رشته مهندسی فناوری اطلاعات | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار + فیلم آموزش رایگان

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته مهندسی فناوری اطلاعات پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته مهندسی باید در آن‌ها پایه‌ای قوی‌تر داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

فناوری اطلاعات چیست ؟

پیدایش اصطلاح فناوری اطلاعات به مقاله منتشر شده‌ای در سال ۱۹۵۸ میلادی (۱۳۳۷ شمسی) باز می‌گردد که در مجله Harvard Business Review منتشر شده است. نویسندگان این مقاله، یعنی «هارولد جی. لیویت» (Harold J. Leavitt) و «توماس ال. ویسلر» (Thomas L. Whisler) انواع مختلفی از فناوری اطلاعات را تعریف کرده‌اند:

• روش‌ها و تکنیک‌هایی برای پردازش سریع اطلاعات
• استفاده از مدل‌های آماری و ریاضیاتی برای تصمیم‌گیری
• شبیه‌سازی تفکر سطح بالاتر از طریق برنامه‌های کامپیوتری

مؤلفان مقاله نوشته‌اند:

در حالی که بسیاری از جنبه‌ها و زوایای این فناوری نامشخص است، واضح به نظر می‌رسد که به سرعت به سمت صحنه‌های مدیریتی پیش می‌رود و تاثیری قطعی و گسترده بر سازمان مدیریتی خواهد داشت.

شش دهه پس از انتشار این مقاله، اکنون واضح است که لیویت و ویسلر زمینه‌ای بسیار مهم و خاص را کشف کرده‌اند. در دنیای امروزی، فناوری اطلاعات (Information Technology | IT) شامل همه مواردی در کسب و کارها است که در خصوص آن‌ها از کامپیوترها استفاده می‌شود. به ساخت شبکه‌های کامپیوتری برای یک شرکت تجاری، حفاظت از داده‌ها و اطلاعات، ایجاد و مدیریت پایگاه‌های داده، کمک به کارکنان برای عیب‌یابی اشکالات کامپیوتری یا انجام گستره‌ای از کارهای دیگر با هدف کسب اطمینان از بهینگی و امنیت سیستم‌های اطلاعاتی تجاری، فناوری اطلاعات یا به اختصار IT گفته می‌شود.

فناوری اطلاعات یا همان IT به استفاده از کامپیوترها برای ایجاد، پردازش، ذخیره‌سازی، بازیابی و تبادل انواع داده‌ها و اطلاعات الکترونیکی گفته می‌شود. فناوری اطلاعات معمولاً بر خلاف فناوری‌های شخصی یا سرگرمی، در چارچوب «عملیات تجاری» (Business Operations) مورد استفاده قرار می‌گیرد. IT بخشی از «فناوری اطلاعات و ارتباطات» (Information and Communication Technology) یا به اختصار ICT به حساب می‌آید. یک سیستم فناوری اطلاعات (IT System) به طور کلی سیستمی اطلاعاتی، ارتباطی یا به بیان دقیق‌تر، سیستمی کامپیوتری شامل کل سخت‌افزار، نرم‌افزار و تجهیزات جانبی است که به وسیله گروهی محدود از کاربران IT هدایت می‌شود.

• (+) مجموعه آموزش‌های مهندسی فناوری اطلاعات (IT)

رشته مهندسی فناوری اطلاعات مناسب چه کسانی است؟

رشته مهندسی فناوری اطلاعات به دلیل نوین بودن، تلفیقی از رشته‌های مدیریتی، کامپیوتر، مخابرات و روباتیک بوده و ماهیتی میان رشته‌ای دارد و طبیعتاً در آن بازه گسترده‌ای از علوم کاربردی هر کدام از رشته‌های مادر پوشش داده شده‌اند. بنا به انگیزه و علاقه، هر فرد در بخش مدنظر خود از حوزه‌ها و گرایش‌های مختلف این رشته، تخصص بیشتری را کسب خواهد کرد، هر چند نسبت به دیگر موضوعات نیز بایستی دید کلی وجود داشته باشد.

در واقع به بیانی ساده‌تر، رشته مهندسی فناوری اطلاعات مانند اقیانوسی به عمق یک سانتی‌متر است که دانشجو در حین تحصیل در آن، از موضوعات بسیاری مطلع خواهد شد اما در هر حوزه، اطلاعاتی که به دست می‌آورد سطحی هستند و در نهایت می‌تواند بسته به علاقه‌اش در یک زمینه منتخب، تخصص کسب کند.

پیش از ادامه این مبحث لازم است یادآور شویم که می‌توانید گواهینامه‌های IT را با استفاده از مجموعه آموزش گواهینامه های IT فرادرس یاد بگیرید.

با توجه به رشد روز افزون فناوری و جایگزین شدن مدیریت نوین به جای مدیریت سنتی که غالباً سهم بیشتر آن مربوط به فناوری اطلاعات است، عدم کسب دانش در رشته فناوری اطلاعات در سطح عمومی برای هر شخص، یک خلاء به حساب آمده و در صورت عدم به‌روزرسانی دانش خود در زمینه فناوری اطلاعات، علاوه بر رویارویی با چالش‌های بزرگ، احتمال شکست نیز بسیار زیاد خواهد بود.

فارغ از ابعاد جغرافیایی فعالیت یک سازمان یا ارگان که می‌تواند بسیار بزرگ و یا کوچک باشد، تمامی چنین نهاد‌هایی، اعم از خصوصی و یا دولتی نیاز به ارتباط با دیگر شعب و سازمان‌های همکار خود دارند، بنابراین همیشه در آن‌ها به یک مسئول فناوری نیاز خواهد بود. از سوی دیگر، غالباً شرکت‌ها بر اساس نوع عملکرد خود، سامانه‌ها و نرم‌افزارهای مختلفی را به صورت آنلاین و آفلاین به کار می‌گیرند که مسئولیت نگهداری،‌ توسعه، تامین امنیت و سایر موارد به دانش آموختگان رشته مهندسی فناوری اطلاعات سپرده می‌شود.

