مهارت های مهندسی عمران | معرفی مهارت های ضروری برای موفقیت در رشته عمران
موفقیت در هر رشتهای، نیازمند یادگیری و تسط بر روی مجموعهای از مهارتها است. مهندسی عمران، یکی از علوم پرکاربرد در طراحی و ساخت سازههای مختلف است. در این مقاله، به معرفی ضروریترین مهارت های مهندسی عمران و روشهای تقویت آنها برای موفقیت در این رشته میپردازیم.
مهندسی عمران چیست؟
مهندسی عمران یکی از قدیمیترین و محبوبترین شاخههای مهندسی است. این رشته به طراحی، ساخت و نگهداری سازههای مختلف نظیر ساختمان، پل، سد، برج، راه، تونل، خط لوله و غیره میپردازد. گرایشهای موجود در مقطع کارشناسی مهندسی عمران به موارد زیر تقسیم میشوند:
- عمران-عمران
- عمران-نقشهبرداری
- عمران-آب
گرایشهای رشته مهندسی عمران در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز عبارت هستند از:
- سازه
- ژئوتکنیک
- سازههای هیدرولیکی
- مهندسی زلزله
- راه و ترابری
- مهندسی و مدیریت منابع آب
- سازههای دریایی
- مهندسی مدیریت ساخت
- مهندسی برنامهریزی حمل و نقل
- مهندسی محیط زیست
موفقیت در تمام مقاطع و گرایشهای مهندسی عمران، نیازمند کسب مجموعهای از مهارتها است. این مهارتها به دانش فنی، اجرایی، نرمافزاری، مدیریتی و حتی شخصیتی فرد بازمیگردند. در ادامه، به معرفی مهارت های مهندسی عمران میپردازیم.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه نرم افزار کدام هستند؟
با پیشرفت تکنولوژی، گسترش کامپیوترها و افزایش توان محاسباتی آنها، استفاده از ابزارهای کامپیوتری در حوزه مهندسی عمران نیز رواج یافت. ابزارهای کامپیوتری، دقت، سرعت و فرآیند فعالیتهای عمرانی را بهبود میبخشند. نرم افزارهای مورد استفاده در پروژههای عمرانی به دو دسته عمومی و تخصصی تقسیم میشوند. امروزه، یکی از مهمترین مهارت های مهندسی عمران برای پیشرفت و موفقیت در بازار کار، یادگیری و تسلط بر روی این نرم افزارها است.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه نرم افزارهای عمومی چه هستند؟
نرم افزارهای عمومی مهندسی عمران، ابزارهایی هستند که به اجرای بهتر فعالیتهای ادارای، محاسباتی و مدیریتی کمک میکنند. یادگیری این نرم افزارها، یکی از پیشنیازهای موفقیت در رشته مهندسی عمران و نقطه قوت یک مهندس عمران خوب است.
از مهمترین نرمافزارهای عمومی مورد استفاده در پروژههای عمرانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- «مایکروسافت ورد» (Microsoft Word): پرکاربردترین نرم افزار ویرایش متن است که به منظور نوشتن نامه، صورتجلسه، طرح و گزارشهای مختلف (دورهای، ماهانه، سالانه و غیره) مورد استفاده قرار میگیرد.
- «مایکروسافت اکسل» (Microsoft Excel): کاربردیترین ابزار صفحه گسترده مبتنی بر دادهای عددی است که برای انجام محاسبات، ایجاد جدول، رسم نمودار، برنامهنویسی و تنظیم گزارشهای عملکرد به کار میرود.
- «مایکروسافت پاورپوینت» (Microsoft PowerPoint): متداولترین نرم افزار ارائه است که به منظور ساخت ارائه گزارش عملکرد یا پروپوزال در جلسات کارگاهی، کنترل پروژه، مدیریت پروژه و غیره استفاده میشود.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه نرم افزارهای تخصصی چه هستند؟
نرم افزارهای تخصصی بسیار زیادی در رشته مهندسی عمران وجود دارند. این نرم افزارها معمولا به منظور مدلسازی، طراحی و یا تحلیل مسائل موجود در گرایشهای مختلف عمران مورد استفاده قرار میگیرند.
