فرادرسمهارت اجتماعی چیست؟ – آموزش مهارت های اجتماعی به زبان ساده
برای حضور در اجتماع و ایجاد روابط صحیح باید انواع مهارت های ارتباطی را بیاموزید. برخی افراد در این زمینه ضعف دارند و حتی اگر با شخص جدیدی ارتباط بگیرند در حفظ این رابطه موفق نیستند. این افراد با تقویت کاریزمای خود به‌خوبی می‌توانند تأثیرپذیری اجتماعی بیشتری داشته و روابط خود را حفظ کنند. در این مطلب توضیح می‌دهیم که مهارت اجتماعی چیست و چطور می‌توانید مهارت های اجتماعی خود را پرورش دهید. همچنین درباره نحوه پرورش این مهارت در کودکان نیز تکنیک‌هایی را عنوان می‌کنیم.
مهارت اجتماعی چیست؟
«مهارت اجتماعی» (Social Skill) راهی برای تعامل با دیگران است که حضور در موقعیت‌های اجتماعی را آسان‌تر می‌کند. داشتن این نوع مهارت‌ها به شما اجازه می‌دهد که در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی موفق عمل کنید.
دشواری پرورش مهارت اجتماعی این است که قوانین شفافی برای آن وجود ندارند. برخلاف ریاضی و فیزیک در این زمینه اگر کار خاصی را همواره تکرار کنید به نتایج یکسانی نمی‌رسید. معمولا اساس مهارت اجتماعی این است که احساسات افراد را بدون هیچ قضاوتی درک کنیم و بتوانیم احساس ارزشمند بودن را به آن‌ها القاء کنیم. با یادگیری مهارت‌های اجتماعی به‌خوبی می‌دانیم که چگونه کاریزماتیک باشیم و از حمایت پایدار اطرافیان‌مان استفاده کنیم.
ممکن است این راهکار مفید باشد که مهارت های اجتماعی را مجموعه‌ای از سه بخش ابتدایی زیر در نظر بگیرید.
- درک احساسات
- درک محیط اجتماعی
- توانایی انتخاب رفتار درست در هر موقعیت
به طور مثال وقتی می‌بینید که کسی در حال گریه است احساس همدلی شما این پیام را منتقل می‌کند که این شخص ناراحت است و نیاز به آرامش دارد. محیط اجتماعی به شما اجازه می‌دهد که درک درستی از شرایط داشته باشید. احتمال دارد این گریه حاصل حرف یا حرکتی از طرف شما باشد. با توانایی انتخاب رفتار درست برای همدلی و آرام کردن شخص ممکن است او را در آغوش بگیرید، دستمال کاغذی در اختیارش قرار دهید یا با گفتن چند جمله موثر او را به آرامش دعوت کنید.
لیست مهارت های اجتماعی
مهارت های اجتماعی جنبه‌های مختلفی دارد به همین علت روانشناسان همواره در تلاش هستند که با یکدیگر تعریف مشترکی از این مهارت‌ها داشته باشند.
یکی از تعریف‌های متداولی که در زمینه مهارت های اجتماعی ارائه شده است این مهارت را به ۵ دسته تقسیم می‌کند. در ادامه به معرفی این دسته‌ها می‌پردازیم.
- شروع ارتباط: این توانایی به این معناست که نحوه برقراری تعامل جدید را بلد باشید. به طور مثال در ملاقات با افراد جدید بدانید که باید چطور خودتان را به آن‌ها معرفی کنید.
- خودکنترلی: این مهارت اجتماعی باعث می‌شود که احساسات خودتان را به طور کامل کنترل کنید. به طور مثال برخی افراد ناگهان عصبانی می‌شوند یا در موقعیت‌های حساس شروع به گریه می‌کنند. این افراد لازم است روی مهارت های اجتماعی خود بیشتر تمرکز کنند.
- مسئولیت‌پذیری: این مهارت یعنی تاثیر رفتار خود روی دیگران را بشناسیم و با استفاده از قدرت تصمیم گیری خود با پذیرفتن هر مسئولیت، آن را به درستی انجام دهید.
