نشاسته چیست؟ | ساختار و خواص — هر آنچه باید بدانید

نشاسته (Starch) یا آمیلوم (Amylum) یک کربوهیدرات پلیمری و متشکل از واحدهای گلوکز متعددی است که توسط پیوندهای گلیکوزیدی به هم پیوسته‌اند. این پلی ساکارید در گیاهان به عنوان ذخیره انرژی تولید می‌شود. نشاسته، رایج‌ترین کربوهیدرات در رژیم غذایی انسان است و به مقدار زیاد در غذاهای اصلی مانند سیب‌زمینی، ذرت، برنج و گندم وجود دارد. در این مطلب در مورد ساختار مولکولی نشاسته، خواص نشاسته، عملکرد آن در جانوران و گیاهان و روش‌ تولید و تجزیه آن توضیح داده‌ایم.

نشاسته چیست؟

نشاسته خالص یک پودر سفید، بدون طعم و بدون بو است که در آب سرد یا الکل محلول نیست. نشاسته، ترکیب اصلی برای ذخیره گلوکز در گیاهان بوده که از هزاران واحد تکرار گلوکز تشکیل شده است. نشاسته، در اصل به گیاهان تعلق دارد و در حیوانات سنتز نمی‌شود اما محصولاتی که سرشار از نشاسته هستند منبع اصلی تغذیه انسان و سایر حیوانات هستند.

مولکول‌های نشاسته در گیاهان به صورت گرانول‌های نیمه کریستاله هستند. سایز گرانول‌های نشاسته، در گیاهان مختلف متفاوت است. نشاسته برنج تقریبا کوچک و حدود ۲ میکروکتر قطر دارد در حالی که نشاسته سیب‌زمینی به صورت گرانول‌هایی به بزرگی بیش از ۱۰۰ میکرومتر هستند.

ساختار مولکولی نشاسته چیست؟

نشاسته، از دسته بیوپلیمرها و نوعی پلی ساکارید است که بر اساس نوع پیوند بین گلوکزها و ساختار پلیمری خود دو نوع دارد:

• آمیلوز (Amylose)
• آمیلوپکتین (Amylopectin)

فیلم آموزش بیوشیمی کربوهیدرات و لیپید در فرادرس

کلیک کنید

بر اساس نوع گیاه، نشاسته معمولاً دارای 20 تا 25 درصد آمیلوز و 75 تا 80 درصد آمیلوپکتین از نظر وزنی است. گلیکوژن، ذخیره گلوکز حیوانات، یک نوع بسیار شاخه‌دار از آمیلوپکتین است.

در صنعت، نشاسته، به عنوان مثال از طریق ذوب کردن تبدیل به قند و برای تولید اتانول در تولید سوخت‌های زیستی، تخمیر و برای تولید بسیاری از قندهای مورد استفاده در غذاهای فرآوری شده استفاده می‌شود.

مخلوط کردن بیشتر نشاسته‌ها در آب گرم خمیری مانند خمیر گندم تولید می‌کند که می‌تواند به عنوان ماده غلیظ کننده، سفت‌کننده یا چسبنده استفاده شود. بیشترین استفاده غیر صنعتی از مواد غذایی نشاسته‌ای به عنوان چسب در فرآیند تولید کاغذ است. نشاسته را می‌توان قبل از اتو کشیدن روی بعضی از لباس‌ها قرار داد تا سفت شوند.

پیش از این درمورد کربوهیدرات‌ها پستی تحت عنوان کربوهیدرات چیست ؟ — اجزا، ساختار، عملکرد و متابولیسم — آنچه باید بدانید منتشر شده است که اطلاعات کاملی در خصوص انواع کربوهیدرات از جمله نشاسته و مونومرهای سازنده آن، گلوکز و تفاوت بین انواع این پلیمرها می‌پردازد.

آمیلوز چیست؟

آمیلوز پلی ساکاریدی از مونومرهای آلفا-D- گلوکز است و حدود 20 تا 30٪ نشاسته را تشکیل می‌دهد. آمیلوز یک پلیمر بدون شاخه و دارای زنجیره‌های خطی گلوکز است (امروزه باور بر این است که این مولکول در برخی نقاط منشعب می‌شود) که از طریق پیوندهای گلیکوزیدی آلفا 4 → 1 به هم متصل شده‌اند و حاوی حدود 300 تا 3000 بقایای گلوکوزیل است.