نرم افزاهای تخصصی مهندسی عمران بر اساس نوع کاربری به موارد زیر تقسیم میشوند:
- نرم افزارهای طراحی سازه: «اتوکد» (AutoCAD)، «اسکچآپ» (SketchUp) و «راینوسروس تریدی» (Rhinoceros 3D)
- نرم افزارهای مدلسازی سازه: «سیویل تریدی» (Civil 3D)، «تکلا استراکچرز» (Tekla Structures)، «رِویت» (Revit)، «تریدیاس مکس» (3ds Max) و «اتودسک مایا» (Autodesk Maya)
- نرم افزارهای تحلیل سازه: «سَپ 2000» (SAP2000)، «ایتَبس» (ETABS)، «سِیف» (SAFE)، «اِستاد پرو» (STAAD Pro) و «میداس» (Midas)
- نرم افزارهای ژئوتکنیکی: «آباکوس» (Abaqus)، «پلکسیس» (PLAXIS)، «فلک» (FLAC)، «ژئواستودیو» (GeoStudio) و «ژئو5» (Geo5)
- نرم افزارهای «سامانه اطلاعات جغرافیایی» (Geographic Information System) یا «جیآیاِس» (GIS): «آرک جیآیاس» (ArcGIS) و «کیو جیآیاس» (QGIS)
- نرم افزارهای مدیریت پروژه: «پریماورا پی 6» (Primavera P6) و «مایکروسافت پروجکت» (Microsoft Project)
- نرم افزارهای تحلیل ریسک: «اَتریسک» (RISK@) و Primavera Risk Analysis
- نرم افزارهای مهندسی زلزله: «اُپِنسیس» (OpenSees) و نرم افزارهای تحلیل سازه با قابلیت تحلیل دینامیک
- نرم افزارهای مهندسی پل: «سیاسآی بریج» (CSi Bridge) و نرم افزارهای تحلیل سازه با قابلیت مدلسازی اجزای پل
- نرم افزارهای تحلیل مکانیک سیالات: «اَنسیس» (Ansys)، «هِک-رَس» (HEC-RAS)، «ایپیاِی نِت» (EPANET) و «آر اچویاِیسی» (RHVAC)
- نرم افزارهای راهسازی: «اماکس رود» (MXRoad) و «اوپن رودز» (OpenRoads)
- نرم افزار تخمین هزینه و برآورد مقادیر: «استیمیتور» (Estimator)
معرفی مجموعه فیلمهای آموزش نرم افزارهای آموزش نرم افزارهای مهندسی عمران
مهندسی عمران، رشتهای گسترده با گرایشهای متعدد است. به همین دلیل نرم افزارهای مهندسی عمران دارای تنوع بسیار زیادی هستند. همین موضوع باعث سردرگمی در انتخاب نرم افزارهای مناسب و نحوه یادگیری آنها برای دانشجویان، فارغالتحصیلان و افراد شاغل در پروژههای عمرانی میشود. به همین منظور، فرادرس، چندین فیلم آموزشی جامع برای یادگیری نرم افزارهای مهندسی عمران تهیه کرده است. عناوین آموزشی موجود در این مجموعه، از میان پرطرفدارترین و پرکاربردترین نرم افزارهای مهندسی عمران انتخاب شدهاند.
این مجموعه، شامل بیش از 310 ساعت محتوای آموزشی در قالب 58 عنوان مختلف میشود. مشاهده این آموزشها میتواند شما را در یادگیری نرم افزارهای مهندسی عمران برای مدلسازی، تحلیل و طراحی سازهها کمک کند.
اصلی ترین مهارت های مهندسی عمران چه هستند؟
برای موفقیت در رشته مهندسی عمران، داشتن برخی از مهارتهای اولیه نظیر آشنایی با مفاهیم ریاضی و فیزیک، اصول محاسباتی، مبانی آزمایشهای مصالح، اصول نقشهکشی، مقررات طراحی سازه، اصول کار اجرایی و غیره ضروری است. این موارد، به توانایی حل مسائل مهندسی کمک میکنند. در ادامه، به معرفی اصلی ترین مهارت های مهندسی عمران میپردازیم.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه ریاضیات کدام هستند؟
در پروژههای عمرانی معمولا نیاز به استفاده از مبانی حساب دیفرانسیل و انتگرال (حسابان)، مثلثات و مباحث متوسط تا پیشرفته ریاضی برای اجرای تحلیل، طراحی و رفع موانع اجرایی است. بسیاری تصور میکنند با پیشرفت علم و گسترش کاربردهای کامپیوتر، دیگر نیازی به یادگیری و حفظ روابط پیچیده برای حل مسائل نیست. این عقیده تا حدودی درست است. با این وجود، به کارگیری ابزارهای نوین محاسباتی، بدون داشتن دانش پایه در زمینه اصول کار این ابزارها، نتیجه مطلوبی را در پی نخواهد داشت. به علاوه، برای حل بسیاری از مشکلات پیشآمده در حین اجرای پروژه، نیازی به استفاده از کامپیوتر نیست. در این شرایط، داشتن مهارتهای ریاضی میتواند برای مهندس عمران راهگشا باشد.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه اجرایی چه هستند؟
فعالیتهای مهندس عمران، فقط شامل انجام محاسبات و طراحی در دفتر کار نمیشود. یک مهندس عمران خوب، با نحوه اجرای عملیاتهای عمرانی نظیر قالببندی، بتنریزی، اقدامات ایمنی و دیگر فعالیتهای اجرایی آشنایی دارد و میتواند آنها را در محل پروژه به خوبی مدیریت کند. مهارتهای اجرایی، علاوه بر دانش کافی در زمینه نحوه اجرای فعالیتها، به توانایی رهبری افراد، مدیریت وظایف، ارتباط کلامی و مذاکره نیز بستگی دارند. اکثر مدیران موفق، تجربه کار به عنوان یا کارشناس یا مسئول واحدهای اجرایی را در کارنامه خود دارند.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه اجرای آزمایش کدام هستند؟
یک مهندس عمران خوب باید دانش کافی را در زمینه روشهای مختلف آزمایش بر روی مصالح ساختمانی داشته باشد. از مهمترین آزمایشهای مصالح ساختمانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمایشهای بتن: اسلامپ، مقاومت فشاری، مقاومت کششی دو نیم کردن کردن یا برزیلی، سلامت و غیره
- آزمایشهای خاک: کر کاتر، تراکم، جایگزین شن، سه محوری، تحکیم و غیره
- آزمایشهای قیر: شکل پذیری، نقطه نرمی، چگالی، نفوذپذیری و غیره
مهارت های مهندسی عمران در استفاده از تجهیزات نقشه برداری چه اهمیتی دارند؟
آشنایی با نحوه کار تجهیزات نقشهبرداری مانند دوربینهای توتل، تئودولیت و غیره، یکی دیگر از تواناییهای الزامی برای مهندس عمران است. این تجهیزات برای نشانهگذاری و اندازهگیری مورد استفاده قرار میگیرند. به علاوه، بسیاری از طرحها و ازبیلتها با استفاده از خروجی تجهیزات نقشهبرداری تهیه میشوند. آشنایی با این تجهیزات میتواند به درک صحیح خروجی، تشخیص ایرادات احتمالی و ارائه راهحل برای مشکلات نقشهبرداری مفید باشد.
