology | IT) به معنای استفاده از تکنولوژی و سیستم‌های کامپیوتری برای کار با داده‌های دیجیتال است. این کار‌ها شامل ذخیره‌سازی، فراخوانی، اشتراک‌گذاری و پردازش اطلاعات هستند. IT تمام حوزه‌های مربوط به استفاده، توسعه و مدیریت تکنولوژی را پوشش می‌دهد. همچنین رشته IT شامل ایجاد، راه‌اندازی و نگهداری از سیستم‌های و شبکه‌های کامپیوتری با هدف کمک به مدیریت و اشتراک‌گذاری هرچه بهتر اطلاعات نیز است.

رشته IT متدها و زیرمجموعه‌های مختلفی را پوشش می‌دهد. از این قبیل می‌‌توان به سخت افزارهای کامپیوتری، روش‌های توسعه و استفاده از نرم‌افزار، راه‌اندازی و مدیریت شبکه، امنیت سایبری و مدیریت داده‌ها اشاره کرد. رشته IT شامل آموزش‌های مربوط به استفاده از انواع دستگاه‌های سخت‌افزاری مانند کامپیوترها، سرور‌ها و شبکه‌ها نیز می‌شود. به همین ترتیب انواع حوزه‌های نرم‌افزاری و سیستم‌‌های عامل را هم پوشش می‌دهد.

در حال حاضر ارتباط بسیار نزدیکی بین سایر صنایع و IT برقرار شده است. در فهرست زیر، چند مورد از صنایع وابسته به IT را معرفی کرده‌ایم.

• طراحی و تولید سخت افزار کامپیوتر
• توسعه نرم‌افزار کامپیوتر
• تمام صنایع مربوط به الکترونیک
• اینترنت
• صنایع مهندسی
• بهداشت و درمان
• تجارت الکترونیک
• خدمات کامپیوتر
• و غیره

به عنوان دانشجوی رشته IT ممکن است که با انبوهی از وظایف مختلف روبه‌رو شوید. تکمیل کردن این وظایف شاید مشکل بوده و نیاز به دانش‌ و تلاش بسیار زیادی داشته باشند. اگرچه کمک گرفتن برای انجام تکالیف مربوط به رشته IT می‌تواند این فرایند را بسیار ساده‌تر کرده و استرس زمان تحصیل را کاهش دهد.

تفاوت بین علوم کامپیوتر و رشته IT چیست؟

از بسیاری جهات رشته‌های «علوم کامپیوتر» (Computer Science) و فناوری اطلاعات «IT» به یکدیگر شباهت دارند. اما باید توجه کنیم که این دو رشته مختلف - به طور خاص در تقسیم‌بندی‌های دانشگاهی - دارای تفاوت‌هایی با یکدیگر هستند. با مطالعه بخش پایین، بهتر می‌توان تشخیص داده که تفاوت بین علوم کامپیوتر و رشته IT چیست.

علوم کامپیوتر

کدنویسی زیربنای علوم کامپیوتر است. بخش زیادی از علوم کامپیوتر شامل برنامه‌ها و الگوریتم‌ها است. در علوم کامپیوتر، از نظریه‌های موجود برای ساخت نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌های پیشرفته استفاده می‌شود. داشتن مهارت‌های بالا در انجام محاسبات ریاضی برای پیشرفت در علوم کامپیوتر ضروری هستند. اگر این مهارت‌ها را دارید، به احتمال زیاد علوم کامپیوتر یکی از بهترین گزینه‌های در پیش روی شماست.

علوم کامپیوتر به دانشجویان روش انتخاب بهترین الگوریتم‌ و ساخت برنامه‌های کامپیوتری را آموزش می‌دهند. برای طراحی نرم‌افزارها بسیار ضروری است که با زبان‌های برنامه نویسی آشنایی داشته باشیم.

رشته IT

تمرکز رشته IT بر روی استفاده از نرم‌افزارها و کاربرد آن‌ها در صنایع و کسب‌وکارهای مختلف است. مدارک مربوط به گذراندن دوره‌های علوم کامپیوتر یا CS با دوره‌های IT تفاوت بسیار زیادی با یکدیگر دارند. شغل‌های مربوط به رشته IT اغلب اوقات شامل کارها و مسئولیت‌های اداری هستند. به طور خلاصه چنین می‌توان گفته که دانشجویان IT می‌آموزند در جهت تامین منافع سازمان خود چگونه به بهترین شکل ممکن از نرم‌افزارها استفاده کنند.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته IT بیشتر کاربرد دارند؟

قبل از ورود به دانشگاه باید بدانیم که درس مورد نیاز دوره دبیرستان برای موفقیت در رشته IT چیست. برای ورود به رشته IT از سال نهم دو مسیر اصلی در پیش روی دانش‌آموزان قرار دارد.