آمیلوز می تواند به سه شکل وجود داشته باشد:

• زنجیره: بی‌شکل و بی‌نظم
• اشکال A یا B: مارپیچ‌های چپ‌گرد هستند یعنی مارپیچ در جهت عقربه‌های ساعت پیچ خورده است. هر پیچ حدود شش مولکول گلوکز دارد. این مارپیچ‌ها می‌توانند به دور یکدیگر بپیچند و یک مارپیچ مضاعف ایجاد کنند.
• فرم V: این شکل هنگامی ایجاد می‌شود که آمیلوز با برخی ترکیبات آبگریز یا غیر قطبی مانند اسیدهای چرب، لیپیدها، ید یا آمیلوپکتین در تعامل باشد.

آمیلوز اندازه بسیار کوچکتری از آمیلوپکتین دارد. حدود یک چهارم از گرانول‌های نشاسته در گیاهان حاوی آمیلوز هستند، اگرچه فراوانی موکول‌های آمیلوز ۱۵۰ برابر آمیلوپکتین است. نشاسته آمیلوز دارای ویژگی‌های اختصاصی زیر است:

• ماهیت بلوری بیشتری دارد و در آب سرد نامحلول است.
• به دلیل عدم انشعاب در برابر هضم مقاومت بیشتری دارد.
• باعث کاهش قدرت ژل نشاسته می‌شود.

فیلم آموزش بیوشیمی کربوهیدرات و لیپید در فرادرس

کلیک کنید

آمیلوپکتین چیست؟

آمیلوپکتین حدود 70 تا 80٪ از نشاسته را تشکیل می‌دهد. یک پلیمر شاخه‌ای از زیرواحدهای آلفا D گلوکز است و مانند آمیلوز، از طریق به هم پیوستن تعداد زیادی گلوکز یا پیوندهای گلیکوزیدی آلفا 4 → 1 تشکیل می‌شود. اما آمیلوپکتین همچنین دارای پیوندهای آلفا 6 → 1 گلیکوزیدی در محل انشعابات است. آمیلوپکتین تقریبا در هر 24 تا 30 زیر واحد گلوکز، یک انشعاب و هر شاخه تقریباً به همان تعداد زیر واحد گلوکز دارد.

درون گرانول‌های نشاسته، آمیلوپکتین به شکل V با آمیلوز برهم کنش می‌کند. خواص آمیلوپکتین به شرح زیر است:

• در آب سرد و گرم حل می‌شود.
• به دلیل وجود شاخه‌های گسترده به راحتی قابل هضم است.
• باعث افزایش قدرت ژلاتینه و حلالیت نشاسته می‌شود.

آیا نشاسته در آب حل می شود؟

نشاسته در آب داغ حل می‌شود. گرانول‌ها در اثر گرمای آب متورم شده و می‌ترکند. ساختار نیمه بلوری از بین رفته و مولکول‌های کوچکتر آمیلوز شروع به جدا شدن از گرانول می‌کنند، شبکه‌ای را تشکیل می‌دهند که آب را نگه می دارد و ویسکوزیته مخلوط را افزایش می‌دهد. به این فرآیند ژلاتینه سازی نشاسته گفته می‌شود.

فیلم آموزش مروری بر شیمی مواد غذایی ۱ در فرادرس

کلیک کنید

حین پخت، نشاسته، به صورت خمیر در می‌آید و ویسکوزیته آن افزایش می‌یابد. طی خنک شدن یا ذخیره طولانی مدت خمیر نشاسته، ساختار نیمه بلوری تا حدی دوباره تشکیل و خمیر نشاسته، غلیظ می‌شود و آب را دفع می‌کند. این فرایند عمدتا در اثر تجزیه مجدد آمیلوز به وجود می‌آید و مانند سفت شدن نان یا بیات شدن آن است.