به طور کلی، نقشهکشی و طراحی از مهمترین اصول پروژههای عمرانی هستند. تمام مشخصات پروژه در نقشهها و طرحها قرار داده میشوند. هر مهندس عمران باید توانایی تحلیل نقشه و طرح را داشته باشد.
آشنایی با آیین نامه های مورد استفاده در ساخت و ساز چه اهمیتی دارد؟
هر کشوری، استانداردها و آییننامههای مخصوص به خود را در زمینه الزامات اجرایی پروژههای عمرانی دارد. تمام سازههای جدید باید مطابق با قوانین و فرآیندهای معرفی شده در این آییننامهها ساخته شوند. در کشور ما نیز به منظور اجرای اصولی سازههای عمرانی، استانداردها و دستورالعملهای مختلفی وجود دارد.
برای اجرای پروژههای ساختمانی در ایران، مهندس عمران باید مقررات ملی ساختمان را مد نظر قرار دهد. این مقررات از مهمترین کتاب های مهندسی عمران هستند. مقررات ملی ساختمان، شامل 22 مبحث زیر میشوند:
- مبحث اول: تعاریف
- مبحث دوم: نظامات اداری
- مبحث سوم: حفاظت ساختمانها در مقابل حریق
- مبحث چهارم: الزامات عمومی ساختمان
- مبحث پنجم: مصالح و فراوردههای ساختمانی
- مبحث ششم: بارهای وارد بر ساختمان
- مبحث هفتم: پی و پی سازی
- مبحث هشتم: طرح و اجرای ساختمانهای با مصالح بنایی
- مبحث نهم: طرح و اجرای ساختمانهای بتن آرمه
- مبحث دهم: طرح و اجرای ساختمانهای فولادی
- مبحث یازدهم: اجرای صنعتی ساختمانها
- مبحث دوازدهم: ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا
- مبحث سیزدهم: طرح و اجرای تأسیسات برقی ساختمانها
- مبحث چهاردهم: تأسیسات مکانیکی
- مبحث پانزدهم: آسانسورها و پلههای برقی
- مبحث شانزدهم: تأسیسات بهداشتی
- مبحث هفدهم: لولهکشی گاز طبیعی
- مبحث هجدهم: عایق بندی و تنظیم صدا
- مبحث نوزدهم: صرفهجویی در مصرف انرژی
- مبحث بیستم: علائم و تابلوها
- مبحث بیست و یکم: پدافند غیرعامل
- مبحث بیست و دوم: مراقبت و نگهداری از ساختمانها
دستورالعملهای دیگر مهندسی عمران نیز در استانداردهای سازمان ملی استاندارد، نشریههای سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و آییننامههای مخصوص ارائه میشوند.
مهارت مهندسی عمران در زمینه کنترل کیفیت چیست؟
کنترل کیفیت اجرای عملیاتهای پروژه، باعث تضمین سودآوری و کاهش هزینههای اضافی میشود. از اینرو، داشتن دانش پایه در زمینه کنترل کیفیت، وجهه تمایز یک مهندس عمران خوب با دیگر مهندسین است.
جدول طول خم میلگرد چیست؟
«جدول طول خم میلگرد» (Bar Bending Schedule)، یکی از جداول اساسی برای مهندسین عمران است. این جدول، برای محاسبه و طراحی تیرهای بتن مسلح مورد استفاده قرار میگیرد. از اطلاعات موجود در جدول میلگردها میتوان به طول، نوع خمش، طول خمش و غیره اشاره کرد. جدول طول خم میلگرد، مثالی برای معرفی برخی از ابزارهای رایج در شاخههای مختلف مهندسی عمران است. شناسایی ابزارها و یادگیری نحوه کار با آنها، سرعت عمل و بهرهوری شما را به میزان قابلتوجهی افزایش میدهد.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه مدیریت و کنترل پروژه چه هستند؟
هنگامی که مشکلی در پروژه رخ میدهد، معمولا نگاهها به سمت مهندس عمران منعطف میشود. در این مواقع، تمام افراد درگیر با پروژه (از مدیران تا کارگران)، برای گرفتن مشورت و راهنمایی به مهندس عمران مراجعه میکنند. بنابراین، مهارت های مهندسی عمران در زمینه مدیریت و تشکیل یک تیم حرفهای به منظور رفع موانع، اهمیت بالایی دارد.
در ادامه، برخی از تواناییهای مدیریتی مورد نیاز برای یک مهندس عمران خوب را معرفی میکنیم. داشتن حتی یکی از مهارتهای مدیریتی میتواند به آینده کاری شما کمک کند.
برنامه ریزی در مهندسی عمران چیست؟
برنامهریزی، زمانبندی اجرای فعالیتهای اولویتدار برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب و اصلیترین مهارت در مدیریت پروژه است. با این وجود، برخی از مهندسان عمران علاقهای به مباحث برنامهریزی پروژه ندارند. در هر صورت، توصیه میکنیم برای بهبود عملکرد خود به عنوان یک مهندس عمران، با اصول برنامهریزی پروژه آشنا شوید و مهارتهای خود را در این زمینه تقویت کنید.