همچنین نباید فراموش کرد، عدم آگاهی و دانش به توانمندی‌هایی که علم فناوری اطلاعات در زمینه بهبود بهره‌وری و افزایش بازدهی ایجاد می‌کند، احتمال شکست کسب و کارها را بسیار بالا برده و آن‌ها را کاملاً تحت تاثیر قرار می‌دهد.

رشته مهندسی فناوری اطلاعات به افرادی توصیه می‌شود که علاوه بر داشتن روحیه به‌روزرسانی دانش در حوزه فناوری اطلاعات، علاقه‌مند به بررسی و تحلیل موضوعات نوین و فناوری‌های روز دنیا باشند. این رشته، برای اشخاصی که به موضوعات زیر علاقه‌مند هستند ایده‌آل خواهد بود:

1. مدیریت غیرفعال و فعال شبکه‌های کامپیوتری در جهت بهبود و بهره‌وری حداکثری
2. تخصص سخت افزاری (اعم از نصب آنتن‌های وایرلس، سرورها، سوئیچ‌های شبکه و دیگر موارد)
3. کدنویسی در شاخه‌های مختلف (همانند پایگاه داده، وب سایت، بازی‌ها، یا شبکه‌های کامپیوتری و سایر موارد)

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی فناوری اطلاعات بیشتر کاربرد دارند؟

از آنجایی که در منطق کامپیوتر همه چیز با بیت‌ها (۰ و ۱) تعریف می‌شوند، یادگیری مباحث کاربردی ریاضیات بسیار مهم است؛ دروس دبیرستانی اعم از ریاضیات گسسته، جبر و احتمال، آمار و سایر موارد همگی بسیار اهمیت دارند. این دروس به صورت تخصصی‌‌تر و پیچیده‌تر در دانشگاه و در طول دوره‌های کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری آموزش داده می‌‌شوند.

• (+) مجموعه آموزش‌های ریاضیات
• (+) مجموعه آموزش‌های آمار و احتمالات
• (+) فیلم آموزش ریاضیات گسسته
• (+) فیلم آموزش ریاضیات گسسته - پایه دوازدهم
• (+) فیلم آموزش مقدمه‌ای بر جبر
  
• (+) فیلم آموزش جبر خطی
  
• (+) فیلم آموزش آمار و احتمال مهندسی

البته همان‌طور که اشاره شد، مباحث ریاضیات بسیار مهم هستند، ولی ریاضیات گسسته و جبر و احتمال اهمیت دو چندانی دارند، زیرا در مقطع کارشناسی، داشتن پایه‌ای قوی در آن‌ها سبب خواهد شد تا دانشجو درک بهتری از دروس کلیدی مانند آمار و احتمالات مهندسی، تحقیق در عملیات و سایر موارد به دست آورد که همگی بخشی از مباحث بنیادین برنامه نویسی مقدماتی و پیشرفته محسوب می‌شوند.

• (+) فیلم آموزش ریاضیات گسسته
• (+) فیلم آموزش مقدمه‌ای بر جبر
• (+) فیلم آموزش جبر خطی
• (+) مجموعه آموزش‌های آمار و احتمالات
• (+) فیلم آموزش آمار و احتمال مهندسی
• (+) فیلم آموزش تحقیق در عملیات – برنامه ریزی خطی
  
• (+) فیلم آموزش رایگان اصول و مبانی برنامه نویسی
• (+) فیلم آموزش برنامه‌نویسی پایتون Python - مقدماتی
• (+) فیلم آموزش برنامه نویسی پایتون + مثال های عملی در Python

درس زبان انگلیسی محور اصلی رشته مهندسی فناوری اطلاعات پس از ریاضیات است، چرا که تمامی مراجع و کتب به‌‌روز دنیای فناوری اطلاعات به زبان انگلیسی و دارای اصطلاحات تخصصی هستند. پایه قوی در دروس فیزیک دبیرستان نیز توصیه می‌شود، زیرا در مقطع کارشناسی الزام به گذراندن این دروس به شکل پیشرفته‌تر وجود دارد.

• (+) مجموعه آموزش‌های زبان انگلیسی
• (+) مجموعه آموزش‌های فیزیک

تمایز دانش‌آموزان فارغ التحصیل دبیرستانی که از مسیر رشته ریاضی فیزیک وارد رشته مهندسی فناوری اطلاعات (کارشناسی پیوسته) می‌شوند با دانش آموزان فارغ التحصیل هنرستانی یا فنی و حرفه‌ای که وارد مقاطع کاردانی و یا کارشناسی این رشته شده‌اند در ادامه فهرست شده است:

• دانش‌آموز دبیرستانی در حوزه کار با رایانه و نرم‌افزارها ضعف دارد و باید به شیوه خودآموز یا شرکت در دوره‌های آموزشی، توانمندی خود را در این رابطه ارتقا دهد؛ ولی این دست از دانش‌آموزان در حوزه مباحث پایه‌ای و بنیادین این رشته تسلط کافی دارند.
• دانش‌آموزان هنرستانی و یا فنی‌ و حرفه‌ای، با توجه به گذراندن حجم کمتری از دروس ریاضیات به نسبت دانش‌آموزان دبیرستانی، با مسائل بنیادی کامپیوتر سخت‌تر کنار آمده و درک این مباحث در دوره‌های بالاتر، به مراتب برای این افراد دشوارتر خواهد بود. از طرفی نقطه قوت آن‌ها، کار با نرم‌افزار و محیط‌های کامپیوتری است؛ لذا توصیه می‌شود با توجه به علاقه‌مندی خود و پس از مشخص کردن چشم‌انداز شغلی آینده، در صورت نیاز، اقدام به فراگیری مباحث تخصصی ریاضیات مربوطه به صورت خودآموز کنند.