برخی از انواع گیاهان آمیلوپکتین خالص و بدون آمیلوز دارند که به نشاسته مومی معروف است که ذرت مومی بارزترین مثال آن‌ها است و در تهیه چسب استفاده می‌شود. موارد دیگر شامل برنج گلوتینی و نشاسته مومی سیب‌زمنی هستند. نشاسته مومی تجزیه مجدد کمتری دارد و در نتیجه خمیر با ثبات‌تری ایجاد می‌کند.

نشاسته با آمیلوز بالا، برای استفاده از قدرت ژلی شدن آن و استفاده به عنوان نشاسته مقاوم (نشاسته‌ای که در برابر هضم مقاومت می‌کند) در محصولات غذایی استفاده می‌شود. آمیلوز مصنوعی ساخته شده از سلولز از درجه پلیمریزاسیون کنترل شده‌ای برخوردار است.

بنابراین می‌توان از آن به عنوان یک داروی بالقوه برای انتقال دارو استفاده کرد. نشاسته‌های خاصی هنگام مخلوط شدن با آب، سیال غیر نیوتنی (Non - Newtonian Fluid) تولید می‌کنند که چنین سیالی فاقد گرانروی معین است.

نشاسته در گیاهان

اکثر گیاهان انرژی را به عنوان نشاسته، ذخیره می‌کنند که درون گرانول‌های نیمه کریستاله قرار دارند. گلوکز اضافی به نشاسته، تبدیل می‌شود که پیچیده‌تر از گلوکز تولید شده توسط گیاهان است. گیاهان جوان با این انرژی ذخیره شده در ریشه‌ها، دانه‌ها و میوه‌های خود زندگی می‌کنند تا زمانی که بتوانند خاک و شرایط مناسبی برای رشد پیدا کنند.

فیلم آموزش فیزیولوژی گیاهی ۱ – تغذیه و جذب در فرادرس

کلیک کنید

یک استثناء، خانواده آستراسه (Asteraceae) (گل‌های مروارید و آفتابگردان) هستند که در آن‌ها نشاسته، با اینولین فروکتان جایگزین می‌شود. فروکتان‌های شبه انسولین در گیاهانی مانند گندم، پیاز و سیر، موز و مارچوبه وجود دارند.

در فتوسنتز، گیاهان از انرژی نور برای تولید گلوکز از دی اکسید کربن استفاده می‌کنند. گلوکز برای تولید انرژی شیمیایی مورد نیاز برای متابولیسم عمومی، ساخت ترکیبات آلی مانند اسیدهای نوکلئیک، لیپیدها، پروتئین‌ها و پلی ‌ساکاریدهای ساختاری، مانند سلولز یا به صورت گرانول‌های نشاسته، در آمیلوپلاست‌ها ذخیره می‌شود.

در اواخر فصل رشد، نشاسته، در شاخه‌های درختان نزدیک جوانه‌ها جمع می‌شود. میوه‌ها، دانه‌ها، ریزوم‌ها و غده‌ها نشاسته را ذخیره می‌کنند تا برای فصل رشد بعدی آماده شوند. گلوکز آب دوست و بنابراین در آب محلول است و فضای زیادی را اشغال می‌کند و از نظر اسمزی فعال است.

از طرف دیگر گلوکز به شکل نشاسته محلول نیست، بنابراین از نظر اسمزی غیر فعال است و می‌توان آن را به صورت بسیار متراکم ذخیره کرد. گرانول‌های نیمه کریستالی به طور کلی از لایه‌های متحدالمرکز آمیلوز و آمیلوپکتین تشکیل شده‌اند که می‌توانند بر اساس نیاز سلول‌های گیاهی، قابل دسترسی باشند.

نشاسته توسط تمام گیاهان برای ذخیره گلوکز اضافی تولید و عمدتا در استروما و در بعضی از سلول‌های گیاهی، در اندامک‌های خاصی به نام آمیلوپلاست ذخیره می‌شود. نشاسته به وفور در ریشه‌ها، غده‌ها، ریزوم‌ها، دانه و میوه‌ها وجود دارد.