به منظور تقویت مهارت برنامهریزی خود، پس از مواجهه با فعالیتهای اولویتدار، مراحل زیر را برای اجرای هر یک از آنها تکرار کنید:
- تعیین زمان دردسترس و زمان مورد نیاز کل
- مشخص کردن فعالیتهای اصلی و زمان مورد نیاز برای اجرای آنها
- مشخص کردن فعالیتهای ضروری با اولویت بالا و زمان مورد نیاز برای اجرای آنها
- در نظر گرفتن موانع احتمالی و اختصاص زمان مورد نیاز در صورت مواجهه با آنها
- اختصاص زمان باقیمانده برای انجام فعالیتهای اولویتدار دیگر
- تحلیل عملکرد خود و بازبینی نواقص برنامهریزی
مدیریت ریسک در مهندسی عمران چیست؟
پروژههای عمرانی همیشه با عدم قطعیت همراه هستند. به عنوان مثال، در حین اجرای یک پروژه تونلسازی، وجود سفرههای آب زیرزمینی میتواند باعث هجوم آب به درون تونل و توقف اجرای پروژه شود. در صورتی که مهندس عمران، پروژه را بدون توجه به این احتمال و بررسی میزان قطعیت آن به پیش ببرد، امکان متحمل شدن هزینههای بالا وجود خواهد داشت. بهرهمندی از مهارت مدیریت ریسک در این شرایط میتواند ابزار خوبی برای مهندس عمران باشد.
با افزایش تجربه در مدیریت پروژه، مهندس عمران با چالشهای جدید و منحصر به فرد بیشتری مواجهه خواهد شد. معمولا پروژههای به اصطلاح روتین به پیمانکاران دستدوم یا افرادی با توانایی مدیریت اجرایی و مهارت ذاتی در به انجام رساندن فعالیتها سپرده میشود. در طرف مقابل، مدیران پروژه بر روی فعالیتهای پیچیدهتری که نیاز به مدیریت ریسک دارند، کار میکنند.
داشتن مهارت مدیریت ریسک، به معنای تسلط شما بر روی پروژه است. کارفرما علاقهای به رخ دادن موانع پیشبینی نشده و ایجاد وقفه در اجرای پروژه ندارد. مدیریت ریسک، مهارتی است که باعث آمادگی شما برای مقابله با این شرایط میشود. به منظور بهبود مهارت مدیریت ریسک خود، نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
- تقسیم دقیق وظایف به کارکنان و توجیه کامل آنها
- در نظر گرفتن موانع و مشکلات احتمالاتی پیش از شروع فعالیتها
- توصیف دقیق هر ریسک و تعیین علتهای به وجودآورنده آنها
- اولویتبندی ریسکها
- قبول مسئولیت در صورت رخ دادن مشکل و اقدام مناسب
- بررسی مشکلات موجود در پروژههای قبلی و مدیریت در جهت عدم تکرار آنها
- انتخاب استراتژی مناسب برای مدیریت ریسک با سپردن مسئولیت حل مشکل به فرد یا واحد مناسب، عدم توقف پروژه یا اقدام در جهت رفع مشکل
- ثبت تمام ریسکها در یک سند
- نظارت و بازرسی مداوم
مدیریت وظایف و فعالیتها در مهندسی عمران چیست؟
توانایی مدیریت وظایف و فعالیتها، یکی از مهارت های مهندسی عمران در حوزه مدیریتی و اجرایی است. برای مدیریت وظایف، باید قادر به ایجاد لیستی از فعالیتها، سپردن وظیفه انجام آنها به دیگران و نظارت بر نحوه اجرای هر فعالیت باشید. انجام این کارها برای افراد منظم کار سادهای است. مهندسانی که چنین مهارتی دارند، معمولا به عنوان کارشناس یا مدیر واحد اجرا در پروژههای عمرانی به کار گرفته میشوند.
اگر با ایجاد لیست برای انجام کارها راحت نیستید، سعی کنید این مهارت را در خود پرورش دهید. زمانی که شما قادر به مدیریت کارهای خود باشید، مدیریت فعالیتهای دیگران نیز برایتان ساده خواهد بود. مدیریت وظایف و فعالیتها، یکی از تواناییهای مدیر پروژه نیز هست که باعث اطمینان از اجرای مناسب پروژه میشود. به منظور کسب این توانایی، سعی کنید عادتهای زیر را در خود پرورش دهید:
- ایجاد لیست انجام فعالیتها
- اولویتبندی فعالیتهای لیست
- تعیین مدت زمان مورد نیاز و تاریخ مورد نظر برای انجام
- در نظر گرفتن زمانبندی انعطافپذیر برای جلوگیری از تاثیر موانع پیشبینینشده
- مدیریت تغییرات ایجادشده در برنامه
- شناسایی افراد مناسب برای انجام هر فعالیت و اختصاص فعالیتها به آنها
- نظارت، مشارکت و تحلیل فرآیند انجام فعالیتها
- داشتن صبر و اعتماد کردن به افراد
- ایجاد ارتباط کلامی و تبادل نظر با افراد
- آشنایی با نرم افزارهای مورد استفاده توسط افراد برای انجام فعالیتها
کنترل هزینه در مهندسی عمران چیست؟
مدیریت بودجه، یکی دیگر از مهارت های مهندسی عمران در حوزه مدیریت پروژه است. مهندسانی که با کنترل هزینه آشنایی دارند، در اولویت جذب پروژهها قرار میگیرند. یک مهندس عمران خوب باید نشان دهد که میتواند با مدیریت مناسب، از کمترین ورودی، بیشترین خروجی ممکن را بگیرد. به طور کلی، کنترل و مدیریت هزینه در هر پروژهای را میتوان توسط موارد زیر مورد بررسی قرار داد:
- ارزیابی درآمد و هزینهها در طول عمر پروژه
- مقایسه پروژه با پروژههای مشابه
- ارزیابی سرمایه موجود
- برآورد و تحلیل نیازهای پروژه
- تحلیل مقدماتی گزینههای موجود
در حوزه مدیریت هزینه، نکاتی وجود دارند که توجه به آنها میتواند باعث کاهش رخ دادن موانع مالی در پروژه شود. یک مدیر خوب، باید موارد زیر را در مسائل مالی در نظر بگیرد:
- سرمایه پروژه را مانند سرمایه خود مدیریت کنید.
