کهکشان آندرومدا — هر آنچه باید بدانید

جنبه اعجاز انگیز ستاره شناسی مدرن این است که می‌توان پیشینه و تاریخچه کیهان را به شکل مستقیم مشاهده کرد زیرا نور و سایر اشکال تابش الکترومغناطیسی با سرعت $$3\times 10^{8}\ \frac{m}{s}$$ حرکت می‌کنند و این موضوع سبب می‌شود تا در حدود 2 میلیون سال زمان ببرد تا نور از کهکشان آندرومدا (Andromeda)، کهکشان همسایه راه شیری به ما برسد. بنابراین تصویری که ما امروز از این کهکشان به دست می‌آوریم، در واقع شکل آن در 2 میلیون سال پیش است.

همان طور که گفتیم کهکشان آندرومدا کهکشان همسایه راه شیری است و این ویژگی این کهکشان را از کهکشان‌های دیگر متمایز کرده است. در این مطلب قصد داریم ویژگی‌ها و خصوصیات کهکشان آندرومدا را مطالعه و بررسی کنیم.

ویژگی‌های کهکشان اندرومدا

کهکشان آندرومدا که با نام‌های Messier 31، M31 یا NGC224 نیز شناخته می‌شود، یکی از معدود مواردی است که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است و به عنوان یک تیرگی شیری ظاهر می‌شود. فاصله آن از زمین حدود 2,480,000 سال نوری و قطر آن تقریباً 200,000 سال نوری است.

کهکشان آندرومدا در ویژگی‌های متفاوتی با کهکشان راه شیری مشترک است. نام این کهکشان در اوایل سال 965 میلادی در کتاب ستاره‌های ثابت توسط ستاره‌شناس مسلمان الصوفی عنوان شد و در سال 1612 اندکی پس از اختراع تلسکوپ توسط ستاره‌شناس آلمانی «سیمون ماریوس» (Simon Marius) دوباره مشاهده و کشف شد.

فیلم آموزش مقدماتی کیهان شناسی و نجوم در فرادرس

کلیک کنید

برای قرن‌ها ستاره‌شناسان کهکشان آندرومدا را به عنوان یکی از اجزای کهکشان راه شیری در نظر می‌گرفتند، یعنی یک سحابی مارپیچی مانند سایر توده‌های درخشان گاز درون سیستم کهکشانی محلی (از این رو نام سحابی آندرومدا) است.

تا اینکه در دهه 1920 ستاره‌شناس آمریکایی «ادوین پاول هابل» (Edwin Powell Hubble) به طور قطعی تشخیص داد که آندرومدا در واقع یک کهکشان جداگانه ورای راه شیری است.

کهکشان آندرومدا پیشینه عجیبی دارد که شامل برخورد و جمع شدن کهکشان‌های دیگر است. کهکشانی نزدیک و عجیب در کنار آندرومدا یعنی M32 ساختاری دارد که نشان می‌دهد M32 قبلاً یک کهکشان عادی و پرجرم بوده که در برخوردی با آندرومدا در گذشته، بسیاری از قسمت‌های خارجی و احتمالاً همه خوشه‌های کروی خود را از دست داده است.

بررسی عمیق قسمت‌های خارجی کهکشان آندرومدا نیز ساختارهای منسجم عظیمی از جریان‌های ستاره‌ای و ابرها را تایید می‌کند. این داده‌های رصدی بیانگر این است که قسمت‌های خارجی آندرومدا شامل بقایای خارجی کهکشان‌های کوچکتر خرد شده توسط کهکشان مرکزی غول پیکر بوده است.

کهکشان آندرومدا چگونه تشکیل شده است؟

داده‌ها نشان می‌دهند که آندرومدا در نتیجه برخورد دو کهکشان کوچکتر و تقریباً ۵ تا ۹ میلیارد سال پیش شکل گرفته است.

تعداد ستارگان کهکشان آندرومدا چه قدر است؟

تعداد ستارگان موجود در کهکشان آندرومدا یک تریلیون یا $$10^{12}$$ تخمین زده می‌شود. این تعداد تقریباً دو برابر تعداد تخمین زده شده برای کهکشان راه شیری است.

همچنین این کهکشان شامل یک جسم قابل توجه در عمق آسمان یعنی ستاره NGC206 است. این درخشان‌ترین ستاره کهکشان آندرومدا است که توسط «ویلیام هرشل» (William Herschel) در سال 1786 کشف شد.