در ساختار نشاسته مولکول‌های گلوکز توسط پیوندهای آلفا به هم متصل می‌شوند که به راحتی قابلیت هیدرولیز شدن دارند. همان نوع پیوند در ذخیره گلیکوژن پلی ساکارید حیوانات یافت می‌شود. این در تضاد با بسیاری از پلی ساکاریدهای ساختاری مانند کیتین، سلولز و پپتیدوگلیکان است که به پیوندهای بتا متصل می‌شوند و در برابر هیدرولیز مقاومت بسیار بیشتری دارند.

تخلیه نشاسته، زمانی اتفاق می‌افتد که بخشی از گیاه از ذخیره نشاسته، خالی می‌شود. مثلا زمانی که گیاهی در فضای تاریک نگه داشته شود، به دلیل عدم انجام فتوسنتز، نشاسته ذخیره شده در گیاه مصرف می‌شوند.

تولید نشاسته در گیاهان

نشاسته، در طول روز در برگ‌های گیاه سنتز و به صورت گرانول ذخیره می‌شود. این به عنوان یک منبع انرژی در شب عمل می‌کند. به منظور دسترسی به آنزیم‌های تجزیه کننده، زنجیره‌های نشاسته‌ای حل نشده و باید به صورت بسیار منشعب فسفریله شوند.

آنزیم آلفا گلوکان آب دیکیناز (GWD) فسفریلات را در موقعیت کربن ششم یک مولکول گلوکز، نزدیک به زنجیره پیوندهای شاخه آلفا 6 → 1 و آنزیم دوم، فسفوگلوکان دیکیناز آب (PWD)، مولکول گلوکز را در موقعیت کربن سوم فسفریله می‌کند. از دست دادن این آنزیم‌ها به عنوان مثال از دست دادن GWD، منجر به وجود یک فنوتیپ اضافی نشاسته می‌شود و از آنجا که نشاسته، نمی‌تواند فسفریله شود، در پلاستیدها تجمع می‌یابد.

سنتز نشاسته

گیاهان با تبدیل گلوکز 1- فسفات به ADP- گلوکز با استفاده از آنزیم گلوکز- 1- فسفات آدنیلیل ترانسفراز، نشاسته تولید می‌کنند که این مرحله به چرخه کالوین مرتبط است. این مرحله به انرژی ATP نیاز دارد. سپس آنزیم نشاسته سنتاز، ADP- گلوکز را از طریق یک پیوند گلیکوزیدی آلفا 4 → 1 به یک زنجیره در حال رشد باقی‌مانده گلوکز، آزادسازی ADP و ایجاد آمیلوز اضافه می‌کند.

ADP- گلوکز به انتهای غیر احیایی پلیمر آمیلوز اضافه می‌شود، زیرا UDP- گلوکز طی سنتز گلیکوژن به انتهای غیر احیایی گلیکوژن می‌چسبد. آنزیم منشعب کننده نشاسته، پیوندهای گلیکوزیدی آلفا 6 → 1 را بین زنجیره‌های آمیلوز ایجاد و آمیلوپکتین شاخه‌ای تولید می‌کند. آنزیم ایزوآمیلاز برخی از این شاخه‌ها را از بین می‌برد. چندین ایزوفرم از این آنزیم‌ها وجود دارند که منجر به یک فرآیند سنتزی بسیار پیچیده می‌شوند.

آنزیم منشعب کننده نشاسته در گیاهان دارای دو فعالیت است:

• فعالیت آلفا 4 → 1 گلوكوزیداز: باعث قطع پیوند انتهایی آلفا 4 → 1 گلیكوزیدی زنجیره آمیلوز و آزاد كردن یک باقی‌مانده گلوكوزیل آزاد می‌شود.
• فعالیت آلفا 6 → 1 گلوکوزیدی: گلوکز آزاد شده را با یک پیوند گلیکوزیدی آلفا 6 → 1، به یک باقیمانده گلوکوزیل غیر احیاکننده متصل می‌کند.