- همدلی: همدلی یعنی که توانایی درک احساسات بقیه را داشته باشید و خود را به جای آن‌ها بگذارید. داشتن این مهارت معیاری برای درک اجتماعی شما نیز هست.
- همکاری: همکاری به معنای توانایی شما در مذاکره با دیگران و متقاعد سازی آن‌ها است. هرچه بهتر بتوانید آن‌ها را با خو.د همراه کنید و به هدف‌هایتان برسید مهارت اجتماعی قوی‌تری دارید.
مثال هایی از مهارت اجتماعی خوب و بد
افراد با مهارت پایین اجتماعی گاهی در موقعیتی قرار می‌گیرند که درک درستی از رفتار و گفتار دیگران ندارند و نمی‌توانند شرایط را مدیریت کنند.
اگر مطمئن نیستید که مهارت های اجتماعی قوی یا ضعیفی دارید در ادامه برخی از نشانه‌های ضعف و توانایی در این مهارت را مطالعه کنید و دریابید که شما بیشتر در کدام دسته قرار دارید.
| افراد با مهارت های اجتماعی قوی | افراد با مهارت های اجتماعی ضعیف |
| برای حضور در اجتماع اعتماد به نفس کافی دارند. | در اغلب مواقع در موقعیت‌های اجتماعی احساس شکست می‌کنند. |
| احساسات دیگران را تجزیه و تحلیل می‌کنند. | برای درک احساسات بقیه دچار سردرگمی می‌شوند. |
| متوجه می‌شوند که در کدام بخش از روابط اجتماعی مرتکب خطا شدند. | معمولا عبارت اشتباهی را بیان می‌کنند یا کار بدی انجام می‌دهند اما درباره اشتباه بودن آن مطمئن نیستند. |
| می‌تواننداحساسات خود را به شکلی آگاهانه بیان کنند. | در آگاهی به احساسات منفی خود نظیر خشم و اضطراب و پریشانی سردرگم هستند. |
| می‌توانند کنایه، طنز یا طعنه موجود در صحبت‌های افراد را درک کنند. | نمی‌توانند تشخیص دهند که چه زمانی یک فرد شوخی می‌کند یا جدی است. |
| بین صداقت و درایت خود تعادل برقرار می‌کنند. | ممکن است بی‌تدبیر باشند و نتوانند درک درستی از کلام صادقانه یا فریبکارانه دیگران داشته باشند. |
آموزش مهارت اجتماعی
شما به طرز قابل توجهی این قابلیت را دارید که مهارت های اجتماعی خود را پرورش دهید. مردم در مواجهه با این موضوع همواره می‌پرسند که آیا باید چنین مهارتی را نمایش دهند و نقش بازی کنند. همچنین سوال می‌کنند که پس چه زمانی خود واقعی‌شان باشند. در حالی که پرورش مهارت اجتماعی در حقیقت به این معناست که به شما کمک کند خود واقعی‌تان باشید.
در ادامه بهترین روش‌های تقویت این مهارت را آموزش می‌دهیم.
۱. تمرکز خود را روی مخاطب بگذارید
در مکالمه‌ها به‌راحتی ممکن است حواستان از روی موضوع صحبت پرت شود. در این حالت ذهن شما درگیر کارهای داخل چک لیست می‌شود اما در همین حین طرف مقابل درحال صحبت با شما است. با این رفتار ممکن است نکات مهمی را از میان حرفهای او و همچنین شانس ادامه مکالمه را از دست بدهید. بدترین اتفاق این است که او متوجه این موضوع می‌شود که به حرف‌هایش گوش نمی‌دادید و همین امر روابط شما را خدشه‌دار می‌کند.
برای درک این موضوع که مهارت اجتماعی چیست باید خود را مجبور به تمرکز کردن و گوش دادن به حرفهای طرف مقابل کنید و ذهن خود را از موضوعات دیگر پاک کنید، گوشی موبایل را کنار بگذارید دست از انجام چند کار همزمان بردارید و در حین شنیدن حرفهای مخاطب به فکر پاسخ‌های خود نباشید. شما این فرصت را در آینده به دست می‌آورید و مهم این است که در آن لحظه به گوش دادن فعال بپردازید و نشان دهید که برای این ارتباط ارزش قائل هستید.