جرم کهکشان اندرومدا چه قدر است؟

تا سال 2018 برآورد از جرم هاله کهکشان آندرومدا (شامل ماده تاریک) تقریباً $$1.5\times 10^{12}M_{\odot}$$ بود. در این زمان جرم کهکشان راه شیری $$8\times 10^{11}M_{\odot}$$ برآورد می‌شد. این مقدار با اندازه‌گیری‌های قبلی که نشان می‌داد کهکشان آندرومدا و راه شیری از نظر جرم تقریباً برابر هستند، مغایرت داشت.

در سال 2018 برابری جرم کهکشان آندرومدا و راه شیری با نتایج حاصل از اندازه‌گیری‌های رادیویی مجدداً تایید شد و جرم این دو کهکشان $$8\times 10^{11}M_{\odot}$$ اعلام شد.

در سال 2006 اعلام شده بود که کره کهکشان آندرومدا تراکم ستاره‌ای بالاتری از راه شیری دارد و دیسک ستاره‌ای کهکشانی آن تقریباً دو برابر قطر راه شیری برآورد شده بود. در نتیجه جرم کل کهکشان آندرومدا بین $$8\times 10^{11}M_{\odot}$$ تا $$1.1\times 10^{12}M_{\odot}$$ تخمین زده شد.

در این اندازه‌گیری جرم ستاره‌ای آندرومدا $$10-15\times 10^{10}M_{\odot}$$ برآورد شده بود که $$30\%$$ از این جرم در برآمدگی مرکزی، $$56\%$$ در دیسک و $$14\%$$ باقیمانده در هاله ستاره‌ای قرار داشت.

از سال 2018 نتایج حاصل از اندازه‌گیری‌های رادیویی که جرم دو کهکشان را مشابه یکدیگر محاسبه کرده، مورد تایید بیشتری است اگر چه این موضوع هنوز توسط تعداد زیادی از گروه‌های تحقیقاتی در سراسر جهان در حال تحقیق است.

از سال 2019 محاسباتی که بر اساس سرعت فرار و اندازه‌گیری جرم دینامیکی انجام شده است جرم کهکشان آندرومدا را برابر با $$0.8\times 10^{12}M_{\odot}$$ محاسبه کرده است که این مقدار تنها نیمی از جرم جدید کهکشان راه شیری است که در سال 2019 مقدار $$1.5\times 10^{12}M_{\odot}$$ محاسبه شد.

علاوه بر ستاره‌ها، محیط بین ستاره‌ای کهکشان آندرومدا حاوی حداقل $$7.2\times 10^{9}M_{\odot}$$ هیدروژن خنثی، $$3.4\times 10^{8}M_{\odot}$$ هیدروژن مولکولی و $$5.4\times 10^{7}M_{\odot}$$ گرد و غبار است.

کهکشان آندرومدا توسط هاله‌ای عظیم از گاز داغ احاطه شده که تخمین زده می شود نیمی از جرم ستاره‌های کهکشان را در خود داشته باشد. این هاله تقریباً نامرئی در حدود یک میلیون سال نوری از کهکشان میزبان خود کشیده شده است.

شبیه‌سازی‌های کهکشان‌ آندرومدا نشان می‌دهد هاله همزمان با کهکشان آندرومدا تشکیل شده است. این هاله با عناصر سنگین‌تر نظیر هیدروژن و هلیوم غنی شده که از ابرنواختر به دست آمده‌اند. ابرنواخترها در دیسک پر از ستاره کهکشان آندرومدا منفجر شده و عناصر سنگین را به فضا پرتاب می‌کنند.

در طول زندگی کهکشان آندرومدا تقریباً نیمی از عناصر سنگین ساخته شده توسط ستاره‌های آن بسیار فراتر از دیسک ستاره‌ای کهکشان با قطر 200,000 رفته‌اند. برای مطالعه بیشتر در زمینه تعیین جرم کهکشان‌ها این مطلب را بخوانید.

فاصله کهکشان اندرومدا تا زمین چه قدر است؟

برای برآورد مسافت از زمین تا کهکشان آندرومدا حداقل از چهار تکنیک مشخص استفاده شده است. در سال 2003 با استفاده از نوسانات روشنایی سطح مادون قرمز (I-SBF) فاصله آندرومدا با زمین مقدار $$2.57\pm 0.06$$ میلیون سال نوری برآورد شده است.