گلیکوژن و آمیلوپکتین ساختار مشابهی دارند اما گلیکوژن تقریباً یک شاخه در هر ده پیوند آلفا 4 → 1 و آمیلوپکتین یک شاخه در هر ۳۰ پیوند آلفا 4 → 1 دارد. آمیلوپکتین از ADP- گلوکز سنتز می‌شود، پستانداران و قارچ‌ها گلیکوژن را از UDP- گلوکز و در بیشتر موارد، باکتری‌ها از ADP- گلوکز (مشابه نشاسته) گلیکوژن تولید می‌کنند. ساختار و سنتز نشاسته آمیلوپکتین و گلیکوژن مشابه به نظر می‌رسد با این حال ، دو تفاوت اساسی دارند:

• در گلیکوژن، باقیمانده‌های گلوکز از UDP- گلوکز در نشاسته، و در آمیلوپکتین از ADP- گلوکز حاصل می‌شوند.
• در گلیکوژن، بعد از هر ده پیوند آلفا 4 → 1 یک شاخه اما در آمیلوپکتین، یک بعد از حدود 30 پیوند آلفا 4 → 1 یک انشعال وجود دارد.

علاوه بر سنتز نشاسته در گیاهان، نشاسته را می‌توان از نشاسته غیر غذایی با واسطه کوکتل آنزیمی تولید کرد. در این بیوسیستم بدون سلول، سلولز متصل به پیوند بتا 4 → 1 گلیکوزید تا حدی به سلولوباز هیدرولیز می‌شود. سلوبیوز فسفریلاز به گلوکز 1- فسفات و گلوکز می‌پیوندد.

آنزیم دیگر سیب‌زمینی، آلفا گلوکان فسفریلاز است که یک واحد گلوکز از گلوکز 1- فسفوریلاز به انتهای غیر احیایی نشاسته، اضافه می‌کند. محصول دیگر گلوکز، توسط مخمر قابل جذب است. این فرآوری به سلول و هیچ‌گونه انرژی ورودی احتیاجی ندارد، می‌تواند در محلول آبی انجام شود و قند از دست نمی‌دهد.

نشاسته چگونه تجزیه می شود؟

اولین آنزیم تجزیه کننده، بتا آمیلاز (BAM) می‌تواند به زنجیره گلوکز در انتهای غیر احیای آن حمله کند. مالتوز به عنوان محصول اصلی تخریب نشاسته، آزاد می‌شود. اگر زنجیره گلوکز از سه مولکول یا کمتر تشکیل شده باشد، BAM نمی‌تواند مالتوز آزاد کند.

فیلم آموزش بیوشیمی کربوهیدرات و لیپید در فرادرس

کلیک کنید

آنزیم دوم، DPE 1، دو مولکول مالتوتریوز را ترکیب می‌کند. از این زنجیره، یک مولکول گلوکز آزاد می‌شود. BAM می‌تواند یک مولکول مالتوز دیگر از زنجیره باقیمانده آزاد کند. این چرخه تکرار می‌شود و در نهایت نشاسته کاملاً تخریب خواهد شد. اگر BAM به نقطه منشعب فسفریله زنجیره گلوکز نزدیک شود، دیگر نمی‌تواند مالتوز آزاد کند. برای اینکه زنجیره فسفریله تخریب شود، آنزیم ایزو آمیلاز (ISA) مورد نیاز است.

محصولات تخریب نشاسته، عمدتا مالتوز و مقدار کمتری گلوکز هستند. این مولکول‌ها از طریق پلاستید به سیتوزول، مالتوز از طریق ناقل مالتوز صادر می‌شوند که در صورت جهش MEX1 منجر به تجمع مالتوز در پلاستید می‌شود. گلوکز از طریق انتقال‌دهنده گلوکز (pGlcT) منتقل خواهد شد. این دو قند به عنوان پیش ماده سنتز ساکارز عمل می‌کنند. گیاه از ساکارز در مسیر اکسیداتیو پنتوز فسفات در میتوکندری، برای تولید ATP در شب استفاده می‌کند.

هیدرولیز نشاسته

آنزیم‌هایی که نشاسته را در قندهای سازنده تجزیه یا هیدرولیز می‌کنند آمیلاز نام دارند. آلفا آمیلازها در گیاهان و حیوانات یافت می‌شوند. بزاق انسان غنی از آمیلاز است و همچنین پانکراس آنزیم را ترشح می‌کند. افرادی که از جمعیت با رژیم غذایی نشاسته‌ای بالا هستند تمایل دارند ژن آمیلاز بیشتری نسبت به رژیم‌های کم نشاسته، داشته باشند. بتا آمیلاز نشاسته را به واحدهای مالتوز تبدیل می‌کند.