۲. سوالات با پایان باز بپرسید
بهترین راه برای حفظ و ادامه یک مکالمه این است که سوالات با پایان باز بپرسید. یعنی مخاطب نتواند آن‌ها را با «بله» یا «نه» جواب بدهد و حتما لازم باشد که توضیحاتی را ارائه دهد. می‌توانید از دل همین توضیحات، مکالمه خود را بیشتر ادامه دهید. به طور مثال وقتی کسی درباره زندگی شخصی خود به شما اطلاعاتی می‌دهد و شما با اشتیاق از او سوالی مرتبط می‌پرسید او به وجد می‌آید و حرف‌هایش را ادامه می‌دهد.
هیچ گاه مکالمه خود را به بازجویی تبدیل نکنید. اما در حین مکالمه چند سوال در ذهن داشته باشید و با توجه به شرایط برخی از آن‌ها را بپرسید تا ارتباط مناسبی ایجاد کنید.
۳. ارتباط چشمی برقرار کنید
اگر احساس می‌کنید که در روابط اجتماعی دچار اضطراب می‌شوید یا برای برقراری رابطه خجالت می‌کشید چاره کار شما برای غلبه بر این مسائل برقراری ارتباط چشمی است. افرادی با این ویژگی‌ها معمولا ارتباطات چشمی بسیار کوتاهی برقرار می‌کنند یا به طور کلی از نگاه کردن به دیگران خودداری می‌کنند.
برای تمرین و بهبود مهارت اجتماعی طی هر مکالمه حداقل ۵۰ درصد از زمان صحبت کردن، با طرف مقابل ارتباط چشمی برقرار کنید و در زمانی که او با شما حرف می‌زند این مقدار را به ۷۰ درصد ارتقا دهید. در ابتدا این امر کار دشواری است. برای بهبود شرایط می‌توانید با افراد نزدیک خود شروع کنید و به‌مرور با افراد کمی دورتر چنین ارتباط چشمی درستی را برقرار کنید. در هر مکالمه اندکی بر این ترس بیش از دفعه قبل غلبه کنید. برای شروع می‌توانید به جای چشم‌ها به نقطه‌ای نزدیک به آن‌ها یعنی مثلا میانه ابروی آن‌ها بنگرید و به‌مرور روی چشم‌ها متمرکز شوید.
۴. مدام مهارت های اجتماعی را تمرین کنید
دقیقا مانند تمرین نواختن پیانو یا یادگیری زبان انگلیسی، باید مهارت های اجتماعی را تمرین کنید تا همواره در این زمینه توانا باقی بمانید. به طور مثال اگر در ملاقات با افراد جدید دچار تنش می‌شوید در رویدادهای اجتماعی مختلف شرکت کنید تا فرصتی برای تمرین مهارت‌های اجتماعی خود داشته باشید. همچنین اگر همایش اجتماعی مهمی وجود دارد که حضور در آن به شما اضطراب وارد می‌کنید خود را مجبور به حضور در آن کنید.
اگر ترس شما از سخنرانی عمومی است به صورت داوطلبانه برای جمعی از افراد درباره موضوعی مشخص صحبت کنید. هرچه بیشتر خود را به چالش بکشید بیشتر به این مهارت‌ها مسلط می‌شود. باور داشته باشید که این فضاهای جدید برای بیشتر مردم استرس‌آور هستند اما اگر بر این حس خود غلبه نکنند همواره تنها و منزوی می‌مانند.
