فرادرس
آبله میمون چیست؟ — علائم، علت ابتلا، تشخیص و درمان
آبله میمون یک عفونت نادر است و تصور بر این است که این بیماری توسط جوندگانی مانند موش و سنجاب پخش میشود. در صورتی که فرد توسط حیوان آلوده گاز گرفته و زخمی شود یا از راه‌های دیگری مانند دست زدن فرد به خون، مایعات بدن، لکه‌ها، تاول‌ها یا دلمه‌های حیوان آلوده، احتمال ابتلا به آبله میمون حتمی است. در این مطلب به بررسی و تعریف این بیماری می‌پردازیم و راه‌های انتقال آن و نحوه پیشگیری و درمان آن را به زبان ساده بررسی می‌کنیم.
بیماری آبله میمون چیست؟
آبله میمون یا به انگلیسی Monkeypox یک بیماری نادر شبیه آبله انسانی است که توسط ویروس آبله میمون ایجاد میشود. این بیماری بیشتر در نواحی آفریقا یافت شده اما باید گفت در سایر مناطق جهان نیز مشاهده شده است. آبله میمون علائمی شبیه آنفولانزا مانند تب و لرز ایجاد می‌کند و در عرض چند روز بثورات پوستی ایجاد میشود. هیچ درمان اثبات شدهای برای آبله میمون وجود ندارد، اما معمولاً خود به خود از بین می‌رود.
آبله میمون در سال 1958 در زمان شیوع دو نوع بیماری شبیه آبله در گروه‌هایی از میمون‌ها کشف شد که برای تحقیقات استفاده می‌شدند. ویروس آبِله میمونی با وجود نامش، دیگر از میمون‌ها نمی‌آید. دانشمندان مطمئن نیستند، اما تصور میشود که توسط جوندگان کوچک و سنجاب‌ها در جنگل‌های بارانی آفریقا پخش میشود. دو نوع (سویه) ویروس آبِله میمون به نام‌های «آفریقای مرکزی» و «آفریقای غربی» نام‌گذاری شده است. ویروس آبِله میمون آفریقای مرکزی باعث عفونت‌های شدیدتر میشود و احتمال مرگ بیشتری نسبت به ویروس آبله میمون آفریقای غربی دارد.
تشخیص آبله میمون چگونه است؟
از آنجایی که آبله میمون بسیار نادر است، پزشک ممکن است ابتدا به سایر بیماری‌های با علائم راش، از جمله سرخک، آبله‌مرغان یا حتی آبله انسانی مشکوک شود. با این حال، غدد لنفاوی متورم آبله میمون را از سایر آبله‌ها متمایز می‌کند. برای تشخیص آبِله میمون، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی نمونه بافتی را می‌گیرد که با استفاده از میکروسکوپ بررسی میشود. همچنین ممکن است لازم باشد برای بررسی ویروس آبله میمون یا آنتی‌بادی‌هایی که سیستم ایمنی فرد در برابر آن می‌سازد، نمونه خون از بیمار گرفته شود.
آیا آبِله میمون کشنده است؟
آبله میمون خفیف‌تر از آبله انسانی است، اما همچنان میتواند کشنده باشد. آبِله میمون در 10 درصد موارد باعث مرگ میشود.
علائم بیماری آبله میمون چیست؟
اگر به آبِله میمونی مبتلا شوید، معمولا بین 5 تا 21 روز طول می‌کشد تا اولین علائم ظاهر شوند. در انسان علائم آبله میمون مشابه علائم آبله انسانی اما خفیف‌تر از آن است. تفاوت اصلی بین علائم آبله میمون و آبله انسانی این است که آبله میمونی باعث تورم غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی) میشود در حالی که آبله انسانی اینطور نیست. دوره کمون (زمان از عفونت تا علائم) برای آبِله میمونی معمولاً 7 تا 14 روز است اما میتواند بین 5 تا 21 روز باشد. بیماری با علائم زیر شروع میشود:
در عرض 1 تا 3 روز (گاهی اوقات طولانی‌تر) پس از ظهور تب، بیمار دچار بثورات پوستی میشود که اغلب روی صورت شروع شده و سپس به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد. راش گاهی با آبله مرغان اشتباه گرفته میشود. به صورت لکه‌های برجسته شروع شده که به تاول‌های کوچک پر از مایع تبدیل می‌شوند. این تاول‌ها در نهایت پوسته‌هایی را تشکیل می‌دهند که بعداً می‌ریزند.
راه انتقال آبِله میمون چیست؟
انتقال ویروس آبِله میمون زمانی اتفاق می‌افتد که فرد از طریق حیوان، انسان یا مواد آلوده به ویروس با ویروس تماس پیدا کند. ویروس از طریق پوست شکسته (حتی اگر قابل مشاهده نباشد)، دستگاه تنفسی یا غشاهای مخاطی (چشم، بینی یا دهان) وارد بدن میشود. انتقال از حیوان به انسان ممکن است از طریق گاز گرفتن یا خراش، شکار و تهیه گوشت حیوانات وحشی، تماس مستقیم با مایعات بدن یا مایع ناشی از جراحت، یا تماس غیرمستقیم با قطرات این مایعات مانند از طریق بسترهای آلوده رخ دهد.