گرایش‌های رشته مهندسی فناوری اطلاعات برای ادامه تحصیل چه هستند؟

در حال حاضر در مقطع کارشناسی، غالبا رشته فناوری اطلاعات زیر مجموعه‌ گروه مهندسی کامپیوتر محسوب می‌شود. بدین ترتیب، اکثر دانشگاه‌های دارای گروه مهندسی کامپیوتر، از سه زیر مجموعه اصلی یعنی مهندسی نرم‌افزار، مهندسی سخت‌افزار و مهندسی فناوری اطلاعات برخوردار هستند.

البته ناگفته نماند در مقطع کارشناسی ارشد، بسته به دانشگاه‌ محل تحصیل، گرایش‌ها دستخوش تغییرات می‌شوند، چراکه این موارد وابستگی بسیاری به هیئت علمی، سابقه پژوهشی و حوزه تخصصی دانشکده دارند. از سوی دیگر با ظهور این رشته و استقبال دانشجویان، در راستای سیاست‌های تعادل رشته‌های گروه‌های کامپیوتر و فناوی اطلاعات، بعضاً گرایش‌ها جایگزین می‌شوند که این موضوع از حوصله این مطلب خارج است.

بر اساس دفترچه کنکور سال 1۴۰۱، متقاضیان جهت ورود به رشته مهندسی فناوری اطلاعات در مقطع کارشناسی ارشد، باید به سوالات دروس زیر با موفقیت پاسخ دهند:

• (+) زبان عمومی و تخصصي (انگليسی)
• دروس مشترک (ساختمان‌های گسسته، ساختمان داده‌ها، طراحی الگوريتم، مهندسی نرم‌افزار، شبكه‌های كامپيوتری)
  • (+) فیلم آموزش ساختمان گسسته - مرور و حل تست‌های کنکور کارشناسی ارشد
    
  • (+) فیلم آموزش ساختمان داده‌ها - مرور و تست کنکور ارشد
  • (+) فیلم آموزش طراحی الگوریتم - مرور و تست کنکور ارشد
  • (+) فیلم آموزش مهندسی نرم‌افزار ۱
  • (+) فیلم آموزش شبکه‌های کامپیوتری ۱
    
• اصول و مبانی مديريت
  • (+) مجموعه آموزش‌های مدیریت
• مجموعه دروس تخصصی مشترک (اصول طراحی پايگاه داده‌ها، هوش مصنوعی، سيستم‌های عامل)
  • (+) فیلم آموزش پایگاه داده‌ها - مرور و تست کنکور ارشد
    
  • (+) فیلم آموزش هوش مصنوعی - مرور و حل تست کنکور ارشد
  • (+) فیلم آموزش سیستم عامل - مرور و تست کنکور ارشد

در ادامه این بحث به گرایش‌های مهندسی فناوری اطلاعات در دانشگاه آزاد پرداخته‌ایم:

گرایش شبکه‌های ارتباطی و کامپیوتری رشته مهندسی فناوری اطلاعات

این گرایش، حاصل ترکیب کاربردی‌ترین مباحث دو رشته مهندسی کامپیوتر و مهندسی برق-مخابرات بوده و از لحاظ کاربرد، سابقه بیشتری نسبت به سایر گرایش‌ها دارد. لازم به ذکر است، مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها غالباً این گرایش را در زیر مجموعه گروه تخصصی خود ارائه می‌کنند، اما در برخی واحد‌ها، گرایش مذکور در زیر مجموعه گروه مهندسی کامپیوتر نیز ارائه می‌شود.

تذکر: به دلیل کاربردی بودن بسیار این گرایش، سرفصل‌های این رشته، مشابهت بسیار زیادی به سرفصل‌های رشته‌های مهندسی کامپیوتر گرایش شبکه‌های کامپیوتری و مهندسی برق گرایش شبکه‌های مخابراتی دارد؛ هرچند غالبا دروس اختیاری بر اساس سابقه پژوهشی و حوزه تخصص هیات علمی هر دانشگاه ارائه می‌شوند.

• (+) مجموعه آموزش‌های شبکه‌های کامپیوتری
• (+) مجموعه آموزش‌های مهندسی برق
• (+) مجموعه آموزش‌های دروس مهندسی برق
• (+) مجموعه آموزش‌های مهندسی مخابرات

دروس تخصصی در این گرایش از لیستی که در ادامه آمده است، انتخاب و ارائه می‌شوند:

• طراحی سیستم‌های تحمل‌پذیر اشکال
• (+) فرایندهای تصادفی
• پردازش مبتنی بر شبکه
• ارتباطات داده
• شبکه‌های حسگر بیسیم
• مدلسازی و تحلیل شبکه‌های کامپیوتری
• مخابرات سیار
• طراحی سیستم‌های نهفته
• مدلسازی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی
  • (+) فیلم آموزش شبکه‌های اجتماعی علمی و دانشگاهی
  • (+) فیلم آموزش تحلیل شبکه‌های اجتماعی با زبان R و متن‌کاوی
  • (+) فیلم آموزش تحلیل شبکه‌های اجتماعی با نرم‌افزارهای Gephi و Paje
  • (+) فیلم آموزش تحلیل شبکه‌های اجتماعی با نرم‌افزار NodeXL
• مدیریت شبکه‌های کامپیوتری