فیلم آموزش مقدماتی نجوم – نجوم باستان تا کیهان شناسی در فرادرس

کلیک کنید

در سال 2004 با استفاده از ستاره تپشگر سفیوس که ستارگان زرد رنگ، تپشگر و بسیار بزرگ هستند که درخشندگی آن‌ها به‌طور منظم تغییر می‌کند این فاصله $$2.51\pm 0.13$$ میلیون سال نوری تخمین زده شد.

در سال 2005 یک ستاره دوتایی گرفتی در کهکشان آندرومدا کشف شد. این دوتایی شامل دو ستاره داغ و آبی از نوع O و B است. با دانستن میزان گرفتگی دوتایی‌ها، ستاره‌شناسان قادر به اندازه‌گیری اندازه آن‌ها هستند. با دانستن اندازه و دمای ستارگان، می‌توان قدر درخشندگی ستاره را تعیین کرد. هنگامی که قدر ظاهری یک ستاره مشخص است می‌توان فاصله تا ستاره را نیز محاسبه کرد.

به وسیله این روش مشخص شد که ستارگان آندرومدا در فاصله $$2.52\pm 0.14$$ میلیون سال نوری از ما و فاصله کل کهکشان آندرومدا تا زمین در حدود $$2.5$$ میلیون سال نوری است. این مقدار با مقدار به دست آمده از روش ستاره تپشگر سفیوس مطابقت بسیار خوبی داشت.

همچنین با استفاده از روش TRGB (یک مقیاس ابتدایی برای اندازه‌گیری فاصله در نجوم است که در آن از درخشش درخشان‌ترین ستاره‌های شاخه غول قرمز در یک کهکشان به عنوان شمع استاندارد برای اندازه‌گیری فاصله تا آن کهکشان استفاده می‌کنند) در سال 2005 این فاصله برابر با $$2.56\pm0.08$$ میلیون سال نوری به دست آمد.

با میانگین‌گیری از این مقدارها می‌توان گفت فاصله زمین تا کهکشان آندرومدا $$2.54\pm0.11$$ میلیون سال نوری است. با استفاده از روش‌های مثلثاتی نیز می‌توان گفت قطر آندرومدا در عریض‌ترین نقطه برابر با $$220\pm3$$ کیلو سال نوری است.

روشنایی آندرومدا چه قدر است؟

در مقایسه با کهکشان راه شیری به نظر می‌رسد کهکشان آندرومدا دارای ستاره‌های مسن‌تر با سنی بزرگتر از $$7\times 10^{9}$$ باشد.

درخشندگی تخمین زده شده برای کهکشان آندرومدا $$\sim 2.6\times 10^{10}L_{\odot}$$ است که این مقدار در حدود $$0.25\ %$$ بیشتر از کهکشان راه شیری است.

برآورد انجام شده با کمک تلسکوپ فضایی اسپیتزر که در سال 2010 منتشر شد نشان می‌دهد که قدر درخشندگی آندرومدا $$-20.89$$ و درخشندگی آن $$\sim 3.64\times 10^{10}L_{\odot}$$ است.

میزان تشکیل ستاره در کهکشان راه شیری در مقایسه با کهکشان آندرومدا بسیار بیشتر است. می‌توان گفت در آندرومدا سالانه فقط یک جرم خورشید تولید می‌شود و این در حالی است که در کهکشان راه شیری سالانه 3-5 جرم خورشید تولید می‌شود.

اندرومدا چه نوع کهکشانی است؟

اندرومدا یک کهکشان مارپیچی است. همان طور که در مطلب مربوط به کهکشان‌ها بیان شد نور در کهکشان‌های مارپیچ نسبت به کهکشان‌های بیضی شکل به میزان بسیار کمتری در مرکز متمرکز شده است. کهکشان‌های مارپیچ با دیسک دایره‌ای، برآمدگی میانی هسته‌ای و نیز دیسک در بردارنده بازوهای مارپیچ شناخته می‏‌شوند. کهکشان M31 یا اندرومدا که در تصویر (۳) نمایش داده شده است یک کهکشان مارپیچ است که خصوصیات فوق در آن مشخص است.