- در صورت نیاز واحدهای دیگر و در اولویت قرار داشتن نیاز آن واحدها (از نظر اهداف پروژه)، مقداری از بودجه را برای کمک به آنها اختصاص دهید.
- از ریسک زیاد در هزینه کردن بپرهیزید. به علاوه، در صورت باقی ماندن بودجه در انتهای سال، آن را برای مصارف غیرضروری هزینه نکنید.
- هزینهها را در دورههای زمانی منظم (ماهانه) مورد ارزیابی قرار دهید و در صورت نیاز، الگوی هزینهها را اصلاح کنید.
- با افراد واحد خود صادق باشید. به علاوه، در برآورد هزینهها از آنها کمک بگیرید. این کار باعث افزایش حس مسئولیتپذیری و معرفی راهحلهای خلاقانه از طرف افراد میشود.
- با استراتژی مشخص به پیش بروید. بودجه پیشنهادی خود به مدیران بالا دستی را فقط با یک محاسبه ساده و اضافه کردن درصد مشخصی به هزینههای سالهای قبل ارائه نکنید. بودجه شما باید با اهداف پروژه مطابقت داشته باشد.
- در مدیریت هزینه زیادهروی نکنید. در برخی از موارد، حساسیت بالا میتواند باعث نادیده گرفتن نیازهای واحد و کاهش روحیه افراد شود.
مدیریت قراردادها و کنترل عملکرد پیمانکاران در مهندسی عمران چیست؟
بخشی از مدیریت پروژه، به مدیریت قراردادها و عملکرد پیمانکاران مربوط میشود. این توانایی را میتوان به عنوان یکی از مهمترین و در برخی از موارد، اساسیترین مهارت های مهندسی عمران در نظر گرفت. در گذشته و در اکثر پروژهها، این وظیفه بر عهده واحد مالی بود. امروزه، به دلیل تمایل کارفرما به استفاده از نیروی کار کمتر با تواناییهای بیشتر، مدیریت قراردادها نیز توسط واحد کنترل پروژه صورت میگیرد.
مدیریت قراردادها شامل فعالیتهایی نظیر ارزیابی نیازهای پروژه، بررسی بازار، تحلیل ریسک، آمادهسازی اسناد منقصه، انتخاب قالب قراردادها، مذاکره در مورد شرایط قراردادها، توجیه کارشناسان قرارداد، پیمانکارن و تامینکنندگان میشود. مدیر قراردادها باید دارای ویژگیها و مهارتهای زیر باشد:
- مدیریت چندین پروژه به طور همزمان (نظارت مستمر بر روی نحوه پیشرفت فعالیتها)
- علم کافی راجع به فعالیتهای موجود در ساخت سازه و تجهیزات مورد استفاده در آنها
- دانش کافی در زمینه انجام محاسبات و کار با کامپیوتر
- توانایی حل مسئله
- مهارت مذاکره
- روابط عمومی خوب و مهارت ارائه
به طور کلی، مدیریت قراردادها، فرآیند پیچیدهای دارد که کسب مهارتهای مورد نیاز در آن نیازمند یادگیری دانش کافی حقوقی و فنی در این زمینه است.
مدیریت جلسات در مهندسی عمران چیست؟
مدیریت جلسات نیز یکی دیگر از جنبههای مهم مدیریت پروژه است. گاهی اوقات، افرادی که در جلسات مدیریت پروژه شرکت میکنند، احساس غیر مفید بودن دارند. در این شرایط، افراد بدون تمرکز کامل بر روی موضوع جلسه، فقط به فکر تمام شدن و ترک آن هستند.
درک صحیح از روند برگزاری جلسه، شناسایی افراد بیتوجه به موضوعات مطرح شده و بازگرداندن فضای جلسه به مسیر درست، یکی از مهارتهای مدیران پروژه خوب است. این توانایی، با تمرکز بر روی بندهای صورتجلسه و مهارت خواندن زبان بدن افراد حاضر در جلسه به دست میآید.
مدیریت کیفیت در مهندسی عمران چیست؟
مدیریت کیفیت، توانایی تحویل کار با توجه به خواستههای کارفرما است. متاسفانه در اغلب موارد، مدیران پروژه، فقط به اجرای کار و تحویل آن بسنده میکنند و زمان مناسبی را برای ارزیابی کیفیت کار اختصاص نمیدهند. کنترل کیفیت، مجموعهای از فرآیندها و فعالیتهایی است که معمولا توسط اکثر مدیران نادیده گرفته میشود.
اگر به عنوان مهندس عمران، به کیفیت کار خود اهمیت میدهید، شما از توانایی مدیریت کیفیت بهره میبرید. در غیر اینصورت، حتما به دنبال فراگیری این مهارت باشید؛ زیرا، هرچه کیفیت کار شما بالاتر باشد، اعتبارتان نیز به همان اندازه بیشتر میشود. در نتیجه، فرصتها و پیشرفتهای شغلی بهتر و بیشتری پیش روی شما قرار میگیرند.
احیای پروژه در مهندسی عمران چیست؟
اگر به دنبال موقعیت شغلی بهتر هستید، باید نشان دهید که میتوانید عملکرد یک تیم ضعیف را بهبود ببخشید و در صورت رخ دادن مشکل در پروژه، آن را به مسیر مورد نظر بازگردانید. این کار با افزایش مهارت احیای پروژه حاصل میشود. به طور کلی، احیای پروژه، مجموعهای از اقدامات برای شناسایی مشکلات و تصمیمگیری راجع به رفع آنها (ادامه پروژه) یا کنار گذاشتن کلی پروژه است.