مباحث دروس اصلی در این گرایش به شرح زیر است:

• شبکه‌های کامپیوتری پیشرفته
• (+) سیستم‌های عامل پیشرفته
• (+) امنیت شبکه پیشرفته
• معماری نرم‌افزار
• معماری سازمانی فناوری اطلاعات

از مهم‌ترین فعالیت‌های تحصیلی شغلی این رشته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• طراحی، پیاده‌سازی و پیکربندی شبکه‌های کامپیوتری
  • (+) فیلم آموزش طراحی شبکه های کامپیوتری Enterprise
• کدنویسی و برنامه‌نویسی شبکه
• (+) هوشمندسازی خانه‌ها و شهرها (اینترنت اشیا)
• مجازی‌سازی و پیاده‌سازی شبکه ابر خصوصی و عمومی
• طراحی و پیاده‌سازی مراکز داده و سایر موارد

گرایش سیستم‌های چند رسانه‌ای رشته مهندسی فناوری اطلاعات

در این تخصص، تمرکز بر شبکه‌های حاوی محتوای چندرسانه‌ای بوده و پردازش گفتار دیجیتال و تصاویر دیجیتال جزء جدایی‌ناپذیر این گرایش است. دانشجویان این رشته علاوه بر دانش شبکه‌های کامپیوتری، باید به مباحث مهندسی نرم‌افزار و هوش مصنوعی تسلط کافی داشته باشند، چرا که بخش اعظمی از این دروس بر پایه درک مفاهیم هوش مصنوعی و بینایی ماشین است. آینده شغلی این افراد، بر اساس حوزه تخصصی اکتسابی مشخص شده و بیشتر در حوزه انتقال تصاویر تحت شبکه و شبکه‌های چند رسانه‌ای تمرکز خواهند کرد.

• (+) مجموعه آموزش‌های پردازش سیگنال
  
• (+) مجموعه آموزش‌های پردازش تصویر و ویدئو
  
• (+) فیلم آموزش پردازش تصویر در متلب

از دروس اصلی این رشته، می‌توان به عناوین زیر اشاره داشت:

• (+) گرافیک کامپیوتری پیشرفته
• فشرده‌سازی اطلاعات
• (+) پویانمایی و پویانمایی سه‌بعدی
• مدیریت توسعه نرم‌افزار
• طراحی واسط کاربر
  • (+) فیلم آموزش طراحی رابط گرافیکی کاربر در متلب با App Designer
    
  • (+) فیلم آموزش طراحی رابط کاربری سایت با فریمورک jQuery UI

از دروس اختیاری در این گرایش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ساخت محیط‌های مجازی
• شبکه‌های چندرسانه‌ای
• ارتباطات تصویری
• مصورسازی اطلاعات
  • (+) فیلم آموزش مصورسازی داده (Data Visualization) - بخش یکم
  • (+) فیلم آموزش مصورسازی داده در نرم‌افزار R با بسته ggplot2
• (+) پردازش تصاویر دیجیتال
• پردازش گفتار دیجیتال برای چندرسانه‌ای‌ها
• (+) بینایی ماشین
  • (+) فیلم آموزش پروژه‌محور پایتون - پیاده‌سازی بینایی ماشین با کتابخانه MediaPipe
• (+) مدیریت ارتباط با مشتری
• مباحث پیشرفته در چند رسانه‌ای

گرایش تجارت الکترونیکی رشته مهندسی فناوری اطلاعات

در این گرایش از رشته IT، مباحث مربوط به تعاملات تجاری الکترونیکی مورد بررسی قرار می‌گیرند که نیازمند بستر فناوری اطلاعات هستند. برای مثال، در ادامه برخی از مواردی فهرست شده‌اند که در گرایش تجارت الکترونیکی رشته مهندسی فناوری اطلاعات مطرح می‌شوند:

• رمز ارزها (بیت‌کوین)‌
  • (+) مجموعه آموزش‌های ارزهای دیجیتال
  • (+) فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه‌گذاری در این بازار – مقدماتی
    
  • (+) فیلم آموزش ارزهای دیجیتال و رمزارزها و اصول سرمایه‌گذاری در این بازار – تکمیلی
• پرداخت‌های الکترونیکی
• بازاریابی الکترونیکی
  • (+) مجموعه آموزش‌های بازاریابی و تبلیغات
  • (+) فیلم آموزش آشنایی با بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ Digital Marketing
    
  • (+) فیلم آموزش آشنایی با بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ Digital Marketing 2021
• تجارت‌های الکترونیکی سیار
  • (+) فیلم آموزش آشنایی با تجارت الکترونیک
• امنیت تجارت الکترونیکی
• (+) هوش تجاری

در گرایش تجارت الکترونیکی، دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد، باید دروس اصلی زیر را مطالعه کنند و بگذرانند:

• مهندسی سیستم‌های تجارت الکترونیکی
• امنیت تجارت الکترونیکی
• (+) بازاریابی الکترونیکی
• (+) هوش تجاری
• سیستم‌های پرداخت الکترونیکی
• استراتژی‌های تجارت الکترونیکی
  • (+) فیلم آموزش آشنایی با تجارت الکترونیک
• مدیریت زنجیره عرضه
• تجارت الکترونیکی سیار و محاسبات فراگیر

همچنین دروس اختیاری در این گرایش به شرح زیر است:

• معماری نرم‌افزار
• مسائل حقوقی و اخلاقی در فناوری اطلاعات
• مدیریت تیم‌های مجازی
• سیستم‌های تصمیم‌یار هوشمند
• (+) مدیریت مالی
• مدیریت ارتباط با مشتری
• برنامه‌ریزی منابع بنگاه
• مهندسی مجدد فرایندهای تجاری
• ذخیره و بازیابی اطلاعات روی وب
• بانکداری الکترونیکی
• برنامه ریزی استراتژیک پیشرفته
• محاسبات توری
• روش‌های پیش‌بینی
• مباحث پیشرفته در مهندسی سیستم‌های تجارت الکترونیکی