این کهکشان مانند بسیاری دیگر از کهکشان‌های مارپیچ، دارای دیسک بیضی شکل است اما در واقع این تصویر به نحوه جهت‌گیری M31 و سایر کهکشان‌های مارپیچ برمی‌گردد. از نمودار بیضی شکل این نوع از کهکشان‌ها می‌توان برای تعیین زاویه بین خط عمود ترسیم شده به سمت دیسک و خط دید از روی زمین استفاده کرد.

این زاویه امکان طبقه‌بندی کهکشان‌های مارپیچ را در حالتی که از بالا (یعنی با زاویه $$0^{\circ}$$) به آنها نگریسته شود فراهم می‌‌کند.

کهکشان‌های مارپیچ بر اين اساس که بار مرکزی داشته باشند یا خیر، به دو زیر گروه تقسیم می‌شوند. هر زیرگروه نیز بر اساس باز بودن بازوها و اندازه نسبی برآمدگی میانی (تصویر ۴) به انواع هابل Sa,Sb,Sc و آن‌ها که بار مرکزی دارند به سه دسته SBa, SBb, SBc تقسیم می‌شوند.

کهکشان‌های مارپیچ از نوع Sa و SBa برآمدگی میانی نسبتاً بزرگتر و بازوهای فشرده و کاملی دارند. از طرف دیگر کهکشان‌های Sc و SBc برآمدگی میانی نسبتاً کوچک و بازوهای رهاتر و ناقصی دارند. کهکشان‌های مارپیچی را که نمی‌توان دقیقاً در یکی از این دو نوع طبقه‌بندی کرد به شکل ترکیبی از نزدیک‌ترین نوع طبقه‌بندی می‌‏کنند.

برای مثال کهکشانی بین Sb و Sa را به شکل Sab طبقه‌بندی می‌کنند. برخی کهکشان‌های مارپیچ، بازوهای بلند و ممتد دارند در حالی که برخی دیگر بازوهای شکسته و قطعه قطعه دارند در نتیجه با وجود اثر کلی ساختار مارپیچی، ردیابی بازوها به شکل دقیق دشوار است. با این حال احتمالاً راه شیری به این دسته آخر تعلق دارد و دارای بازوهای قطعه قطعه است. همچنین طبق دسته‌بندی‌های هابل آندرومدا به طبقه Sb تعلق دارد.

تفاوت میان ستارگان کهکشان آندرومدا و راه شیری چیست؟

اولین مدرکی که وجود تفاوت‌های سيستماتيک در ویژگی‌های ستاره‌ها در بخشهای مختلف راه شیری را اثبات می‌کند از مقایسه تصویر کهکشان خودمان با کهکشان مارپیچی مجاور M31 یا آندرومدا به دست می‌آید.

همان طور که در مطلب ستارگان راه شیری گفته شد، ستاره‌شناس آلمانی آمریکایی والتر باده دریافت که تنها می‌تواند ستاره‌های درخشان گروه O، B و غول‌های سرخ را به عنوان ستاره‌های منفرد در تصویر گرفته شده از کهکشان آندرومدا ردیابی کند. با اینکه این کهکشان حدود $$750\ kpc$$ ازما فاصله دارد اما او توانست تفاوت‌هایی بین رنگ ستاره‌ها در دیسک و کره آندرومدا را گزارش دهد. ستاره‌های دیسک آندرومدا آبی بودند در حالی که ستاره‌های کره قرمز رنگ بودند.

فیلم آموزش رصد آسمان و نجوم رصدی در فرادرس

کلیک کنید

با استفاده از تصاویر به دست آمده از تصاویر آندرومدا او این دو گونه ستاره‌ای را به ترتيب جمعیت$$I$$ و جمعیت$$II$$ ستاره‌ای نام‌گذاری کرد. او هم چنین عنوان کرد تفاوت در رنگ‌ها بدین معنی است که ستاره‌های جمعیت یک به درخشان‌ترین ستاره‌ها در دیسک راه شیری شباهت دارند و غالباً آبی رنگ هستند در حالی که ستاره‌های جمعیت دو به درخشان‌ترین ستاره‌ها در خوشه‌های کروی راه شیری شباهت دارند و غالباً قرمز رنگ هستند.