به عنوان مثال، اگر یک پروژه از برنامه عقب باشد، راههایی وجود دارد که میتوان سرعت اجرای فعالیتها را افزایش داد و پروژه را در مدت زمان تعیین شده به اتمام رساند. البته برای استفاده از این راهها باید تاثیر آنها بر روی بودجه را نیز در نظر گرفت. برای تقویت مهارت خود در احیای پروژه، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- تقسیم کردن اقدامات مورد نیاز به مراحل مجزا
- تعیین زمانبندی
- اختصاص بودجه
- تعیین روشهای نظارت و کنترل فرآیند احیای پروژه
- تهیه فهرستی از اطلاعات و تجهیزات مورد نیاز
معرفی فیلم آموزش مدیریت و کنترل پروژه فرادرس
در بخش قبلی، با اهمیت و تاثیر مهارت مدیریت و کنترل پروژه بر پیشبرد اهداف پروژههای عمرانی آشنا شدید. یادگیری این مهارت نیازمند کسب دانش کافی در زمینه مفاهیم مدیریتی است. به این منظور، فرادرس، چندین آموزش جامع را برای آموزش مفاهیم تئوری مدیریتی تهیه کرده است. در ادامه به معرفی هر یک از این آموزشها میپردازیم:
- فیلم آموزش مدیریت و کنترل پروژه: آشنایی با مفاهیم مدیریت و کنترل پروژه میتواند یادگیری پیش از شروع یادگیری نرم افزارهای این حوزه را سادهتر کند. فرادرس حاضر، به مدت 12 ساعت و 16 دقیقه در قالب 15 درس به معرفی کامل مفاهیم بنیادین مدیریت پروژه میپردازد. برای مشاهده فیلم آموزش مدیریت و کنترل پروژه
+ اینجا کلیک کنید. - فیلم آموزش مدیریت رفتار سازمانی (Organizational behavior): این فرادرس، به مدت 10 ساعت و 57 دقیقه در قالب هجده درس، به آموزش اصول مدیریت رفتار سازمانی در سه سطح فردی، گروهی و سازمانی میپردازد. برای مشاهده فیلم آموزش مدیریت و کنترل پروژه + اینجا کلیک کنید.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه برقراری ارتباط چه هستند؟
توانایی ایجاد ارتباط موثر با افراد درگیر در پروژه، یکی دیگر از مهارت های مهندسی عمران است. این مهارت به اندازهای مهم است که انتظار میرود تمام مهندسان عمران از آن بهره ببرند. یک مهندس عمران خوب باید توانایی برقراری ارتباط شفاف و موثر برای اظهار نظر و ارائه ایدههای خود با مدیران یا کارفرما را داشته باشد. علاوه بر این، گوشش دادن به ایدههای دیگران و بهرهمندی از آنها، توانایی دیگری است که به مهارتهای ارتباطی مربوط میشود. مهارت های مهندسی عمران در زمینه ارتباط با دیگران، مهارتهای دیگری نظیر مدیریت قراردادها، کنترل عملکرد پیمانکاران و مدیریت جلسات را نیز تقویت میکند. مهارت های مهندسی عمران در زمینه برقراری ارتباط، جنبههای مختلفی دارد که در ادامه به معرفی آنها میپردازیم.
ارتباط کتبی چیست؟
مهندسان عمران (از تکنسین تا مدیر پروژه)، باید توانایی ایجاد ارتباط شفاف توسط گزارش و نامه را داشته باشند. در اغلب موارد، مهندس عمران با کارشناسان دیگری نظیر مهندسان معماری، صنایع یا تکنسینها در ارتباط است. در برخی از موارد نیز، نیاز به برقراری ارتباط با مسئولین، شهروندان و افراد دیگر وجود دارد. داشتن مهارت ایجاد ارتباط کتبی میتواند درک بهتر وضعیت پروژه را برای تمام افراد درگیر سادهتر کند.
توجه به نکات زیر میتوانند مهارت ارتباط کتبی شما را تقویت کنند:
- پیش از شروع نوشتن، هدف خود از متن مورد نیاز را تعیین کنید.
- از نوشتن اطلاعات اضافی و غیر ضروری بپرهیزید. متن را خلاصه و مفید بنویسید.
- پیش از نوشتن متنهای طولانی مانند گزارشها، یک طرح کلی از رئوس مطالب را آماده کنید.
- از لحن محاورهای در نوشتن نامههای رسمی و حتی در ایمیلهای کاری خودداری کنید.
- نوشته خود را از نظر گرامری و فنی ارزیابی کرده و آن را به دقت ویرایش کنید.
ارتباط کلامی چیست؟
توانایی برقراری ارتباط کلامی، یکی از مهمترین مهارت های مهندسی عمران است. این مهارت شامل گوش دادن به کارفرما، ناظرین، اعضای تیم کاری و دیگر کارکنان، به منظور اطلاع از درخواستهای آنها و ارائه پاسخهای مناسب میشود. داشتن مهارت قوی در ایجاد ارتباط کلامی، برای ارائه اطلاعات فنی و پیچیده پروژه به صورت خلاصه و قابل درک نیز مفید است.
به منظور تقویت مهارت ارتباط کلامی خود، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- پیش از حرف زدن، افکار خود را منظم کنید تا در حین گفتگو، با مشکل مواجه نشوید.
- منظور خود را به صورت واضح بیان کرده و از به کارگیری جملات و کلمات پیچیده خودداری کنید.
- در حین صحبت اعتماد به نفس داشته باشید تا فرد یا افزاد شنوده، حرف شما را با دقت بیشتری دنبال کنند.