1. اقدام از طریق هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای یا کار و دانش: در این مدارس به صورت تفکیکی و تخصصی رشته‌های مربوط به کامپیوتر وجود دارند. دانش‌آموزان می‌توانند از همان ابتدا تحصیل در این رشته‌ها را شروع کنند. این دانش‌آموزان معمولا ادامه تحصیل خود را در دانشگاه از مقطع کاردانی ادامه می‌دهند.
2. اقدام از طریق رشته ریاضی فیزیک در دبیرستان: دانش‌آموزانی که این مسیر را انتخاب کرده‌اند بعد از به پایان رساندن دوره تحصیلی خود باید در کنکور‌های سراسری و آزاد شرکت کرده و به شکل مستقیم وارد کارشناسی پیوسته شوند.

انتخاب هر کدام از مسیر‌های بالا، چالش‌های مخصوص به خود را در پیش دارد. مهمترین دروس دوره دبیرستان در رشته ریاضی فیزیک که داوطلبان ورود به رشته IT در دانشگاه باید به آن‌ها توجه کنند دو گروه ریاضیات و زبان انگلیسی هستند.

در ادامه می‌بینیم که اهمیت تسلط بر هر کدام از این دروس در رشته IT چیست.

ریاضیات

ریاضیات زبان مشترک تمام رشته‌های مهندسی است. مهم‌تر از خود فرمول‌های ریاضی، توان درک ریاضی است که برای مهندسان کامپیوتر بسیار ضروری است. به همین جهت لازم است که داوطلبان ورود به رشته‌های مهندسی بخصوص کامپیوتر درک خوب و توانایی ذهنی مناسبی درباره ریاضیات داشته باشند. بدون داشتن پایه قوی ریاضی رسیدن به سطوح پیشرفته در علوم کامپیوتری بسیار سخت می‌شود. در این زمینه تسلط بر مفاهیمی مانند ریاضیات گسسته، آمار و احتمالات و حسابان تاثیر بسیار زیادی هم در درک مطلب و هم در رتبه کنکور دانش‌آموزان دارند.

عنوان‌های کتاب‌های درسی مرتبط با این مباحث عبارت هستند از:

• (+) ریاضی پایه دهم
• (+) حسابان ۱ پایه یازدهم
• (+) گسسته پایه دوازدهم
• (+) حسابان ۲ پایه دوازدهم
• (+) آمار و احتمال پایه یازدهم

زبان انگلیسی

زبان انگلیسی یکی از مهم‌ترین ابزارها برای رشد در رشته کامپیوتر است. هرچند فرایند آموزش در این رشته در کشور ایران به شکل کامل به زبان فارسی انجام می‌شود. اما برای کسب مهارت‌های حرفه‌ای و به‌روز لازم است که دانشجویان توانایی استفاده از منابع اصلی و انگلیسی را داشته باشند. درحال حاضر انگلیسی تقریبا تنها زبان علم کامپیوتر است.

• حرفه‌ای‌ترین منابع آموزشی با زبان انگلیسی منتشر می‌شوند.
• برای کار با تیم‌های بین‌المللی به عنوان متخصص IT لازم است که بتوانیم با زبان انگلیسی ارتباط برقرار کنیم.
• برای مطالعه مستندات تکنولوژی‌های مختلف آشنایی بسیار خوب با زبان انگلیسی ضروری است.

به همین دلیل اگر بخواهیم به عنوان دانشجوی رشته IT در این حوزه موفق شویم لازم است که تقویت زبان انگلیسی خود را در اولویت قرار دهیم. تمرکز بر روی کتاب‌های درسی زبان انگلیسی در دبیرستان یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت اصول پایه‌ای زبان هستند. مخصوصا که ضریب زبان در کنکور برای دانش‌آموزان داوطلب رشته‌های مهندسی و کامپیوتر بالا بوده و موفقیت در این آزمون به کسب رتبه‌های بالاتر کمک زیادی می‌کند.

چند مورد از عنوان‌های کتاب‌های درسی مرتبط با این مباحث عبارت هستند از:

• (+)آموزش زبان انگلیسی ۱، پایه دهم
• (+)آموزش زبان انگلیسی ۲، پایه یازدهم
• (+)آموزش زبان انگلیسی ۳، پایه دوازدهم
• (+)آموزش ترجمه متون انگلیسی درباره مهارت ها و تکنیک های کاربردی

بازار کار رشته IT به چه صورت است؟

مهمترین مزیت‌ ادامه تحصیل در رشته IT وجود بازار کار گسترده آن است. در فهرست زیر، گفته‌ایم که نکات مثبت بازار کار رشته IT چیست.

