رشته مهندسی شهرسازی | معرفی گرایش ها، حقوق و درآمد و بازار کار + فیلم آموزش رایگان

در این مطلب از مجموعه مطالب معرفی رشته‌های دانشگاهی مجله فرادرس، به رشته مهندسی شهرسازی پرداخته‌ایم و سعی کرده‌ایم تناسب آن با روحیات افراد، دروسی که برای موفقیت در این رشته مهندسی باید در آن‌ها پایه‌ای قوی‌تر داشت، گرایش‌های آن، بازار کار و سایر موارد مرتبط را مورد بررسی قرار دهیم.

رشته مهندسی شهرسازی مناسب چه کسانی است؟

دروس رشته مهندسی شهرسازی ترکیبی از رشته‌های متفاوت است که همه در شکل‌گیری شهر تاثیر گذارند به همین علت رشته شهرسازی در عین تخصصی بودن به عنوان یک رشته میان رشته‌ای شناخته می‌شود که زمینه‌های گوناگون در سطوح روستایی، شهری و منطقه‌ای از یک سو و سطوح فنی، انسانی و محیطی از سوی دیگر را در بر می‌گیرد. یک شهرساز در کنار نقش خود سیاست‌گذار و هماهنگ کننده معماران، مهندسین عمران، اقتصاد دانان و جامعه‌شناسان در محیط شهری است.

قسمت اصلی دروس رشته مهندسی شهرسازی به دانشجو مهارت برنامه‌ریزی و طراحی فضای شهری در مقیاس‌های مختلف را به صورت تئوری و عملی آموزش میدهند؛ در کنار این مباحث، سه دسته دروس نظریات توضیحی، شناخت کمی و عددی و مهارت‌های بیان تصویری و نقشه برداری به مهندس شهرساز در شناخت شهر و طراحی مناسب کمک می‌کنند.

به علت درگیری این رشته با بحث طراحی، متقاضی تحصیل در آن بایستی تا حدودی با مبانی طراحی آشنا بوده، به این موضوع علاقه داشته و دارای ذوق و استعداد هنری و خلاقیت و هوش بصری نیز باشد. در کنار آن، بایستی به مسائل اجتماعی، انسانی، اقتصادی و فنی علاقه‌مند باشد و حین تحصیل کارهای تحقیقاتی و پژوهشی فراوانی انجام دهد. همچنین افرادی که دغدغه تاثیر‌گذاری در زندگی شهری و توسعه شهر خود را دارند در این رشته به موفقیت بیشتری دست پیدا می‌کنند.

کدام دروس دوره دبیرستان در رشته مهندسی شهرسازی بیشتر کاربرد دارند؟

به علت اینکه شهرسازی یک رشته میان رشته‌ای است، دروس متفاوتی از دوره دبیرستان می‌توانند برای موفقیت در این رشته در دانشگاه مفید واقع شوند. به علت درگیر بودن با طراحی فضاهای شهری و مباحث هنری، دروس مرتبط با سواد بصری، دروس رشته هنر و دروس رشته معماری هنرستان به یقین کمک کننده خواهند بود.

همچنین برای مطالعات آماری شهری، دروس مربوط به ریاضیات و آمار و احتمالات میتوانند به دانشجو کمک کنند تا درک بهتری از نمودارها و مطالعات شهری پیدا کند. ناگفته نماند که در بخش دروس و نظریات توضیحی، تسلط به دروس تاریخ و جغرافیا، مطالعات اجتماعی و سایر دروس مشابه زمینه مناسبی برای شروع مباحث رشته شهرسازی ایجاد می‌کنند.

گرایش‌های رشته مهندسی شهرسازی برای ادامه تحصیل چه هستند؟

سه گرایش اصلی برای ادامه تحصیل در رشته مهندسی شهرسازی وجود دارد که عبارتند از:

• گرایش طراحی شهری: در این گرایش مقیاس کار کوچکتر شده و بیشتر به رشته معماری نزدیک می‌شود. ضمناً‌ در گرایش طراحی شهری توجه ویژه‌ای به طراحی فضاهای شهری و اصول زیبایی شناسی آن می‌شود.
  • (+) مجموعه آموزش‌های مهندسی شهرسازی
• گرایش برنامه‌ریزی شهری: این گرایش در مقیاسی بزرگتر، شامل آموزش لازم جهت تهیه طرح‌های جامع شهری و مطالعات آنها است.
  • (+) فیلم آموزش مبانی و روش‌های برنامه‌ریزی شهری
• گرایش مدیریت شهری: گرایش مذکور متخصصین اداره و توسعه فضاهایی را آموزش میدهد که برنامه‌ریز شهری آن‌ها را ایجاد کرده است.