آیا در مرکز آندرومدا سیاهچاله وجود دارد؟

بله، در مرکز آندرومدا سیاهچاله وجود دارد. شواهد محکمی مبنی بر وجود سیاهچاله سنگین با جرم $$2\times 10^{6} M_{\odot}$$ در مرکز راه شیری وجود دارد. هم چنین تصور می‌شود کهکشان آندرومدا که نزدیک‌ترین کهکشان بزرگ مارپیچ به ما است سیاهچاله‌ای با جرم $$3\times 10^{7} M_{\odot}$$ در مرکز خود داشته باشد. همچنین کهکشان بیضی شکل M32 که همراه آندرومدا است نیز سیاهچاله‌ای با جرم $$2\times 10^{6} M_{\odot}$$ در خود جای داده است.

بدین ترتیب بلافاصله این سوال مطرح می‌شود که آیا تمامی کهکشان‌ها ساهچاله‌های بسیار سنگین در مرکز خود دارند‌؟ این سوال موضوع تحقیقات فراوان ستاره‌شناسان بوده و به نظر می رسد جواب آن به صورت قطعی بله است.

گروه کهکشان‌های محلی چیست؟

کهکشان ما عضوی از یک مجموعه کهکشانی کوچک است. درواقع راه شیری به مجموعه‌ای کم تعداد از کهکشان‌ها که با نام گروه محلی شناخته می‌شوند تعلق دارد. خود کهکشان راه شیری در حدود 12 کهکشان اقماري پیرامون خود دارد که مهمترین آنها عبارت از ابرهای ماژلانیک بزرگ و کوچک هستند. این دو کهکشان بی قاعده حتی با چشمان غیر مسلح در آسمان جنوبی قابل رؤیت هستند.

کمی دورتر بزرگترین کهکشان گروه محلی یعنی آندرومدا یا M31 قرار گرفته است. این کهکشان مارپیچ نوع Sb مقداری سنگین‌تر از کهکشان راه شیری و در فاصله $$0.8\ Mpc$$ از آن قرار گرفته است. همچنین آندرومدا دورترین جرمی است که با چشمان غیر مسلح نیز قابل رویت است.

در مجموع گروه محلی در بردارنده حدود 30 کهکشان است. تصویر (۷) چگونگی پراکندگی اعضای اصلی این گروه محلی در فضا را نشان می‌دهد. کهکشان راه شیری قطری در حدود  $$0.03 Mpc$$ از فضا را اشغال کرده است در حالی که گروه محلی قطری معادل 2 مگاپارسک دارد. به احتمال قریب به يقين گروه محلی، مجموعه‌ای موقتی نیست و پایدار است. هر عضو این گروه در مداری که توسط تاثیر گرانشی تمام اجزای دیگر گروه معین می‌شود حرکت می‌کند. علاوه بر این در یک محدوده گرانشی، کهکشان‌ها به شکل طبیعی نمی‌توانند فرار کنند مگر در اثر برخورد بین مجموعه‌ها یا اختلالات دیگر بتوانند مجموعه را ترک کنند.

بیشتر اعضای گروه محلی از راه شیری کم جرم‌تر هستند. بعد از M31 و راه شیری، سنگین‌ترین اعضای گروه محلی ابرهای ماژلانیک بزرگ و کوچک و کهکشان مارپیچ دورتر M33 هستند.

هرکدام از این کهکشان‌ها جرمی کمتر از راه شیری دارند و سایر کهکشان‌های باقی مانده در گروه محلی عمدتاً بیضی شکل‌های کوتوله‌ای هستند که جرم آنها تنها چند درصد جرم راه شیری است. کهکشان M32 که همراه کوچک M31 یا آندرومدا است، به دلیل آنکه تا حدی شکل کشیده‌ای دارد در گروه E2 طبقه‌بندی می‌شود (E2 یکی از طبقه‌بندی‌های هابل کهکشان‌های بیضوی است).

آیا در آندرومدا حیات وجود دارد؟

تاکنون به نظر می‌رسد که زندگی فرازمینی هوشمند حداقل مطابق تعریف محدود ما از آن در هیچ کجا یافت نشده است. نظریه‌ها و فرضیات فراوانی وجود دارد که چرا علیرغم تلاش‌های چندین دهه برای برقراری ارتباط با موجودات فرازمینی، نه تماسی با آن‌ها داشته‌ایم و نه آن‌ها را دیده‌ایم.