• تنوع گسترده در شغل‌های در پیش رو: تقریبا تمام فعالیت‌های شرکت‌ها وابسته به IT هستند. در نتیجه همیشه در بازار کار نیاز گسترده‌ای به متخصصان IT وجود دارد.
• شغل‌های با درآمد بالا: بخش IT با سرعت زیادی در حال گسترش است. متعاقبا نیاز بازار کار برای متخصصان IT نیز دائما در حال بیشتر شدن است.
• تقاضای ثابت: هرچقدر دانشجویان این رشته مهارت‌های خود را بهتر کنند، میزان تقاضای بسیار بیشتری برای دسترسی به آن‌ها نیز به وجود میاید.
• رضایت شغلی: کار کردن در رشته IT یعنی اینکه با مردم برای حل کردن مشکلات مربوط به شبکه‌ها و سیستم‌های کامپیوتری همکاری می‌کنید.

انتخاب IT به عنوان رشته تحصیلی کار هوشمندانه‌ای است. در ادامه مطلب چند مورد از مهمترین شغل‌هایی را نام برده‌ایم که با انتخاب رشته IT در دسترس افراد قرار می‌گیرند.

• «برنامه نویسی کامپیوتر» (Computer Programmer)
• «تحلیل‌گر شبکه» (Network Analyst)
• «تحلیل‌گر سیستم‌های کامپیوتری» (Computer Systems Analyst)
• «تحلیل‌گر امنیت اطلاعات» (Information Security Analyst)
• «توسعه دهنده وب» (Web Developer)
• پشتیبانی از عملیات ICT
• پشتیبانی از کاربران ICT
• مراقبت و نگهداری از سیستم‌های اداری و خانگی

با دیدن چنین تنوعی می‌توان تصور کرد که این رشته تحصیلی چه دامنه گسترده‌ای دارد. بنابراین، فارق‌التحصیلان رشته IT با راحتی بیشتری می‌توانند شغل‌های مورد نظر خود را بدست بیاورند.

مهارت های نرم

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهند شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

مهم‌ ترین درس های مربوط به رشته IT در مقطع لیسانس کدام هستند؟

اگر کنجکاو شده‌اید که بدانید مهمترین کلاس‌ رشته IT چیست به این بخش از مطلب دقت کنید. در این بخش از مطلب می‌خواهیم ۵ مورد از مهم‌ترین دروس مرتبط با رشته‌ IT را در مقط کارشناسی معرفی کنیم. ابتدا این دروس‌ را به صورت فهرست وار نام برده و سپس هر کدام را یک به یک و به شکل مجزا معرفی کرده‌ایم.

• «عملیات پایه کامپیوتر» (Basic Computer Operations)
• «سیستم‌های مدیریت پایگاه داده» (DataBase Management Systems | DBMS)
• «فناوری اطلاعات» (Information Technology)
• طراحی و ساخت «زیرساخت‌های شبکه‌» (Networking Foundations)
• «اصول مربوط به طراحی و تحیل سیستم‌ها» (Principles of System Analysis and Design)

عملیات پایه کامپیوتر

در زمان انتخاب رشته IT گزینه‌های بسیار زیادی در پیش روی متقاضیان قرار دارد. دروس عملیات پایه کامپیوتر به عنوان درس‌هایی زیربنایی و بسیار مهم شناخته می‌شوند. در بیشتر برنامه‌های IT اولین کلاسی که دانشجویان برمی‌دارند، مربوط به عملیات پایه کامپیوتر است. در این درس، دانشجویان با نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای کامپیوتری آشنا می‌شوند. سیستم‌عامل‌های مختلف را می‌شناسند و با بعضی از تکنیک‌های پایه برنامه نویسی آشنا می‌شوند.

بیشتر کلاس‌های این درس شامل فعالیت‌های عملی هستند. در سخنرانی‌های مختلف و کلاس‌های شفاهی شرکت خواهید کرد. اما بیشتر فرایند آموزش در این رشته در آزمایشگاه‌ها اتفاق می‌افتند.

در فهرست زیر، نوشته‌ایم که بیشترین موضوعات آموزش داده شده در این درس از رشته IT چیست.

• «مهارت‌های کتابخانه‌های محاسباتی» (Computerized Library Skills)
• «پست الکترونیکی» (Electronic Mail)
• کار با «صفحات گسترده الکترونیکی» (Electronic Spreadsheets)
• «سیستم عامل‌های بر پایه پنجره» (Window-Based Operating Systems)
• «پردازش کلمه» (Word Processing)

سیستم های مدیریت پایگاه داده

این درس، به دانشجویان، آگاهی و شناخت اولیه‌ای درباره مفاهیم پایگاه داده ارائه می‌کند. مدیریت پایگاه داده هم مانند رشته عملیات پایه کامپیوتری، رشته‌ای عملی و آزمایشگاهی است. تحصیل در این رشته به دانشجویان تجربه‌های عملی خوبی درباره موارد زیر می‌دهد.