گرایش مدیریت سيستم‌های اطلاعاتی

مطالعه و بررسی سیستم‌های نوین نرم‌افزاری و سخت‌افزاری برای مدیریت و سازماندهی استفاده از داده‌های جمع آوری شده و پایگاه داده‌ها جز مباحث تخصصی این گرایش است. به عبارت دیگر با توجه به وجود انبوه داده‌های سازمانی، بررسی و تحلیل آنها و در نهایت معنا بخشیدن به اطلاعات و مفید‌سازی این داده‌ها، هدف اصلی این گرایش است.

مباحث دروس اصلی در این گرایش به شرح زیر است:

• شبکه‌های کامپیوتری پیشرفته
• سیستم‌های‌عامل پیشرفته
• امنیت شبکه پیشرفته
• معماری نرم‌افزار
• معماری سازمانی فا

مباحث دروس اختیاری در این گرایش به شرح زیر است:

• شبکه‌های چندرسانه‌ای
• سیستم‌های پشتیبانی تصمیم‌گیری
• وب فضایی
• (+) داده‌کاوی
• ارزیابی کارایی کامپیوترها
• سامانه‌های پیشرفته ذخیره‌سازی داده
• مباحث پیشرفته در فناوری اطلاعات
• مدیریت برنامه ریزی استراتژیک پیشرفته
• سیستم‌های اطلاعات مدیریت پیشرفته
• (+) برنامه‌ریزی منابع سازمانی

گرایش معماری سازمانی

این گرایش با هدف آشناسازی دانش‌ آموختگان با مفاهیم و اصول معماری سازمانی ارائه شده تا آن‌ها قادر به پیاده‌سازی ابعاد کلی، تدوین معماری انواع سیستم‌های اطلاعاتی شده و سپس راهکارهای کاربردی ارائه دهند. از طرفی نیز بتوانند تکنیک‌ها و روش‌های لازم برای برنامه‌ریزی راهبردی فناوری اطلاعات را عملی سازند.

در این گرایش لیست دروس تخصصی به شرح زیر است:

• مهندسی نرم‌افزار پیشرفته
• معماری سازمانی فناوری اطلاعات
• سیستم‌های نرم‌افزاری مقیاس وسیع
• معماری نرم‌افزار
• مهندسی مجدد فناوری‌های حرفه
• معماری امنیت اطلاعات سازمانی
• معماری اطلاعات و داده‌ها
• مدیریت پروژه‌های مقیاس وسیع فناوری اطلاعات
• معماری خدمت‌گرا
• شبکه‌های کامپیوتری پیشرفته

در این گرایش لیست دروس اختیاری به شرح زیر است:

• (+)‌ هوش تجاری
• سامانه‌های تصمیم‌یار هوشمند
• مهندسی دانش و هستان شناسی
• تحلیل سیستم‌های داده‌های حجیم
• حقوق فناوری اطلاعات
• برنامه‌ریزی منابع سازمانی
• فرایند‌کاوی امنیت شبکه پیشرفته

در دانشگاه‌های دولتی نیز ۵ گرایش شبکه‌های ارتباطی و کامپیوتری، مدیریت سيستم‌های اطلاعاتی، معماری سازمانی، سیستم‌های چندرسانه‌ای و تجارت الکترونیک با دروس مشابه دانشگاه آزاد ارائه می‌شوند. همچنین سه گرایش دیگر نیز وجود دارد که در ادامه به آن‌ها پرداخته‌ایم.

گرایش سامانه‌های شبکه‌ای

هدف از ارائه این گرایش در گام اول بررسی ساختار، کارکرد و فرآیندهای شبکه‌های اطلاعات، فناوری و... بوده و در گام بعدی استفاده از شبکه به عنوان یک ابزار علمی و محاسباتی برای پدیده‌های مهندسی و موارد دیگر از این دست است.

دروس اصلی در این گرایش به شرح زیر است:

• الگوریتم‌های گراف‌
• شبکه‌های پیچیده
• مبانی نظری شبکه‌های اجتماعی
• مدل‌های احتمالاتی

هم‌چنین دروس اختیاری این رشته به شرح زیر است:

• یادگیری ماشین و بازشناسی الگو
• جمع‌سپاری و فعالیت‌های جمعی
•  علوم شبکه شناختی-اجتماعی
• تحلیل شبکه‌های اطلاعات
• نظریه ریاضی سیستم‌ها
• کاوش دادگان انبوه
• رایانش نرم و ملهم از زیست
• نظریه بازی
• نظریه‌های ارتباطات اجتماعی

برای آشنایی بیشتر با این گرایش، مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.

• (+) مجموعه آموزش‌های داده‌کاوی و یادگیری ماشین
• (+) فیلم آموزش نظریه بازی‌ها (Game theory)

گرایش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات (ICT)

در این گرایش دروس تخصصی به شرح زیر است:

• شبکه‌های کامپیوتر و انتقال داده‌ها
• ارزیابی عملکرد سیستم‌های کامپیوتری
• معماری تکنولوژی ارتباطات

‌همچنین دروس اصلی در این رشته «اطلاعات و تکنولوژی اطلاعات» و «مدیریت و برنامه‌ریزی منابع اطلاعاتی» است.