- تن صدای خود را در حین صحبت و هنگام اشاره به کلمات مهم تغییر دهید. این کار به رساندن بهتر اهمیت موضوع میشود.
- حرفهای طرف مقابل را به خوبی گوش کرده و از قطع کردن صبحت طرف مقابل خودداری کنید.
- از زبان بدن در حین صبحت استفاده کرده و ارتباط چشمی برقرار کنید.
- از دیدگاه طرف مقابل به موضوع مورد بحث فکر کنید.
نوشتن طرح توجیهی و انگیزه تجاری چیست؟
توانایی نوشتن طرح توجیهی و انگیزه تجاری (یا حداقل مشارکت در آنها) با هدف بیان ارزشآفرینی، مهارت مناسبی برای مهندس عمران است. برای یادگیری این مهارت میتوانید چندین قالب آماده را بررسی کنید تا در صورت نیاز، از بندهای مورد نیاز برای نوشتن طرح توجیهی و انگیزه تجاری اطلاع داشته باشید. به علاوه، مطالعه طرحهای توجیهی پروژههای قبلی و بازنویسی آنها با توجه به تجربیات شخصی نیز میتواند باعث بهبود این مهارت شود.
طرحهای توجیهی و انگیزههای تجاری هم به صورت کتبی و هم به صورت شفاهی به مدیران بالادستی ارائه میشوند. از اینرو، تقویت مهارتهای ارتباط کتبی و کلامی میتواند در افزایش کیفیت ارائه این موارد تاثیرگذار باشند.
تاثیر شوخ طبعی در محیط کار چیست؟
یکی از مهارتهایی که باعث افزایش انگیزه کارکنان و ایجاد ارتباط بهتر بین آنها میشود، شوخ طبعی است. اگر به عنوان یک مدیر، معاون یا مسئول یک واحد در پروژههای عمرانی فعالیت دارید، به خاطر داشته باشید که شوخ طبعی شما میتواند بهرهوری کارکنان را به اندازه قابل توجهی افزایش دهد. البته، از شوخیهای بیجا یا تمسخر افراد به شدت خودداری کنید. این موارد میتوانند اثر منفی بر روی عملکرد افراد و طرز فکر آنها نسبت شما داشته باشند.
مهارت های شخصیتی مورد نیاز در مهندسی عمران کدام هستند؟
در بخشهای قبلی، به معرفی مهارت های مهندسی عمران در زمینههای فنی، اجرایی، مدیریتی و ارتباطی پرداختیم. علاوه بر این مهارتها، مهندس عمران باید از نظر شخصیتی و تفکر دارای ویژگیهای خاصی باشد. در ادامه، به معرفی برخی از این ویژگیها میپردازیم.
تفکر انتقادی چیست؟
تفکر انتقادی، پیشنیاز تصمیمگیرهای خوب است. مهندس عمران باید پیش از انتخاب راه حل درست، مزایا و معایب راه حلهای مختلف را بسنجد. داشتن این مهارت، وجهه تمایز یک مدیر پروژه خوب با مدیری است که همیشه مشکلات را نادیده میگیرد و از برطرف کردن آنها سر باز میزند. به منظور ایجاد و بهبود موثر تفکر انتقادی در خود، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- در مورد هر موضوعی، سوالات متعددی را مطرح کنید. این کار، باعث شفافیت جنبههای مختلف موضوع میشود.
- فرضیات اولیه مسئله را پیدا کرده و برای حل مشکلات مربوطه، این فرضیات را در نظر بگیرید.
- نحوه رویکرد خود نسبت به مسائل را تحلیل کنید و نتایج آنها را مورد بررسی قرار دهید.
- یک بار مسئله را از آخر (نتیجه مورد انتظار) به اول (شرایط موجود) بررسی کنید.
- منابع و موانع موجود را در نظر بگیرید.
نقش خلاقیت در مهندسی عمران چیست؟
خلاقیت، مهارت بسیار گستردهای است که به مهندس عمران کمک میکند تا با استفاده از اصول مهندسی، راهحل مناسبی را برای مشکل به وجود آمده ارائه دهد. در اکثر مواقع، به منظور پیش بردن پروژه، به یک مهندس عمران خلاق نیاز است.
نقش تجسم در مهندسی عمران چیست؟
تجسم، توانایی تصویرسازی ذهنی از سازه نهایی و نحوه کنار هم قرار گرفتن اجزای سازه است. تجسم باید به صورت انعطافپذیر و پویا باشد. این ویژگیها باعث تشخیص و حل سریع موانع احتمالی میشوند. به دلیل وجود اجزای مختلف در پروژههای مهندسی، مهندس عمران باید قادر به تجسم نحوه تغییر ترکیب سازه در صورت تغییر یک یا چند جز باشد.
مهارت های مهندسی عمران در زمینه رهبری پروژه کدام هستند؟
مسئولیت نهایی پروژه بر عهده مهندس عمران است. از اینرو، یک مهندس عمران خوب باید قادر به رهبری واحدهای برنامهریزی، کنترل پروژه، نقشهبرداری، اجرا، دفتر فنی، تکنسینها و دیگر افراد حاضر در پروژه باشد. ایجاد انگیزه در دیگران، نشان دادن مسیر درست و رهبری آنها، از مهمترین مهارت های مهندسی عمران است. اگر چنین مهارتی را در خود نمیبینید، به دنبال تقویت آن باشید. این کار با تمرکز بر روی موارد زیر حاصل میشود.