مهم‌ترین دروس دانشگاهی رشته مهندسی شهرسازی چه هستند؟

دروس دانشگاهی رشته مهندسی شهرسازی به چهار دسته دروس پایه، دروس اصلی، دروس تخصصی و دروس اختیاری تقسیم می‌شوند. در ترم‌های اول، بیشتر واحدهای درسی را، دروس پایه تشکیل می‌دهند. این دروس، معمولا عبارت هستند از:

• ریاضیات
  • (+) ریاضی عمومی ۱
  • (+) ریاضی عمومی ۲
  • (+) معادلات دیفرانسیل
• (+) زبان تخصصی
• درآمدی بر شهرسازی
• درک و بیان محیط شهری
• بیان معماری
  • (+) بیان معماری ۱
  • بیان معماری ۲
• آمار در شهرسازی
• (+) هندسه احجام و پرسپکتیو
• مبانی طراحی
• (+) GIS
• (+) کاربرد نقشه‌برداری در شهرسازی

از دروس اصلی رشته مهندسی شهرسازی نیز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• جامعه‌شناسی شهری
• جغرافیای شهری
• اقتصاد شهری
• تاریخ شهر و شهرسازی در جهان
• (+) تاریخ شهر و شهرسازی در ایران
• (+) مبانی و روش‌های برنامه‌ریزی شهری
• (+) مبانی و روش‌های طراحی شهری
• شناخت فضای شهری
• (+) مدل‌های کمی در شهرسازی
• روش تحقیق در شهرسازی
• طرح شهرسازی
  • طرح شهرسازی ۱
  • طرح شهرسازی ۲
  • طرح شهرسازی ۳
  • طرح شهرسازی ۴
  • طرح شهرسازی ۵

از دروس تخصصی رشته مهندسی شهرسازی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• (+) برنامه‌ریزی حمل و نقل درون شهری
• (+) طراحی شبکه‌های حمل و نقل شهری
• مسکن
• تاسسیات و زیرساخت‌های شهری
• (+) منظرسازی
• برنامه‌ریزی منطقه‌ای
• بافت‌های فرسوده و تاریخی

در هر رشته‌ای، تعداد دروس اختیاری وجود دارند که دانشجویان معمولا آن‌ها را در ترم‌های آخر تحصیل فرا می‌گیرند. برخی از دروس اختیاری رشته مهندسی شهرسازی عبارت هستند از:

• (+) مبانی مهندسی معماری و ساختمان
• گرافیک رایانه‌ای در شهرسازی
• حقوق و قوانین شهری
• کاربرد رایانه در شهرسازی
• طراحی و کاربرد نظام اطلاعات شهری
• مدیریت شهری
• سمینار مسایل شهری
• تفسیر عکس‌های هوایی و ماهواره‌ای
• ارزیابی اثرات توسعه بر محیط زیست
• علم و هنر شهرسازی
• سوانح طبیعی و سکونت‌گاه‌های انسانی
• (+) آمار و احتمالات
• مبانی برنامه‌ریزی و مدیریت محیطی
• ارزیابی توان محیط زیست
• بوم‌شناسی و برنامه‌ریزی و طراحی محیط
• (+) مبانی کارآفرینی
• (+) تاریخ معماری معاصر

از دیگر مباحث مرتبط با مهندسی شهرسازی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• (+) طراحی پیاده راه شهری با رعایت اصول امنیت محیطی
• (+) تئوری ماکت سازی در معماری
• (+) تحلیل ساختاری در آینده پژوهی

فارغ التحصیل رشته مهندسی شهرسازی در چه کارها و صنایعی می‌تواند شاغل شود؟

فارغ‌ التحصیل رشته مهندسی شهرسازی با توجه به آموخته‌های خود، می‌تواند در نهاد‌های مختلف شهرسازی کشور، مانند مواردی که در زیر آمده‌اند مشغول به کار شود:

• دفاتر شهرسازی و فنی شهرداری‌ها
• دفاتر فنی وزارت کشور
• وزارت راه و شهرسازی و سازمان‌های مسکن و شهرسازی استان‌ها
• کارشناسی دادگستری
• دفاتر فنی جهاد کشاورزی
• بنیاد مسکن انقلاب اسلامی
• دفاتر مهندسین مشاور شهرسازی
• سایر نهادهای مرتبط برای اجرای طرح‌های شهری کشور

همچنین شرکت‌های خصوصی و مهندسین مشاور فعال در زمینه تهیه طرح‌ها و برنامه‌های شهری، بیشتر بازار کار فارغ التحصیلان این رشته را تشکیل می‌دهند و در کنار آن‌ مهندس شهرساز با قبولی در آزمون نطام مهندسی می‌تواند پروانه اشتغال به کار و حق امضا دریافت کند.