• ایجاد داده‌ها
• ویرایش داده‌ها
• مدیریت داده‌ها

دانش‌آموزان می‌آموزند که چگونه مدل‌های داده را طراحی کنند. همچنین روش استفاده از SQL برای برقراری رابطه با سیستم‌های مدیریت پایگاه داده «DBMS» دسکتاپ و پکیج‌های DBMS چندکاربرده را یاد می‌گیرند.

اگر بخواهید با اصطلاحات پایه و تخصصی IT آشنا شده و روش کار و پردازش سیستم‌ها را بیاموزید، این درس گزینه بسیار خوبی برای شماست. در پایان درس سیستم‌های مدیریت پایگاه داده، دانشجویان روش ساخت و مدیریت سیستم‌های پایگاه داده را فرا می‌گیرند. این مهارت یکی از حیاتی‌ترین مهارت‌ها برای افراد فعال در حوزه IT است.

یکی از ابزارهای بسیار مناسب برای کار با پایگاه داده، نرم‌افزار مدیریت پایگاه داده SQL Server است. برای آموزش استفاده این نرم‌افزار می‌توانید از مطالب مربوط به آن در مجله فرادرس استفاده کنید.

فناوری اطلاعات

درس فناوری اطلاعات بخشی حیاتی از هر برنامه تحصیلی IT است. در این درس، موضوعات بسیار گسترده‌ای پوشش داده شده‌اند. هدف از این درس این است که به دانشجویان دانش مربوط به مفاهیم کامپیوتر آموزش داده شود. همچنین مهارت‌های مهم برای کار در این رشته آموزش داده می‌شود. در این درس به طور مختصر و مفید نمای کلی از IT نمایش داده شده و بعد از طی آن دانشجویان به خوبی متوجه می‌شوند که رشته IT چیست.

درس فناروی اطلاعات موضوعات زیادی را پوشش داده و به دانشجویان برای درک مطالب اصلی IT کمک می‌کند. در فهرست زیر چند مورد از رایج‌ترین موضوعات مطرح شده در این درس از IT نام برده شده‌اند.

• طراحی سه‌بعدی
• سخت افزار کامپیوتر
• علم داده
• تصویر‌سازی دیجیتال
• سیستم‌های ورودی و خروجی کامپیوتر
• اپلیکیشن‌های نرم‌افزاری

همچنین موضوعاتی هم در حوزه‌های امنیت سایبری و امنیت شبکه در این درس، تدریس می‌شوند. این درس شامل آموزش‌هایی درباره مفاهیم پایه مطرح شده در مایکروسافت آفیس نیز هست. دانشجویان می‌آموزند که چگونه از ابزارهای آفیس برای انجام کارهایی مانند پردازش کلمات و ساخت «صفحات گسترده» (Spreadsheet)استفاده کنند. بعضی از زیر مجموعه‌های این رشته شامل برنامه نویسی و سیستم‌های مدیریت پایگاه داده نیز هستند.

طراحی و ساخت زیرساخت های شبکه

درس طراحی و ساخت زیرساخت‌های شبکه به دانشجویان درک پایه‌ای از مفاهیم مربوط به زیرساخت‌های شبکه‌های کامپیوتری می‌دهد. داشتن این دانش برای تمام متخصصان IT یک مزیت بزرگ است.

در این درس دانشجویان تفاوت‌های بین مدل‌های TCP/IP و OSI را می‌آموزند. همچنین با دستگاه‌های مخصوص شبکه مانند هاب‌ها، کارت‌های شبکه «NIC»، روترها و سوییچ آشنا می‌شوند. این درس، موضوعات بسیار جالبی درباره سیستم‌های کامپیوتری را پوشش می‌دهد. از این قبیل می‌تواند به مواردی مانند فهرست زیر اشاره کرد.

• علم داده
• امنیت و شبکه
• WLAN و LAN و PAN

در بعضی از دروس این رشته، دانشجویان با مفاهیمی مانند رایانش ابری و سایر مفاهیم مدرن تکنولوژی نیز آشنا می‌شوند. زیر‌ساخت‌های شبکه یکی از اولین دوره‌های مربوط به تکنولوژی اطلاعات است که دانشجویان در زمان تحصیل در رشته IT باید بگذرانند.

اصول مربوط به طراحی و تحلیل سیستم ها

بیشتر دروس IT بر روی اصول مربوط به طراحی و تحلیل سیستم‌ها تمرکز می‌کنند. به همین دلیل این مجموعه دروس به شکل تخصصی تدوین شده‌اند. این درس به دانش‌آموزان روش تحلیل و طراحی سیستم‌ها را آموزش می‌دهد. در این کلاس مدل‌های سنتی مانند طراحی فرم‌ها نیز آموزش داده می‌شوند. همچنین دانشجویان با ابزارهای جدیدی هم آشنا می‌شوند که در حال حاضر در تحلیل سیستم‌های مدرن به کار برده می‌شوند.

چند مورد از مهم‌ترین موضوعات پوشش داده شده در این حوزه را در فهرست زیر، معرفی کرده‌ایم.