۵. خودتان را شخصی اجتماعی تصور کنید
تصویر سازی ذهنی به همه افراد کمک می‌کند که ضعف‌های خود را بهبود بدهند. اگر همواره خود را شخصی خجالتی تصور کنید نمی‌توانید از این پوسته خارج شوید. از این قوه تصور استفاده کنید و خود را فردی با مهارت‌های اجتماعی بالا بدانید. تصور کنید که که از دید دیگران بسیار پر اعتماد به نفس دیده می‌شوید و در ارتباط با همکار جدید به او حس بسیار خوبی می‌دهید. همواره درباره احساسات و افکار خود تصور بهتری داشته باشید تا در این زمینه رشد کنید.
۶. زبان بدن خود را تقویت کنید
مهارت های اجتماعی فقط به کلمات شما مربوط نمی‌شوند. ارتباط غیر کلامی و زبان بدن بخش بسیار مهمی از مهارت‌های اجتماعی شما را تشکیل می‌دهند. زبان بدن حتی روی احساسات شما تاثیر دارد. به طور مثال وقتی دست به سینه هستید نه تنها فرد بسته‌ای به نظر می‌رسید بلکه این بسته بودن را در کلام و نگاه خود نیز به نمایش می‌گذارید. برای بهبود زبان بدن خود می‌توانید از روش‌های زیر کمک بگیرید.
- در حین مکالمه کمی از دست‌هایتان به شیوه‌ای درست کمک بگیرید.
- نحوه نشستن و ایستادن خود را طوری تنظیم کنید که دیگران مانعی برای مکالمه با شما احساس نکنند.
- دست‌ها را در کنار بدن یا روی پاها قرار دهید.
- حالت‌های مثبتی در صورت خود نشان دهید تا بقیه بدون ترس به شما نزدیک شوند.
۷. زبان بدن دیگران را بخوانید
پس از آن‌که به زبان بدن خود مسلط شدید وقت آن است که زبان بدن دیگران را بخوانید و علاوه بر گوش دادن به صحبت‌های آن‌ها به حرکات بدن و حالت چهره آن‌ها نیز توجه کنید.
به طور مثال وقتی کسی از برقراری ارتباط چشمی با شما اجتناب می‌کند این احتمال وجود دارد که او مضطرب، خجالتی یا دروغگو باشد. با مطالعه زبان بدن دیگران می‌توانید صحبت‌های خود را مطابق با شرایط تنظیم کنید. مثلا اگر موضوع صحبت شما طرف مقابل را اذیت می‌کند و این را در حالت چهره خود نشان می‌دهد درمی‌یابید که باید موضوع صحبت را تغییر دهید.
۸. تعریف کنید
همه دوست دارند که تعریف بشنوند. بنابراین برای تعریف کردن از دیگران خجالت نکشید. این تعریف‌ها به دیگران حس مثبتی انتقال می‌دهد و با شما روابط صمیمانه‌تری برقرار می‌کنند. برای این‌که در این تمرین مهارت اجتماعی موفق عمل کنید تا حد امکان تعریف‌های واقعی ارائه دهید. به طور مثال اگر طرف مقابل لباس زیبایی پوشید درباره این لباس و سلیقه خوب او حرف بزنید اما اگر لباس او کاملا عادی باشد و از آن زیادی تعریف بکنید به صداقت شما شک می‌کند و درمی‌یابد که یا فرد چاپلوسی هستید یا از برقراری این ارتباط می‌خواهید به منفعت خاصی برسید.
۹. دُرست دست دادن را تمرین کنید
معمولا دست دادن اولین اقدام رسمی برای برقراری ارتباطی حرفهای است. این کار را به‌درستی بیاموزید زیرا وقتی انجامش می‌دهید احساس اعتماد به نفس زیادی به شما تزریق می‌شود و روند گفتگو را با حس مثبت‌تری ادامه می‌دهید.
بهترین حالت دست دادن ویژگی‌های زیر را دارد.
- گرفتن دست طرف مقابل به شکل ثابت
- لبخند زدن
- حفظ دست‌های شخص حداقل ۲ الی ۴ ثانیه
- کمی ارتباط چشم
برای یادگیری بهتر در جمع دوستان این موارد را تمرین کنید تا درباره این حرکت مربوط به مهارت اجتماعی به توانایی برسید.