در این گرایش دروس اختیاری به شرح زیر است:

• برنامه‌ریزی تکنولوژی اطلاعات
• واسط‌های تجارت الکترونیک
•  سیستم‌های خبره و مهندسی دانش
• بازاریابی استراتژیک بر روی اینترنت
• استراتژی تکنولوژی اطلاعات
• تکنولوژی اطلاعات و تحول
• پیاده‌سازی پروژه‌های تکنولوژی اطلاعات
• تکنولوژی اطلاعات و استراتژی نوآوری
• مدیریت دانایی
• سازمان‌های شبکه‌
• طراحی و پیاده سازی سیستم‌های اطلاعات وپایگاه داده‌ها
• سیستم‌های پشتیبانی تصمیم برای مدیران عالی
• سیستم‌های اطلاعاتی استراتژیک
• مدیریت پایگاه‌های غیرمتمرکز داده‌ها
• کاربردهای هوش مصنوعی
• ساخت نماینده‌های هوشمند
• تعامل انسان و کامپیوتر
• اقتصاد تکنولوژی اطلاعات
• مبانی و کاربردهای شبیه‌سازی
• ارتباطات چندرسانه‌ای
• یادگیری ماشین
• سیستم‌های استدلالی مبتنی برموارد عملی
• مدلسازی شناختی
• مباحث پیشرفته در تکنولوژی اطلاعات

برای آشنایی بیشتر با این گرایش، مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.

• (+) فیلم آموزش تدوین استراتژی‌های مدیریت دانش
• (+) مجموعه آموزش‌های هوش مصنوعی
• (+) مجموعه آموزش‌های بازاریابی و تبلیغات

گرایش سیستم‌های تکنولوژی اطلاعات (ITS)

در این گرایش دروس تخصصی به شرح ذیر است:

• تکنولوژی‌ها و مدل‌های کسب و کار تجارت الکترونیکی
• (+) معماری و برنامه‌سازی تحت وب
• مهندسی مجدد الکترونیکی فرآیندهای کسب و کار

‌همچنین دروس اصلی در این رشته «اطلاعات و تکنولوژی اطلاعات» و «مدیریت و برنامه‌ریزی منابع اطلاعاتی» است.

در این گرایش دروس اختیاری به شرح زیر است:

• برنامه‌ریزی تکنولوژی اطلاعات
• واسط‌های تجارت الکترونیک
• سیستم‌های خبره و مهندسی دانش
• بازاریابی استراتژیک بر روی اینترنت
• استراتژی تکنولوژی اطلاعات
• تکنولوژی اطلاعات و تحول
• پیاده‌سازی پروژه‌های تکنولوژی اطلاعات
• تکنولوژی اطلاعات و استراتژی نوآوری
• مدیریت دانایی
• سازمان‌های شبکه‌
• طراحی و پیاده سازی سیستم‌های اطلاعات وپایگاه داده‌ها
• سیستم‌های پشتیبانی تصمیم برای مدیران عالی
• سیستم‌های اطلاعاتی استراتژیک
• مدیریت پایگاه‌های غیرمتمرکز داده‌ها
• کاربردهای هوش مصنوعی
• ساخت نماینده‌های هوشمند
• تعامل انسان و کامپیوتر
• اقتصاد تکنولوژی اطلاعات
• مبانی و کاربردهای شبیه‌سازی
• ارتباطات چندرسانه‌ای
• یادگیری ماشین
• سیستم‌های استدلالی مبتنی برموارد عملی
• مدلسازی شناختی
• مباحث پیشرفته در تکنولوژی اطلاعات

گرایش مهندسی فناوری اطلاعات

این گرایش از گرایش‌های نسخه قبل از تغییرات بوده و در حال حاضر صرفا در دانشگاه‌های غیرانتفاعی ارائه می‌شود.

در حال حاضر در مقطع دکتری امکان ادامه تحصیل در گرایش‌های زیر وجود دارد و با توجه به تغییرات سالانه در مقطع کارشناسی ارشد، می‌توان تغییر در گرایش‌های دکتری را نیز امری متحمل دانست.

• شبکه‌های کامپیوتری
• امنیت اطلاعات
• سیستم‌های چند رسان‌های
• تجارت الکترونیکی
• مدیریت سیستم‌های اطلاعاتی

علاوه بر این، برای آشنایی بیشتر با این رشته، مشاهده فیلم‌های آموزشی زیر پیشنهاد می‌شود.

• (+) مجموعه آموزش‌های دروس علوم و مهندسی کامپیوتر
• (+) مجموعه آموزش‌های مهندسی کامپیوتر – نرم‌افزار
• (+) فیلم آموزش معماری کامپیوتر با رویکرد حل مساله – مقدماتی
• (+) فیلم آموزش معماری کامپیوتر با رویکرد حل مساله – پیشرفته
• (+) فیلم آموزش مرور و حل تست های کنکور کارشناسی ارشد معماری کامپیوتر

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی فناوری اطلاعات چه هستند؟

واحدهای درسی در دوره کارشناسی پیوسته به شرح زیر است:

• دروس عمومی: ۲۲ واحد
• دروس پایه: ۱۷ واحد
• دروس اصلی-تخصصی: ۸۵ واحد
• دروس اختیاری: ۱۸ واحد

جمعا 142 واحد باید گذرانده شود تا دانشجو درجه کارشناسی این رشته را اخذ کند.