• رویکردهای توسعه سیستم‌ها
• هوش مصنوعی در فناوری اطلاعات
• طراحی پایگاه‌های داده
• طراحی رابط‌های کاربری و سیستمی
• یادگیری ماشین
• مدل‌سازی
• مدیریت ریسک و زمان

همچنین دانشجویان با نقش تحلیل‌گر اطلاعات و با وظایف آن در سازمان‌ها نیز آشنا می‌شوند.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته IT چه هستند؟

در این بخش از مطلب متوجه می‌شویم که برنامه درسی مقطع کارشناسی در رشته IT چیست. البته برنامه بیان شده با توجه به برنامه تحصیلی دانشگاه‌های داخل کشور تنظیم شده است. در نتیجه ممکن است که بین بعضی دانشگاه‌ها تفاوت‌های جزئی هم داشته باشد. برنامه درسی دوره کارشناسی علوم کامپیوتر شامل ۱۳۴ واحد درسی است. البته تعداد واحد‌ها با توجه به دانشگاه و تعداد واحد‌های عمومی که از طرف دانشجویان انتخاب می‌شوند، بین این عدد و ۱۴۲ واحد می‌تواند تغییر کند.

اما در کمترین حالت شامل ۶۳ واحد تخصصی از قبیل دروسی مانند موارد زیر است. چند مورد از مهمترین دروس این حوزه را در ادامه نام‌ برده‌ایم. این دروس ۳ واحدی هستند.

• (+) ساختمان گسسته
• (+) مبانی کامپیوتر و برنامه سازی
• (+) ساختمان داده‌ها
• (+) مدارهای منطقی
• (+) معماری کامپیوتر
• برنامه‌سازی پیشرفته
• (+) سیستم‌های عامل
• (+) نظریه زبان‌ها و ماشین‌ها
• اصول طراحی پایگاه داده‌ها
• (+) طراحی الگوریتم
• (+) مهندسی نرم‌افزار 1
• مهندسی نرم‌افزار 2
• (+) شبکه‌های کامپیوتری 1
• (+) شبکه‌های کامپیوتری 2
• درس هوش مصنوعی
• درس مهندسی اینترنت
• (+) اقتصاد مهندسی
• (+) اصول مبانی مدیریت
• آزمایشگاه شبکه (1 واحد عملی)
• آزمایشگاه پایگاه داده (1 واحد عملی)
• آزمایشگاه سیستم عامل (1 واحد عملی)
• مبانی فناوری اطلاعات
• مهندسی فناوری اطلاعات
• (+) تجارت الکترونیکی
• مدیریت و کنترل پروژه‌های فناوری اطلاعات
• مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات
• (+) امنیت شبکه و رمزنگاری

۲۱ واحد دروس پایه وجود دارند که بعضی از دانشجویان موظف به گذراندن آن‌ها هستند. چند مورد از مهمترین این دروس را در ادامه نام برده‌ایم.

• (+) ریاضی عمومی ۱
• (+) ریاضی عمومی ۲
• (+) معادلات دیفرانسیل
• (+) برنامه نویسی کامپیوتر
• (+) محاسبات عددی
• (+) فیزیک پایه ۱
• (+) فیزیک پایه ۲
• آزمایشگاه فیزیک پایه ۱
• آزمایشگاه فیزیک پایه ۲

۲۲ واحد هم دروس عمومی‌اند که بین بیشتر رشته‌های مهندسی مشترک‌ هستند و دانشجویان با توجه به سلیقه خود از بین آن‌ها انتخاب می‌کنند. چند مورد از مهمترین این دروس را در ادامه نام‌برده‌ایم.

• فارسی
• زبان خارجه
• تربیت بدنی
• ورزش ۱
• دانش خانواده و جمعیت
• فرهنگ و تمدن اسلامی

فارغ التحصیل رشته IT در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

همین‌طور که در بخش‌های قبلی این مطلب توضیح داده شد، رشته IT حوزه وسیعی از شغل‌های کامپیوتری را پوشش می‌دهد. اما به عنوان نمونه و برای اینکه بدانیم آینده شغلی رشته IT چیست، چند مورد را به عنوان مثال بیان کرده‌ایم.