نشاسته مقاوم به تجزیه چیست؟

نشاسته مقاوم (Resistant Starch) شامل نشاسته یا هریک از محصولات جانبی آن است که در معده و روده کوچک افراد سالم تجزیه نمی‌شوند. نشاسته مقاوم به طور طبیعی در غذاها وجود دارد اما ممکن است با اضافه کردن میوه‌های خام خشک شده نیز به برخی محصولات غذایی افزوده شود.

برخی از انواع نشاسته مقاوم توسط میکروب‌های روده بزرگ تجزیه می‌شوند و با تولید اسیدهای چرب زنجیره کوتاه، برای سلامتی انسان مفید هستند، میکروب‌های مفید روده و باکتری‌های تولید کننده بوتیرات را افزایش می‌‌دهند. این نوع نشاسته، در میزان کم ملین است اما مصرف مقادیر بالای آن باعث نفخ روده خواهد شد.

آنالیز نشاسته چیست؟

تجزیه و تحلیل نشاسته یا تجزیه و تحلیل گرانول نشاسته، روشی است که در تحقیقات باستان‌شناسی در تعیین گونه‌های گیاهی در سطح میکروسکوپی مفید است. همچنین می‌تواند در زندگی روزمره توسط متخصصان صنایع دارویی و غذایی به منظور تعیین منشأ گونه‌ها و کیفیت غذا مورد استفاده قرار گیرد.

هر چند به طور خاص در رابطه با باستان‌شناسی، شناسایی دانه‌های نشاسته، از طریق این زمینه با شناسایی مقایسه‌ای انجام می‌شود که در آن چندین ویژگی دانه‌ها برای تعیین نوع با سایر نمونه‌های شناخته شده، به صورت میکروسکوپی مقایسه می‌شوند.

شناسایی گونه‌های مختلف نشاسته موجود در مصنوعات خاص مانند ابزارهای سنگی خرد شده را در خاک، از طریق جرم دندانی یا با توجه به ظروف سرامیکی پیدا می‌کنند. تجزیه و تحلیل دانه نشاسته، می‌تواند به عنوان نوعی مطالعه برای درک استفاده از ابزار، فعالیت‌های کشاورزی و همچنین سایر استراتژی‌های معیشتی و بازسازی رژیم‌های غذایی گیاهی در طول زمان مفید باشد.

از دانه‌های نشاسته موجود در رسوبات باستانی، برای بازسازی زیستگاه‌ها و زیست‌بوم استفاده می‌شود. چنین مطالعاتی دو حوزه مورد علاقه باستان‌شناس را در بر می‌گیرد:

• بازسازی پوشش گیاهی در دوره‌های تاریخی مختلف
• نمونه‌برداری و استخراج نشاسته از بقایا و رسوبات به جا مانده در مناطق باستانی، می‌تواند اطلاعات ارزشمندی از تغذیه و زندگی گذشتگان در اختیار بگذارد.

استفاده از نشاسته در صنعت

در صنایع مختلفی از خاصیت ژلاتینه و استحکام نشاسته در تولید محصولاتی مانند کاغذ، چسب، صنعت لباس، قطعات محافظ و ضربه‌گیر برای بسته‌بندی، سقف کاذب، اسپری رنگ‌های پودری و دیوار خشک (گچ که بین دو لایه ضخیم مقوا فشرده شده است) استفاده می‌شود. در ادامه صنایعی که بیشترین مصرف غیر غذایی نشاسته را در این بین دارند توضیح داده‌ایم.