مهم‌ترین دروس تخصصی و اصلی به شرح زیر هستند که هر کدام 3 واحد نظری را در بر می‌گیرند:

• (+) ساختمان گسسته
• (+) مبانی کامپیوتر و برنامه‌سازی
• (+) ساختمان داده‌ها
• (+) مدارهای منطقی
• (+) معماری کامپیوتر
• برنامه‌سازی پیشرفته
• (+) سیستم‌های عامل
• (+) نظریه زبان‌ها و ماشین‌ها
• اصول طراحی پایگاه داده‌ها
• (+) طراحی الگوریتم
• (+) مهندسی نرم‌افزار 1
• مهندسی نرم‌افزار 2
• (+) شبکه‌های کامپیوتری 1
• (+) شبکه‌های کامپیوتری 2
• درس هوش مصنوعی
• درس مهندسی اینترنت
• (+) اقتصاد مهندسی
• (+) اصول مبانی مدیریت
• آزمایشگاه شبکه (1 واحد عملی)
• آزمایشگاه پایگاه داده (1 واحد عملی)
• آزمایشگاه سیستم عامل (1 واحد عملی)
• مبانی فناوری اطلاعات
• مهندسی فناوری اطلاعات
• (+) تجارت الکترونیکی
• مدیریت و کنترل پروژه‌های فناوری اطلاعات
• مدیریت استراتژیک فناوری اطلاعات
• (+) امنیت شبکه و رمزنگاری

بهترین و کاربردی ترین دروس اختیاری در این رشته عبارت هستند از:

• مدیریت نگهداری اطلاعات در فناوری اطلاعات
• (+) سیستم‌های خبره و تصمیم یار
• شبیه‌سازی کامپیوتری
• (+) گرافیک کامپیوتری
• سیستم‌های چندرسانه‌ای
• (+) داده‌کاوی
• (+) شبکه‌های بی‌سیم

فارغ التحصیل رشته مهندسی فناوری اطلاعات در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

مشاغلی که یک فارغ التحصیل مهندسی فناوری اطلاعات می‌تواند در آن‌ها شاغل شود عبارت هستند از:

• • مدیریت واحد فناوری اطلاعات در واحدهای صنعتی کوچک تا بزرگ
  • مدیریت استراتژیک طراحی، تولید و توسعه سخت‌افزار
  • مدیریت استراتژیک طراحی، تولید و توسعه نرم‌افزار
  • تحلیل و پژوهش سیستم‌های نرم افزاری مناسب برای مدیریت و سازماندهی
  • متخصص، طراح و تحلیل‌گر شبکه‌های کامپیوتری و مخابراتی
  • متخصص و ارزیاب لینک‌ها و ارتباطات بی‌سیم (وایمکس، شبکه‌های سلولی و...)
  • متخصص و ارزیاب امنیت شبکه (نرم افزاری و سخت افزاری)
  • متخصص هوشمندسازی منازل

• متخصص هوشمندسازی شهرها و سازمان‌ها
• متخصص و تحلیل‌گر در حوزه پژوهش و شبیه‌سازی انواع شبکه‌های کامپیوتری و مخابراتی جهت بهبود چالش‌های موجود
• متخصص در حوزه بانکداری و تجارت الکترونیک
• به طور کلی بسته به حوزه تخصص، عملکرد مشاغل در دسترس متفاوت بوده ولی هر صنعتی نیازمند یک متخصص فناوری اطلاعات است.

بازار کار رشته مهندسی فناوری اطلاعات به چه صورت است؟

رشته مهندسی فناوری اطلاعات با توجه به داشتن ماهیت میان رشته‌ای خود، بازار کار متنوع و گسترده‌ای دارد که پیش‌تر در مورد حوزه‌های مختلف آن بحث شد؛ البته معرفی کردن تمامی فرصت‌های شغلی از حوصله بحث در این مقاله خارج است.

از آنجایی که بازار و صنعت همیشه به متخصصین فناوری اطلاعات نیاز دارند، افرادی که در بازار درصدد کسب جایگاه‌های شغلی هستند باید علاوه بر داشتن توانمندی‌های مهارتی (که مابقی مهندسین فناوری اطلاعات دارند) توانمندی‌های منحصر به فرد و کاربردی دیگری نیز داشته باشند؛ مثلاً مهندسی که در حوزه شبکه‌های بی‌سیم تخصص اصلی و اولیه دارد باید در حوزه امنیت شبکه و طراحی شبکه نیز تخصص ثانویه داشته باشد

وجه تمایز این جایگاه شغلی با سایر مشاغل مهندسی، در به‌روزرسانی دانش در زمینه فناوری اطلاعات است چرا که احتمال دارد در آینده نزدیک تخصص جدیدی اضافه شود و یا یک سری تخصص‌های قدیمی حذف یا ادغام شوند.

در مورد حقوق و مزایای دریافتی ماهانه نمی‌توان رقم خاصی را مشخص کرد و این امر بیشتر توافقی بین کارفرما یا سازمان با فارغ التحصیلان این رشته است؛ ولی هرچه افراد توانایی مدیریت و پیکربندی حوزه‌های مختلف را داشته باشند بهتر می‌توانند خود را به سازمان‌ها و صنعت عرضه کنند چرا که سرمایه افراد، دانش آنها است و بر همین اساس میزان مهارت، سابقه کاری و... برای افراد ایجاد شده و در نهایت افرادی که دانش فنی–پژوهشی بیشتری دارند، دست برتر در اعلام هزینه به عنوان دستمزد را درا خواهند بود.

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی فناوری اطلاعات در داخل ایران چگونه است؟

انتخاب بهترین دانشگاه‌های داخلی برای این رشته کار صحیحی نیست، چرا که متاسفانه یا خوشبختانه، اساتید و هیات‌های علمی این حوزه اغلب فارغ التحصیلان رشته‌های اصلی هستند (غالبا گرایش‌های مختلف کامپیوتر و یا فارغ التحصیلان رشته‌های برق‌-مخابرات) و هر کدام تمرکز بر حوزه تخصص اکتسابی خود دارند؛ ولی در حالت کلی معیار انتخاب دانشگاه در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، هیئت علمی آن دانشکده و حوزه تخصصی پژوهشی آنها است.