• مهندس نرم‌افزار: مهندس نرم‌افزار باید مهارت‌های فنی و غیرفنی برنامه نویسان و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار را دارا باشد. درعین حال باید با مشتریان صحبت کرده و نیازمندی‌های آن‌ها جمع‌آوری و تحلیل کند.
• توسعه‌دهنده نرم‌افزارهای کاربردی: توسعه‌دهنده نرم‌افزار بر اساس مستندات جمع‌آوری شده درباره محصول نهایی، به طراحی برنامه می‌پردازد و با سایر برنامه نویسان تیم در جهت پیشبرد پروژه، همکاری نزدیک دارد.
• مدیر امنیت سایبری: وظیفه محافظت از شبکه‌ها و کامپیوترها در مقابل حملات، آسیب‌ها و دسترسی‌های غیرمجاز را بر عهده دارد.
• مدیر پایگاه داده: سازمان‌دهی کاربران با سطوح دسترسی متفاوتی، اعطای دسترسی کاربران به جداول خاصی و لغو دسترسی برخی کاربران، از جمله وظایف مدیر پایگاه داده است.
• تحلیل‌گر امنیت داده: تحلیلگر امنیت داده وظیفه حفاظت از اطلاعات موجود در سیستم های کامپیوتری سازمان در برابر نفوذ داده ها و حملات سایبری را بر عهده دارد.
• مدیر محصول: مدیر محصول، استراتژی‌ سازمان، دانش فنی و علم شناسایی نیازهای مشتریان را با یکدیگر پیوند می‌زند. هدف این شغل تولید محصولی کارآمد و ارزشمند، با طول عمر بالا است.
• تحلیل‌گر سیستم‌های کامپیوتری: وظیفه این افراد تحلیل سیستم‌های کامپیوتری را برای شرکت‌ها است. همچنین به‌روزرسانی‌هایی را برای افزایش بهره‌وری سیستم‌های کامپیوتری انجام می‌دهند.
• توسعه‌دهنده وب: وظیفه این شغل طراحی و ساخت اپلیکیشن‌های تحت وب است.
• مهندس سخت افزار: مسئولیت طراحی، ساخت و تست قطعات سخت‌افزاری و کامپیوترهای جدید را برعهده دارد.
• و غیره

امکان ادامه تحصیل در رشته IT در داخل ایران چگونه است؟

خوشبختانه گرایش‌های مختلف رشته IT در مقطع ارشد توسط بیشتر دانشگاه‌های داخل کشور بخصوص دانشگاه‌های مطرح، ارائه می‌شوند. انتخاب گرایش مناسب برای ادامه تحصیل بیشتر از همه بسته به علاقه و استعداد شخصی دانشجویان دارد. دانشجویان علاقه‌‌مند به مباحث فنی می‌توانند در رشته‌های مهندسی فناوری اطلاعات، سیستم‌های شبکه‌ای، سیستم‌های چندرسانه‌ای و غیره به ادامه تحصیل بپردازند. دانشجویان علاقه‌مند به مباحث مدیریتی و اقتصادی می‌توانند به سراغ گرایش مدیریت IT بروند و دانشجویان علاقه‌مند به حوزه کسب‌وکار هم می‌توانند گرایش تجارت الکترونیک را دنبال کنند.

اما برای انتخاب رشته مورد نظر بسیار مهم است که در کنکور ارشد رتبه قابل قبولی را کسب کنیم. به این منظور باید بدانیم که درس‌ مهم رشته IT چیست. رشته IT شامل درس‌های مهم مختلفی است که یکی از تخصصی‌ترین آن‌ها مربوط به راه‌اندازی و شناخت شبکه‌های کامپیوتری است. برای آشنایی با این حوزه، در فرادرس فیلم‌های آموزشی متفاوتی را طراحی و منتشر کرده‌ایم. یکی از بهترین دوره‌ها، فیلم آموزش شبکه های کامپیوتری همراه با حل تست کنکور ارشد از فرادرس است. لینک مربوط به این فیلم را در پایین نیز قرار داده‌ایم.

در فهرست زیر، چند مورد از مهم‌ترین و مشهور‌ترین دانشگاه‌های داخل کشور را نام‌ برده‌ایم. همه این دانشگاه‌ها امکان ادامه تحصیل در مقطع ارشد IT را فراهم می‌کنند:

• دانشگاه تهران
• دانشگاه صنعتی امیرکبیر
• دانشگاه تربیت مدرس
• دانشگاه صنعتی شریف
• دانشگاه صنعتی اصفهان
• دانشگاه علم و صنعت ایران
• دانشگاه شیراز
• دانشگاه تبریز
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
• دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
• دانشگاه اصفهان
• دانشگاه صنعتی شیراز
• دانشگاه ارومیه

البته در صورت نیاز و با جست‌وجوی بیشتر می‌توانید دانشگاه‌های بیشتری را در داخل کشور برای ادامه تحصیل در مقطع ارشد -بخصوص در بین دانشگاه‌های آزاد - پیدا کنید. در بخش بعدی مطلب، امکان ادامه تحصیل در رشته IT در خارج از کشور را بررسی کرده‌ایم.

توجه: دانشگاه‌های نام‌برده شده در بالا شاید در طی زمان و با توجه به میزان تقاضا رشته‌های جدیدی را اضافه کرده یا حتی بعضی از رشته‌ها را حذف کنند. لازم است که در زمان تصمیم به ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها حتما از خود دانشگاه درباره رشته‌های ارائه شده پرس‌وجو کنیم.