مهارت مذاکره در مهندسی عمران چیست؟
اگر تمام افراد درگیر در پروژه وظایف خود را به خوبی انجام میدادند، نتیجه کار بسیار رضایتبخش میبود. البته در واقعیت شرایط کاری اینگونه نیست. از اینرو، توانایی مذاکره و حل اختلافات بین واحدهای مختلف، جز مهارتهایی است که یک مهندس عمران خوب از آن بهره میبرد. این مهارت معمولا با توجیه افراد و ارائه راهحلهای دو سر برد حاصل میشود. مذاکرهگری، یکی از مهمترین تواناییهای مهندسی عمران در زمینههای مختلف نظیر مدیریت پروژه، مدیریت اجرایی و مدیریت پیمانکاران است.
مهارت های سازمانی در مهندسی عمران چه هستند؟
مهندسان عمران دارای پروانه اشتغال از سازمان نظارم مهندسی میتوانند اسناد مربوط به زیرساختهای پروژه را امضا یا مهر کنند. داشتن پروانه اشتغال، توانایی مهندس عمران در زمینه نظارت و ارزیابی فعالیتهای کارگاهی را تایید میکند. علاوه بر این، امکان نظارت یک مهندس عمران بر روی چندین پروژه وجود دارد. در این شرایط، مهندس عمران خوب باید بین زمان مورد نیاز و تخصیص منابع تعادل برقرار کند.
مهارت تصمیم گیری در مهندسی عمران چیست؟
در اغلب موارد، مهندسان عمران باید بین چندین هدف معمولا متناقض، تعادل برقرار کنند. به عنوان مثال، برقراری تعادل بین پارامترهای دخیل در امکانسنجی برنامههای اجرایی با در نظر گرفتن محدودیتهای مالی و جنبههای ایمنی، یکی از مهارت های مهندسی عمران است. کارشناسان واحد برنامهریزی معمولا در این مواقع، از مهندسان عمران مشورت میگیرند. تصمیمگیری بر اساس موارد مشابه، دانش فنی و تجربه، بهترین نتیجه را برای پروژه در پی خواهد داشت.
مهارت حل مسئله در مهندسی عمران چیست؟
مهندس عمران در بالاترین سطح از برنامهریزی، طراحی، ساخت و اجرای پروژههای چند منظوره کار میکند. در این شرایط، متغیرهای زیادی در تشخیص و تحلیل مسائل پیچیده دخیل هستند. داشتن مهارت حل مسئله به مهندس عمران کمک میکند تا ارزانترین، ایمنترین و کارآمدترین راهحل را برای حل مشکلات پیدا کند.
جمعبندی: مهارت های دیگر مهندسی عمران چه هستند؟
مهندسی عمران، رشتهای است که نیازمند مهارتهای زیادی نظیر داشتن دانش کافی در زمینههای فنی، محاسباتی، نرم افزاری، طراحی، تحلیلی، مدیریتی و ارتباطی است. یکی از راههای شروع کسب این مهارتها، آشنایی با سایت های مهندسی عمران است. در این مقاله، مهمترین مهارتهای مورد نیاز برای تبدیل شدن به یک مهندس عمران موفق را مورد بررسی قرار دادیم. به علاوه، نحوه کسب این مهارتها را نیز به طور خلاصه معرفی کردیم. مهارت های مهندسی عمران، به موارد معرفی شده در بخشهای قبلی محدود نمیشوند. علاوه بر موارد معرفی شده، مهارتهایی وجود دارند که میتوانند یک مهندس عمران را به گزینه مناسب برای استخدام تبدیل کنند. این مهارتها عبارت هستند از:
- ارزیابی خطرات و اثرات زیستمحیطی
- کنترل کیفیت تجهیزات پیش از انتقال به محل پروژه
- نظارت بر مونتاژ تجهیزات کارگاهی
- تحلیل گزارشهای برداشت، نقشهّها و دادهها
- طرح ایدههای طراحی
- برآورد هزینه و فهرست بها
- نوشتن گزارشهای فنی
- نوشتن و دریافت مجوزهای رسمی و اجرایی
- رسم نقشه ساخت با استفاده از نرم افزاهای طراحی
- طراحی سازههای عمومی (مدرسه، بیمارستان، پارک، پل، سد و غیره)
- توسعه طرح و محاسبات طراحی
- توسعه اهداف و زمانبندی پروژه
- بررسی الزامات قانونی و ایمنی
- آشنایی با طراحی سازههای بتن آرمه و فولادی
- آشنایی با نظارت و مدیریت اجرایی
- مقید به دتایل اجرایی
- بررسی روشهای بهبود طراحی
- اجرا یا نظارت آزمایشهای خاک
- اجرا یا نظارت عملیتهای نقشهبرداری
- آمادهسازی طرح و برآوردها
- آمادهسازی گزارشهای تحلیلی و نتیجهگیری
- علاقهمندی به مواجهه با چالشهای جدید
- ارائه اصلاحات برای بهبود و سادهسازی طرح
- دانش پایه قوی در مورد اصول مهندسی
- خواندن نمودار، پیشنویس، فلوچارت، اطلاعات و مستندات
- استفاده از نرم افزارهای طراحی مطابق استانداردهای صنعتی و دولتی
- بهرهوری کافی در فشار کاری
قطعا دستیابی به تمام مهارتها در سطوح بالا، نیازمند تلاش و پشتکار زیاد است. در هر صورت، اگر شما نیز قصد دارید به یک مهندس عمران خوب تبدیل شوید، باید با تشخیص نقاط ضعف و قوت خود، به فراگیری مهارتهای معرفی شده بپردازید؛ چراکه فقط در این صورت است که در زندگی شغلی خود، با پیشرفت و فرصتهای بهتر مواجه خواهید شد.
دمتون گرم خیلی عالی بود یکم گیج شده بودم با اینکه ارشد میخونم ولی یه جاهایی بیس کار از دست آدم میره یه مرور کلی کمک میکنه