بازار کار رشته مهندسی شهرسازی به چه صورت است؟

رشته مهندسی شهرسازی از جمله رشته‌هایی است که بازار کار گسترده‌ای دارد که به موارد جزئی‌تر آن در سوال قبل اشاره شد. کارفرمای بیشتر پروژه‌های شهری شهرداری است که معمولا پروژه را به شرکت‌های مهندسی مشاور می‌سپارد؛ متخصص شهرساز با همکاری با این دفاتر، می‌تواند نقش موثری در توسعه شهری داشته باشد. حقوق و مزایای دانش‌آموختگان این رشته بسته به میزان مهارت و سابقه کاری و محل کار تعیین می‌شود و در ابتدای کار معمولا مطابق حقوق مصوب اداره کار است.

مهارت های ضروری برای موفقیت در رشته مهندسی شهرسازی چه هستند ؟

لازمه موفقیت در هر رشته‌ای، کسب دانش کافی در زمینه مباحث مرتبط (نقشه‌برداری، طراحی، محاسبات، برنامه‌ریزی و غیره) و تسلط بر روی نحوه کار با ابزارهای تخصصی آن رشته است. در بخش‌های قبلی، دروس مرتبط با مهندسی شهرسازی را معرفی کردیم. یادگیری دروس دانشگاهی، مهارت‌های شما را در زمینه مباحث تئوری این رشته تقویت می‌کنند. تمام دانشجویان، به میزان مشابه، فرصت یادگیری این مطالب را دارند. با این وجود، مهارت‌هایی که یک مهندس شهرسازی خوب را از دیگر مهندسان متمایز می‌کند، تجربه، تسلط و توانایی کار با ابزارهایی نظیر نرم‌افزارهای تخصصی است. به منظور شروع یادگیری این مهارت‌ها، مشاهده فیلم‌های مجموعه آموزشی زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:

• (+) مجموعه فیلم‌های آموزش مهندسی شهرسازی

نرم‌افزارهای ArcGIS و Google Earth، از نرم‌افزارهای پرکاربرد در حوزه مهندسی شهرسازی هستند. نرم‌افزارهای عمومی مانند Excel نیز کاربرد گسترده‌ای در ثبت و تحلیل داده‌های مربوط به پروژه‌های شهرسازی دارند.

دوره‌های مرتبط با مهارت‌های نرم‌افزاری مهندسی شهرسازی:

• (+) ArcGIS
  • (+) فیلم آموزش مقدماتی کاربرد آرک جی ای اس ArcGIS در شهرسازی
  • (+) فیلم آموزش پروژه محور آرک جی آی اس ArcGIS
• Google Earth
  • (+) آموزش پردازش تصاویر ماهواره ای با Google Earth Engine
• نرم‌افزارهای عمومی
  • (+) فیلم آموزش کاربرد نقشه های اتوکد AutoCAD در ArcGIS
  • (+) فیلم آموزش کاربرد اکسل Excel در شهرسازی
• نرم‌افزارهای طراحی
  • (+) فیلم آموزش طراحی نقشه شهری سه بعدی در ArcScene
  • (+) فیلم آموزش آشنایی با CityEngine برای مدل سازی سه‌بعدی داده‌های مکانی
  • (+) آموزش طراحی ویلا، فضای سبز و لنداسکیپ در 3ds Max
  • (+) فیلم آموزش طراحی فضای شهری با نرم افزارهای مختلف

برای ورود به بازار کار، علاوه بر آشنایی با مهارت‌های تخصصی رشته مورد نظر باید با سایر مهارت‌های فردی هم آشنایی داشته باشید. در حقیقت، این مهارت‌های فردی هستند که یک شخص را از میان رقبا متمایز می‌کنند و سبب موفقیت او در زمینه‌ها و موقعیت‌های شغلی می‌شوند. چنین مهارت‌هایی سبب تعامل بهتر فرد در سازمان و محیط‌های کاری خواهد شد و به طور معمول با نام «مهارت‌های نرم» از آن نام می‌برند. به همین دلیل، برای یادگیری مهارت‌های فردی، مشاهده مجموعه فیلم‌‌های آموزش توسعه مهارت فردی فرادرس پیشنهاد می‌شود که لینک آن در زیر آورده شده است.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش توسعه مهارت فردی + اینجا کلیک کنید.