امکان ادامه تحصیل در رشته IT در خارج از کشور به چه صورت است؟

قبل از ورود به رشته‌های مرتبط با کامپیوتر بهتر است بدانیم که روش ادامه تحصیل در خارج از کشور برای رشته IT چیست. اقتصاد و صنعت برای پیشرفت و رشد روزافزون خود، اتکای بسیار زیادی به کامپیوتر‌ها و متخصصان کامپیوتر دارند. به همین‌ دلیل حوزه‌های علوم کامپیوتر و فناوری اطلاعات در صدر رشته‌های تحصیلی در تمامی جهان قرار گرفته‌‌اند.

هرکسی می‌تواند برای ادامه تحصیل و دریافت مدرک دانشگاهی در کشورهای مختلف جهان اقدام کند. فقط نکته مهم این است که قبل از تصمیم گرفتن به انتخاب دانشگاه باید مواردی مانند فهرست زیر را در نظر گرفت.

• اعتبار و رتبه دانشگاه‌ مورد نظر
• گرایش‌های ارائه شده
• هزینه‌های مربوط به تحصیل و زندگی
• امکانات و زیرساخت‌های شهری و فرهنگی کشور مقصد
• امکان کار همزمان با تحصیل
• امکان گرفتن جواز کار بعد از تحصیل
• اقامت دائم و مهاجرت همیشگی

در فهرست زیر چند مورد از مطرح‌ترین دانشگاه‌های جهان برای ادامه تحصیل در رشته IT را همراه با توضیحات مختصری معرفی کرده‌ایم.

• مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) - آمریکا: این دانشگاه، برترین دانشگاه مربوط به علوم کامپیوتر در جهان است. برای ورود به آن در مقطع کارشناسی به قبولی در آزمون ACT یا CAT و مصاحبه نیاز است. مدرک مورد نیاز برای تایید زبان انگلیسی، تافل ۹۰ به بالا است. در این دانشگاه، مدرک آیلتس پذیرفته نمی‌شود. میانگین شهریه در حدود ۷۳۰۰۰ دلار در سال است.
• دانشگاه استنفورد - آمریکا: برای ورود به این دانشگاه در مقطع کارشناسی به قبولی در آزمون ACT یا آزمون SAT و مصاحبه نیاز داریم. زبان تحصیل انگلیسی است اما در مقطع کارشناسی نیازی به ارائه مدرک زبان نیست. برای مقطع کارشناسی ارشد تافل ۸۹ به بالا و برای دکتری تافل ۱۰۰ به بالا قابل قبول است. میانگین شهریه در حدود ۵۳۰۰۰ دلار در سال است اما اکثر دانشجویان می‌توانند کمک هزینه تحصیلی دریافت کنند.
• مؤسسه فناوری فدرال زوریخ ETH - سوئیس: برای ورود به آن در مقطع کارشناسی باید در آزمون ورودی دانشگاه زوریخ و مصاحبه قبول شوید. زبان تحصیل در این دانشگاه آلمانی و انگلیسی است. مدارک زبان آلمانی برای مقطع کارشناسی لازم است. هزینه تحصیل در حدود ۵۸۰ فرانک سوئیس در هر ترم است.
• دانشگاه کمبریج- انگلستان: برای ورود به این دانشگاه به قبولی در آزمون ورودی ریاضیات کمبریج CTMUA و مصاحبه نیاز داریم. زبان تحصیل انگلیسی بوده و داشتن مدرک آیلتس ۷ به بالا یا تافل ۱۱۰ به بالا ضروری است. هزینه تحصیل در حدود ۳۲۰۰۰ پوند در سال است.
• دانشگاه کالیفرنیا، برکلی - آمریکا: برای تحصیل در این دانشگاه قبولی در آزمون‌های ACT یا SAT برای مقطع کارشناسی و آزمون General GRE برای تحصیلات تکمیلی لازم است، اما مصاحبه ندارد. زبان تحصیل انگلیسی بوده و مدرک آیلتس ۷ به بالا و تافل ۹۰ به بالا نیاز است. هزینه تحصیل در حدود ۴۷۰۰۰ دلار در سال است.
• دانشگاه صنعتی نانیانگ - سنگاپور: برای تحصیل در مقطع کارشناسی لازم است که در آزمون ورودی NTU و مصاحبه قبول شوید. امکان تحصیل به زبان انگلیسی با مدرک آیلتس ۶.۵ به بالا یا تافل ۹۰ به بالا موجود است. هزینه تحصیل در حدود ۱۹۰۰۰ دلار سنگاپور است.
• دانشگاه آکسفورد - انگلستان: برای ورود به این دانشگاه در مقطع کارشناسی به قبولی در آزمون ریاضی MAT و مصاحبه نیاز داریم. زبان تحصیل انگلیسی بوده و داشتن مدرک آیلتس ۷ به بالا یا تافل ۱۰۰ به بالا ضروری است. هزینه تحصیل در این دانشگاه، حدود ۳۴۰۰۰ پوند در سال است.
• امپریال کالج لندن - انگلستان: این دانشگاه، آزمون ورودی ندارد اما لازم است که در مصاحبه قبول شوید. زبان تحصیل انگلیسی بوده و آیلتس ۶٫۵ به بالا یا تافل ۹۲ به بالا نیاز است. هزینه تحصیل در حدود ۳۱۰۰۰ پوند در سال است.