در نهایت از مهم‌ترین و به نام‌ترین دانشگاه‌های داخلی که این رشته را غالبا ارائه می‌کنند، می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• دانشگاه تهران
• دانشگاه صنعتی امیرکبیر
• دانشگاه تربیت مدرس
• دانشگاه صنعتی شریف
• دانشگاه صنعتی اصفهان
• دانشگاه علم و صنعت ایران
• دانشگاه شیراز
• دانشگاه تبریز
• دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران
• دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
• دانشگاه اصفهان
• دانشگاه صنعتی شیراز
• دانشگاه ارومیه
• دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
• دانشگاه صنعتی مالک اشتر
• دانشگاه الزهرا(س)

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی فناوری اطلاعات در خارج از کشور به چه صورت است؟

نظر به همپوشانی سرفصل‌ها و حوزه‌های فعالیت در رشته‌های مهندسی کامپیوتر و مهندسی فناوری اطلاعات، داوطلبین موقعیت‌های شغلی در خارج از کشور، بر اساس توانمندی‌های فردی انتخاب میشوند و مدرک دانشگاهی آنها تاثیر خاصی در روند استخدام و گزینش افراد ندارد.

رشته‌های مهندسی سخت افزار، مهندسی نرم افزار و مهندسی فناوری اطلاعات در خارج از کشور غالبا به عنوان مجموعه مهندسی کامپیوتر شناخته شده و جز پر درآمدترین مشاغل به حساب می‌آیند به نحوی که غالباً دانشجویان توانمند و مستعد، در حین تحصیل وارد بازار کار می‌شوند.

کشورهای آلمان و آمریکا به عنوان اولین پذیرندگان مهندسان کامپیوتر در دنیا محسوب می‌شوند و پس از آن‌ها کشورهای اروپای غربی، اسکاندیناوی و خاورمیانه بیشترین تمایل به پذیرش این قشر از مهندسین را دارند. لازم به ذکر است که کشورهای هند و ژاپن از جمله صادر کنندگان اصلی مهندسین کامپیوتر در دنیا به حساب می‌آیند.

اما بهترین دانشگاه‌های مهندسی کامپیوتر در جهان عبارتند از:

• دانشگاه فناوری ماساچوست (MIT)
• دانشگاه کارنگی ملون آمریکا
• دانشگاه فدرال فناوری زوریخ سوئیس (در این دانشگاه تدریس با زبان آلمانی صورت می گیرد)
• دانشگاه ملی سنگاپور
• دانشگاه تورنتو کانادا
• دانشگاه نانیانگ سنگاپور
• دانشگاه سلطنتی لندن
• دانشگاه ادینبورگ انگلستان
• دانشگاه علم و فناوری هنگ کنگ
• دانشگاه تسینگوآ چین

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

دروس دانشگاهی رشته مهندسی فناوری اطلاعات تا چه میزان نیازهای بازار کار را پاسخگو هستند؟

دروس دانشگاهی رشته مهندسی فناوری اطلاعات، عضو جدایی ناپذیر تحصیل هستند ولی در نحوه تدریس و یادگیری آن‌ها روش‌های مختلفی وجود دارد. اگر مدرسین و اساتید این دروس، افرادی کارکرده در صنعت باشند در حین تدریس رنگ و بویی صنعتی و کاربردی به آن‌ها خواهند بخشید که برای طرفین بسیار ارزشمند است. این ارزش دو طرفه برای دانشجویان به جهت آشنایی و ورود به پروژه‌های صنعتی و برای اساتید به جهت تقسیم پروژه‌های بزرگ و در نهایت اجماع آنها و ارائه یک پروژه گسترده است.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با سایر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

ولی اگر مدرسین دانشگاهی افرادی باشند که صرفاً به تحصیل پرداخته و هیچ خروجی صنعتی کاربردی از دانش خود نداشته باشند صرفاً به مطالب کتب آموزشی بسنده کرده و نه تنها دانشجویان منزوی می‌شوند بلکه خود اساتید نیز دچار روزمرگی شده و فرآیند تدریس، فرآیندی فرسایشی و خسته‌کننده برای طرفین خواهد شد و غالبا دانشجویان با تکنیک‌های حفظ کردن امتحانات و آزمون‌ها را پشت سر می‌گذارند که در نوع خود فاجعه است. چرا که این رشته‌، یکی از صنعتی‌ترین رشته‌های دنیا بوده و به راحتی می‌توان ده‌ها هزار پروژه عملی برای آن تعریف کرد.

از سوی دیگر در حین و یا پس از گذراندن دروس دانشگاهی باید دوره‌های عملی متعددی گذرانده شوند تا دانشجو با نحوه کار در محیط های عملیاتی آشنا شده و اقدام به کسب تجربه کند.‌ ثبت نام در این دوره‌ها هزینه نیست، بلکه سرمایه‌گذاری است. این دوره‌‌ها سبب می‌شوند افراد هم مسائل تئوری و هم مباحث عملی را به شکلی بهتر و کابردی‌تر فرا گرفته و آن‌ها را در آینده در امور روزمره شغلی خود به کار بندند.

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌های زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

• مجموعه آموزش‌های دروس علوم و مهندسی کامپیوتر
• مجموعه آموزش‌های ابزارهای مهندسی کامپیوتر
• مجموعه ‌آموزش‌های شبکه‌های کامپیوتری
• مجموعه آموزش‌های برنامه‌نویسی
• معرفی رشته‌های مختلف دانشگاه — از تحصیل تا اشتغال
• درس مهندسی اینترنت — مفاهیم پایه به زبان ساده | منابع، کتاب و فیلم آموزشی

^^