۱۰. صادق باشید
پر کردن مکالمه با حرفهای گزاف کار آسانی است اما اگر چنین عادتی را در خود ایجاد کنید در بسیاری از مواقع فرصت انتقال پیام اصلی خود به مخاطب را از دست می‌دهید. برای برقراری ارتباط موثر سعی کنید منظور خود را به شکل واضح و مستقیم و به دور از دروغ و ریا بیان کنید.
روراست بودن به معنای پررو یا بی‌ادب بودن نیست. منظور این است که واضح حرف بزنید تا دیگران دچار سوءتفاهم نشوند. برای بهبود مهارت‌های خود می‌توانید از تکنیک‌های برنامه ریزی عصبی کلامی یا همان NLP کمک بگیرید زیرا روش‌های موجود در این شیوه کمک می‌کنند که هرگز در مکالمات خودتان یا مخاطب دچار سوءتفاهم و برداشت اشتباه نشوید.
به یاد داشته باشید که این صراحت لهجه را در انواع مهارت های ارتباطی نظیر ارسال ایمیل یا پیام در شبکه‌های مختلف اجتماعی حفظ کنید زیرا در ارتباطات نوشتاری کسی زبان بدن شما را نمی‌بیند و ممکن است از نوع پیام شما لحن اشتباه و منظور دیگری را برداشت کند و تنها ابزار شما در چنین موقعیت‌هایی انتخاب کلمات درست و با معنایی روشن است.
نکته مهم دیگری که در روراستی باید رعایت کنید زمان‌های بازخورددهی به دیگران است. در نظر داشته باشید که انتقاد کردن کار بسیار حساسی است و اگر در این لحظات بدون مقدمه چینی یا تعریف از نکات مثبت شخص، مستقیما ایرادهای او را گوشزد کنید این مسئله به روابط شما ضربه وارد می‌کند. هیچ کس از انتقادشدن حس خوبی نمی‌گیرد بنابراین باید در حین بازخورد دادن شرایط را به‌گونه‌ای فراهم کنید که این انتقاد به رشد او کمک کند و آسیبی به ارتباط شما نزند.
۱۱. همدردی را تمرین کنید
همدردی یعنی بتوانید احساسات طرف مقابل را درک کنید. وقتی مهارت همدردی کردن را در خود پرورش دهید درک رفتارهای مختلف دیگران برایتان ساده می‌شود و همچنین درمی‌یابید که در هر موقعیت چه رفتاری انجام دهید که شرایط بهبود بیابد و حال مخاطب شما بهتر شود.
برای بهبود مهارت همدردی همواره خودتان را جای دیگری بگذارید و به این بیندیشید که اگر جای او بودید در چنین موقعیتی چه احساسی داشتید.
۱۲. به نوع شخصیت خود احترام بگذارید
بیشتر ما می‌دانیم که در کدام یک از دسته‌های افراد برونگرا، درونگرا یا میانه این دو هستیم. اما گاهی به‌سادگی این ویژگی شخصیتی خود را در جامعه نادیده می‌گیریم و با نادیده گرفتن این نوع شخصیتی به‌مرور در جامعه برای پرورش مهارت‌های اجتماعی به مشکل برمی‌خوریم.
به طور مثال اگر درونگرا هستید باید گاهی زمانی را به‌دور از جمع و در تنهایی سپری کنید تا انرژی لازم را برای حضور در جمع داشته باشید. اگر چنین فضایی را برای خود ایجاد نکنید در مهمانی‌ها یا جمع‌های دیگر تبدیل به موجودی منزوی و ساکت می‌شوید و انرژی لازم برای ایجاد ارتباط را نخواهید داشت و بقیه صور می‌کنند که اعتماد به نفس کافی ندارید یا خودتان را برتر از آن‌ها می‌پندارید.
از طرف دیگر، اگر برونگرا باشید و زمان زیادی را صرف حضور در جمع‌های امنی نظیر دوستان و اقوام نکنید شخص غریبه‌ای را پیدا می‌کنید و برای او بی‌وقفه حرف می‌زنید و ممکن است دچار مشکلات حاصل از این کار شوید.