• دانشگاه ملی سنگاپور (NUS) - سنگاپور: برای ورود به این دانشگاه فقط باید در مصاحبه قبول شوید. امکان تحصیل به زبان انگلیسی وجود دارد. برای دوره کارشناسی دانشجویان باید دور‌ه‌های زبان MTL را بگذرانند. در مقطع کارشناسی ارشد داشتن مدرک آیلتس با نمره ۶ به بالا و مدرک تافل با نمره ۸۵ به بالا ضروری است. هزینه تحصیل در دوره کارشناسی ۲۲۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰ دلار در سال است. در دوره کارشناسی ارشد ۲۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰۰ دلار در سال و دکتری هم ۱۵۰۰۰ تا ۱۶۰۰۰ دلار در سال باید هزینه کرد.
• دانشگاه چینهوا - چین: برای ورود به این دانشگاه فقط باید در مصاحبه قبول شوید. در بعضی از رشته‌ها تحصیل به شکل کامل به زبان انگلیسی انجام می‌شود. برای تحصیل به چینی مدرک HSK سطح ۵ و انگلیسی مدرک آیلتس ۶.۵ یا تافل ۸۵ مورد نیاز است. هزینه تحصیل در این دانشگاه حدود ۵۳۰۰۰ یوآن چین است.
• مؤسسه پلی‌تکنیک فدرال لوزان (EPFL) - سوئیس: افرادی که مدرک دیپلم ندارند یا دارای نمرات ضعیفی هستند فقط از طریق شرکت در آزمون ورودی می‌توانند برای اخذ پذیرش این دانشگاه اقدام کنند. در مقطع کارشناسی تحصیل به زبان فرانسوی بوده و حداقل سطح ۲B مورد نیاز است. اما در مقاطع کارشناسی‌ارشد و دکتری اکثر رشته‌ها به زبان انگلیسی ارائه می‌شوند. برای تحصیل در این مقاطع، ارائه مدرک آیلتس یا تافل ضروری نیست. هزینه تحصیل در حدود ۶۳۰ فرانک سوئیس در هر ترم است.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

نکته: دروس ارائه شده توسط این دانشگاه‌ها و شرایط و هزینه اعلام شده نیز تا حد زیادی ثابت هستند. اما به‌هرحال ممکن است طبق شرایط خاصی بعضی از این موارد تغییر کنند. بنابراین قبل از هر اقدامی باید از طریق سایت رسمی خود دانشگاه نسبت به دروس و شرایط اخذ پذیرش مطمئن شویم.

دروس دانشگاهی رشته IT تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟

دروس ارائه شده در مقطع کارشناسی - لیسانس - در دانشگاه‌های داخل کشور به دلیل وجود واحد‌های عمومی و بعضی از دیگر محدودیت‌ها تمام نیاز‌های بازار کار را پوشش نمی‌دهند. اما به‌هرحال کسب این مدرک هم از جهت تکمیل مدارک مورد نیاز برای استخدام در مشاغل اداری داخل کشور و هم از جهت کمک به مهاجرت - بخصوص تحصیلی - بسیار مفید است.

مشاغل زیرمجموعه IT بسیار گسترده‌اند و امکان فراهم نمودن آموزش‌های مورد نیاز به صورت جزءبه‌جزء هم برای تمام این مشاغل ممکن نیست. به همین دلیل، دانشجویان باید در دوره‌های آموزشی خارج از دانشگاه شرکت کرده یا به صورت خودخوان مهارت‌های مورد نیاز خود را یاد بگیرند.

برای مثال در حوزه‌ای مانند طراحی وب، فریم‌ورک‌های بسیار زیاد و تخصصی مانند جنگو، فلسک، لاراول و غیره فقط در بخش بک اند وجود دارند. از طرف دیگر به ازای همه‌ی این تکنولوژی‌ها در بازار کار تقاضا نیز وجود دارد. چنین مسائلی باعث شده‌اند که زمان و واحد‌های تحصیلی در دانشگاه‌ها برای آموزش این رشته‌ها کافی نباشد. بنابراین لازم است که دانشجویان برای تقویت مهارت‌های خود از دوره‌های آموزشی خارج از دانشگاه و به طور خاص دوره‌های پروژه محور نیز استفاده کنند. یکی از بهترین منابع برای آموزش مهارت‌های مختلف کامپیوتر، مجموعه آموزش پروژه محور برنامه‌ نویسی فرادرس است.