تصور میشود که انتقال از انسان به انسان عمدتاً از طریق قطرات تنفسی بزرگ اتفاق می‌افتد. قطرات تنفسی در حالت عادی معمولاً نمی‌توانند بیش از ۱/۵ متر حرکت کنند، بنابراین تماس چهره به چهره طولانی مدت برای انتقال از قطرات تنفسی لازم است. سایر روش‌های انتقال از انسان به انسان شامل تماس مستقیم با مایعات بدن یا موادناشی از جراحت و زخم و تماس غیرمستقیم با این مواد مانند از طریق لباس‌ها یا ملحفه‌های آلوده است.
درمان آبله میمون چیست؟
در حال حاضر، هیچ درمان مطمئن و اثبات شدهای برای عفونت ویروس آبِله میمون وجود ندارد. هدف از درمان آبله میمون تسکین علائم است. این بیماری معمولاً خفیف است و بیشتر افراد در عرض 2 تا 4 هفته بهبود مییابند. اما از آنجایی که آبله میمون در اثر تماس نزدیک میتواند گسترش یابد، در صورت تشخیص بیماری باید فرد قرنطینه شود. ممکن است لازم باشد فرد در یک بیمارستان تخصصی بماند تا علائم درمان شده و از سرایت عفونت به افراد دیگر جلوگیری شود.
برای کنترل شیوع آبله میمون، می‌توان از واکسن آبله انسانی، داروهای ضد ویروسی و ایمونوگلوبولین واکسینیا (VIG) استفاده کرد. اولین علائم آبِله میمون شامل تب، کسالت، سردرد و گاهی گلودرد و سرفه است. یکی از ویژگی‌های متمایز آبِله میمون از آبله انسانی همانطور که گفته شد غدد لنفاوی متورم است. این شرایط معمولاً با شروع تب، 1 تا 2 روز قبل از شروع بثورات، یا به ندرت با شروع بثورات رخ می‌دهد. غدد لنفاوی ممکن است در گردن (زیر فکی و گردنی)، زیر بغل یا کشاله ران متورم شده و در هر دو طرف بدن یا فقط در یک طرف بدن ایجاد شوند.
مدت زمان قرنطینه فرد مبتلا
برای افراد مبتلا به آبِله میمون، اقدامات احتیاطی ایزوله، چه در مراکز بهداشتی و چه در محیط‌های خانگی، باید تا زمانی که تمام ضایعات برطرف شده و لایه‌ای تازه از پوست تشکیل شود، ادامه یابد. پس از قطع اقدامات احتیاطی جداسازی، افراد مبتلا باید از تماس نزدیک با افراد دارای نقص ایمنی تا زمانی که تمام پوسته‌ها از بین بروند اجتناب کنند. افراد دارای نقص ایمنی شامل افرادی هستند که مکانیسم‌های ایمنی آن‌ها به دلیل موارد زیر دچار نقص است:
- اختلالات ایمونولوژیک مانند عفونت ویروس نقص ایمنی انسانی HIV یا سندرم نقص ایمنی مادرزادی
- بیماری‌های مزمن (مانند دیابت، سرطان، آمفیزم یا نارسایی قلبی)
- شرایط مصرف درمان سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی (مانند پرتودرمانی، شیمی‌درمانی سیتوتوکسیک، داروهای ضد رد پیوند یا استروئیدها)
پیش گیری از ابتلا به آبِله میمون چگونه است؟
پیشگیری از انتقال عفونت از راه‌های تنفسی و تماسی ضروری است. جداسازی تنفسی مناسب برای موارد مشکوک و تایید شده ضروری است. تاول‌ها نیز عفونی هستند و برای جلوگیری از عفونت از طریق دست زدن به ملافه، لباس و غیره باید مراقب بود. برای جلوگیری از ابتلا به ویروس آبِله میمون اقدامات متعددی وجود دارد:
- از تماس با حیواناتی که می‌توانند حامل ویروس باشند (از جمله حیواناتی که بیمار هستند یا در مناطقی که آبِله رخ داده و میمون‌ها مرده‌اند) خودداری کنید.
- از تماس با موادی مانند ملحفه انسان یا حیوان بیمار خودداری کنید.
- بیماران آلوده را از دیگرانی که در معرض خطر عفونت هستند جدا کنید.
- پس از تماس با حیوانات یا انسان‌های آلوده، بهداشت دست را به خوبی رعایت کنید. به عنوان مثال، شستن دست‌ها با آب و صابون یا استفاده از ضدعفونی کننده دست مبتنی بر الکل.
- هنگام مراقبت از بیماران از «تجهیزات حفاظت فردی» (PPE) مانند ماسک، دستکش، گان و عینک استفاده کنید.