فیلم آموزش مقدماتی کیهان شناسی و نجوم در فرادرس

کلیک کنید

در همین حال یک جریان ثابت از اکتشافات، وجود آنالوگ‌های زمینی را نشان می‌دهند، یعنی وجود سیاره‌هایی که مانند ما در فاصله قابل سکونت از ستارگان خود وجود دارند و این شرایط برای وجود آب به صورت مایع مناسب است.

این اکتشافات جرقه پروژه سیاره «تریلیون» (Trillion) شده است که یک پروژه تحقیقاتی دانشجویی به نام لوبین است. این آزمایش جاه‌طلبانه که تقریباً به طور کامل توسط دانش‌آموزان اجرا می‌شود از مجموعه‌ای از تلسکوپ‌های دور و نزدیک کهکشان آندرومدا و همچنین کهکشان‌های راه شیری تشکیل شده است.

ولی در این پروژه روش تحقیق به چه صورت است؟ الکس پولانسکی دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه سانتا باربارا در گروه لوبین می‌گوید که در حال حاضر آن‌ها در حال تحقیق بر روی آندرومدا هستند.

در این بررسی مجموعه‌ای از عکس‌های گرفته شده توسط تلسکوپ‌ها که هر یک از آنها برشی برابر با $$\frac{1}{30}$$ از آندرومدا را تصویربرداری می‌کنند برای ایجاد یک تصویر واحد با هم تلفیق می‌شوند.

سپس این عکس با یک تصویر بکر که در آن تمام سیگنال‌ها از منابع شناخته شده حذف شده‌اند مقایسه می‌شود. اگر اختلاف بین این دو تصویر صفر باشد یعنی هیچ منبع سیگنالی در آن کهکشان یا آندرومدا وجود ندارد ولی اختلاف غیر صفر به معنای وجود یک منبع تولید کننده سیگنال است که آن منبع می‌تواند یک موجود فرازمینی باشد

با این حال فاصله ما از آندرومدا که در حدود ۲٫۵ میلیون سال نوری است، باعث می‌شود که این موضوع نیز مد نظر گرفته شود که در زمان دریافت سیگنال از یک منبع در آندرومدا توسط ما، این اتفاق ۲٫۵ میلیون سال قبل رخ داده است که زمان بزرگی برای از بین رفتن هر منبع تولید کننده سیگنال است و این موضوع را پیچیده‌تر می‌کند.

برخورد آندرومدا و راه شیری چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

انتظار می‌رود این برخورد حدود ۴٫۵ بیلیون سال دیگر رخ دهد و در نتیجه آن یک ابرکهکشان بیضی یا عدسی شکل تشکیل شود.

کهکشان آندرومدا با سرعت 110 کیلومتر در ثانیه (68 مایل در ثانیه) به کهکشان راه شیری نزدیک می‌شود. اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهد که سرعت نسبی این کهکشان نسبت به خورشید حدود 300 کیلومتر بر ثانیه (190 مایل در ثانیه) است زیرا خورشید با سرعتی در حدود 225 کیلومتر بر ثانیه (140 مایل در ثانیه) به دور مرکز کهکشان راه شیری می‌چرخد.

سرعت مماسی یا جانبی کهکشان آندرومدا نسبت به کهکشان راه شیری نسبتاً کمتر از سرعت نزدیک شدن به راه شیری است و بنابراین انتظار می‌رود در حدود 4 میلیارد سال دیگر مستقیماً با کهکشان راه شیری برخورد کند.

نتیجه احتمالی این برخورد این است که کهکشان‌ها با هم ادغام می‌شوند و یک کهکشان بیضوی غول پیکر یا شاید حتی یک کهکشان دیسک بزرگ تشکیل دهند. چنین رویدادهایی در میان کهکشان‌ها در گروه‌های کهکشانی مکرراً مشاهده می‌شود. سرنوشت زمین و منظومه شمسی در صورت برخورد در حال حاضر مشخص نیست. با این حال احتمال کمی وجود دارد که قبل از ادغام کهکشان‌ها منظومه شمسی از کهکشان راه شیری خارج شود یا به کهکشان آندرومدا بپیوندد.

جمع‌بندی

در این مطلب در مورد کهکشان آندرومدا و ویژگی‌های آن صحبت کردیم. کهکشان آندرومدا از آن جهت که همسایه راه شیری است در علم کیهان شناسی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین در مورد جرم، فاصله و روشنایی کهکشان آندرومدا صحبت کردیم و این کمیت‌ها را با مقادیر کهکشان راه شیری مقایسه کردیم.