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی شهرسازی در داخل ایران چگونه است؟

رشته مهندسی شهرسازی در ایران در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری قابل ادامه دادن است و در مقطع کارشناسی ارشد شامل رشته‌های:

• طراحی شهری
• برنامه‌ریزی شهری
• مدیریت شهری
• جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

و در مقطع دکتری شامل رشته‌هایی است که در ادامه آمده‌اند:

• شهرسازی
• طراحی شهری
• جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری

امکان ادامه تحصیل در رشته مهندسی شهرسازی در خارج از کشور به چه صورت است؟

دانش آموخته شهرسازی در دو رشته طراحی و برنامه‌ریزی شهری در دانشگاههای جهان پذیرش می‌گیرد، همچنین رشته‌های تخصصی دیگری مانند طراحی مجتمع‌های مسکونی بسته با دانشگاه انتخابی برای ادامه تحصیل وجود دارند. لازم به اشاره است که دانشگاه‌های مختلف در هر بازه زمانی، شرایط متفاوتی برای پذیرش دانشجو دارند.

توجه داشته باشید که در بیشتر موارد، برای ادامه تحصیل در خارج از کشور، باید با زبان‌ خارجی کشور مورد نظر و همچنین زبان انگلیسی آشنایی خوبی داشته باشید. علاوه بر این، برای اثبات آشنایی با زبان انگلیسی نیز به شرکت در آزمون‌های بین‌المللی و معتبر زبان خارجی مانند تافل، آیلتس و دولینگو نیاز دارید. برای شروع این مسیر می‌توانید از مجموعه فیلم‌های آموزش زبان انگلیسی فرادرس کمک بگیرید.

• برای مشاهده مجموعه فیلم‌های آموزش زبان خارجی + اینجا کلیک کنید.

دروس دانشگاهی رشته مهندسی شهرسازی تا چه میزان نیازهای بازار کار را مرتفع می‌کنند؟

دروس این رشته دید مناسبی به محیط شهری و طرز کار آن ایجاد می‌کنند؛ همچنین آموزش عملی اصول طراحی و برنامه‌ریزی در فضای شهری، آمادگی خوبی را در فارغ التحصیلان برای بازار کار پدید می‌آورند.  جهت حضور در بازار کار و یادگیری عملی آنچه در دانشگاه آموزش داده می‌شود نیاز است تا دانشجو مدتی را به صورت کار آموز در دفاتر مشاور شهرسازی مشغول به کار شود. از این طریق به یقین وی مهارت‌های عملی بازار کار را بهتر درک خواهد کرد و ارتباط مناسبی میان مسائل نظری آموزش دیده و واقعیت شهر برای او ایجاد خواهد شد.

برای آشنایی بیشتر و بهتر با دیگر رشته‌های دانشگاهی روی این لینک کلیک کنید.

همچنین طیف وسیعی از نرم‌افزارها، از برنامه‌های آماری و تحلیلی گرفته تا برنامه‌های مدل‌سازی و طراحی برای کار روی مسائل شهری مورد نیاز است که فارغ التحصیل رشته مهندسی شهرسازی جهت ایجاد تمایز نسبت به سایر افراد جویای کار می‌تواند روی یادگیری آن‌ها سرمایه‌گذاری کند.

در کنار مهارت‌های یاد شده مهارت نوشتن و همکاری با نشریات فعال محلی به متخصص این رشته در تاثیرگذاری بیشتر روی مسائل شهری کمک می‌کند.

نویسنده مهمان: آرمان حسن‌زاده

این مطلب توسط مدرس و عضو هیئت علمی فرادرس، «آرمان حسن‌زاده» نوشته شده است. مهندس حسن‌زاده، فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد رشته طراحی شهری از دانشگاه آزاد اسلامی مرکز کرمان است. از جمله فعالیت‌های پژوهشی ایشان می‌توان به تدوین «راهنمای شهری تقاطع‌ها با تاکید بر افزایش سطح خدمات» و همچنین ترجمه و چاپ کتابی با عنوان «طراحی راهنمای شهری» اشاره کرد. مدل‌سازی BIM و تدریس نرم‌افزارهای تخصصی Lumion، اتوکد، Rhino، رویت و GIS از دیگر زمینه‌های فعالیت‌ حسن‌زاده هستند.