• تولید کاغذ: بزرگترین کاربرد غیر غذایی نشاسته در سطح جهان است که سالانه میلیون‌ها تن نشاسته برای آن مصرف می‌شوند. برای مثال، در یک برگه کاغذ، محتوای نشاسته ممکن است تا 8 درصد باشد. در تولید کاغذ از نشاسته‌های اصلاح شده و اصلاح نشده استفاده می‌شود.
  نشاسته‌های مورد استفاده به این منظور، دارای بار مثبت متصل به پلیمر نشاسته هستند. کاتیونه بودن این نشاسته‌ها باعث افزایش مقاومت و استحکام محصول نهایی می‌شود.
• چسب مقوایی موج‌دار: چسب‌های نشاسته‌ای بیشتر بر پایه نشاسته‌های اصلاح نشده و همراه با برخی مواد افزودنی مانند بوراکس و سود سوز آور ساخته می‌شوند. بخشی از نشاسته برای جلوگیری از رسوب، ژلاتینه شده است. چسب مات به دست آمده، در ابتدای شیارهای مقوایی زده شده و سپس یک آستر روی مقوا فشرده می‌شود. پس از فرایند خشک کردن زیر حرارت بالا، بقیه نشاسته نپخته در چسب متورم و ژلاتینه خواهد شد و استحکام زیادی ایجاد می‌کند.
• صنعت لباس: در قرن‌های ۱۹ و ۲۰ میلادی، با جوشاندن گیاهان، نشاسته را استخراج کرده و با غوطه‌ور کردن بخش‌هایی از لباس مانند یقه یا دورگردنی‌های خاص آن دوران، ساختار محکمی به پارچه می‌دادند.
  علاوه بر آن آلودگی به جای چسبیدن و فرو رفتن در فیبرهای نخ، جذب نشاسته شده و با شستشو به راحتی از آن جدا می‌شود. امروزه نیز محلول نشاسته، در خیلی از کشورها به صورت اسپری به فروش می‌رسد و برای حالت‌دهی به لباس استفاده می‌شود.

رژیم غذایی کم کربوهیدرات

در اغلب دستورالعمل‌های رژیم غذایی، کربوهیدرات در افرادی با سلامت عمومی مناسب و تحرک کافی، میزان 45 تا 65 درصد از کالری دریافتی روزانه را ةأمین می‌کند. اما در سالمندان، افراد دارای فشار خون یا مبتلا به دیابت و سندرم متابولیک، یا برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند این مقدار باید کاهش پیدا کند. حتی رژیم‌ کتو با کربوهیدرات بسیار کم (تا ۳۵ گرم کربوهیدرات خالص در روز)، اثر درمانی بر روی کودکان مبتلا به صرع دارد.

فیلم آموزش تغذیه – اصول رژیم و تغذیه در فرادرس

کلیک کنید

در رژیم های کم کربوهیدرات، پروتئین، چربی‌های سالم و سبزیجات جایگزین کربوهیدرات و نشاسته می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهند که رژیم‌های کم کربوهیدرات اشتها را کنترل می‌کنند و با دریافت کالری کمتر طی روز و افزایش سوخت و ساز چربی، مانع از سوخت پروتئین و از دست رفتن بافت ماهیچه و می‌شوند اما در عین حال به کاهش وزن کمک می‌کنند.

رژیم‌های کم کربوهیدرات علاوه بر کاهش وزن، به کاهش قند خون، فشار خون و تری گلیسیرید کمک می‌کنند و باعث افزایش کلسترول خوب (HDL) و بهبود الگوی کلسترول بد (LDL) می‌شوند. رژیم‌های غذایی کم کربوهیدرات در مقایسه با رژیم‌های کم کالری و کم چربی، معمولاً باعث کاهش وزن بیشتر و سلامت می‌شوند.

در یکی از پست‌های مجله فرادرس با عنوان محاسبه کالری مورد نیاز روزانه — هر آنچه باید بدانید، درباره کالری شماری و استفاده از آن در کاهش وزن توضیح داده شده است که برای مطالعه می‌توانید + اینجا کلیک کنید.

رژیم غذایی حاوی نشاسته

غذاهای نشاسته‌ای مانند سیب‌زمینی، نان، برنج، ماکارونی، حبوبات و غلات منبع اصلی کربوهیدرات هستند، نقش مهمی در یک رژیم غذایی سالم دارند  و باید حدود یک سوم غذای روزانه را تشکیل دهند. اما منبعی که نشاسته از آن به بدن می‌رسد اهمیت فراوانی دارد. به طور مثال بهتر است این نشاسته از حبوبات که علاوه بر نشاسته، منبع خوبی برای پروتئین، ویتامین‌های گروه B و فیبر هستند یا نان و ماکارونی سبوس‌دار به بدن برسد.