۱۳. حرفه‌ای‌ها را دنبال کنید
افراد دارای مهارت اجتماعی عالی را الگوی خودتان قرار دهید. به این موضوع توجه کنید که این افراد در مذاکره‌ها چطور سر صحبت را باز می‌کنند. همچنین دریابید که سوالات آن‌ها از دیگران چگونه است. حتی به نحوه سلام گفتن و خداحافظی آن‌ها دقت کنید. وقتی به این رفتارها مسلط شدید به‌عمد برخی از آن‌ها را با رفتارهای همیشگی خود جایگزین کنید تا مهارت‌های پیشین را بهبود دهید.
اگر در اطراف شما همه، مهارت های اجتماعی ضعیفی دارند یا فرصتی برای برخورد بهتر با این افراد ندارید از طریق رسانه‌های مختلف افراد توانا در این زمینه را زیر نظر قرار دهید. سخنرانی‌های عمومی و جلسات مذاکره‌ای که در این فضاها وجود دارند کلاس درس مناسبی هستند که می‌توانید در حین یادگیری این مهارت‌ها آن‌ها را یادداشت کنید تا در برقراری ارتباطات جدید با توجه به شرایط، مانند آن‌ها رفتار کنید.
۱۴. در صورت ناراحت کردن دیگران از آن‌ها عذرخواهی کنید
بدیهی است که گاهی ممکن است در حین ارتباط دچار اشتباه شوید و احساسات طرف مقابل را خدشه‌دار کنید. در این حالت واکنش شما از همه‌چیز مهم‌تر است. افراد با مهارت های اجتماعی ضعیف تصور می‌کنند که در چنین موقعیت‌هایی نباید عذرخواهی کنند زیرا غرورشان جریحه‌دار می‌شود. در این حالت مشکل را نادیده می‌گیرند و بر این باور هستند که مرور زمان آن را برطرف می‌کند. اگر شما نیز این تصور را دارید مطمئن باشید که عذرخواهی به‌مراتب شرایط را بهتر می‌کند. وقتی معذرت‌خواهی می‌کنید دیگران برای شما احترام بیشتری قائل می‌شوند و همچنین روابط عمیق‌تری خواهید داشت.
۱۵. مهارت گوش دادن را تقویت کنید
دست کم نصف یک مکالمه سالم باید به گوش دادن صحبت‌های دیگران سپری شود. مردم دوست دارند شنیده و درک شوند و وقتی این اتفاق می‌افتد به ادامه رابطه علاقه‌مند می‌شوند. می‌توانید با استفاده از روش‌های زیر مهارت گوش دادن فعال خود را تقویت کنید.
- به گوینده بازخورد غیر کلامی بدهید. مثلا در حین شنیدن سرتان را به نشانه تایید یا تعجب بالا و پایین کنید یا لبخند بزنید.
- پس از آن‌که سوالی پرسید بلافاصله پاسخ ندهید. لحظه‌ای صبر کنید و بعد جواب بدهید تا دریابد که در حین صحبت‌هایش کاملا تمرکز داشتید و به دنبال جواب مناسب نمی‌گشتید.
- وقتی گوینده مشغول تعریف موضوعی است با استفاده از قدرت تصویر سازی ذهنی کاملا گفته‌هایش را تصور کنید تا درک بهتری از آن داشته باشید.
۱۶. روی صدای خود کار کنید
تنفس دیافراگمی یا شکمی را تمرین کنید تا صدای شما کیفیت مناسبی داشته باشد. با انجام این کار اعتماد به نفس خود را نیز افزایش می‌دهید. همچنین پس از این تمرین‌ها در سخنرانی‌های عمومی یا صحبت با دیگران در محیط‌های شلوغ صدایتان به گوش مخاطبان می‌رسد و مفهوم کلام شما را درک می‌کنند. برخی افراد در سخنرانی‌ها یا مذاکره‌هایشان به‌قدری با صدای ضعیف صحبت می‌کنند که شنوندگان کلافه می‌شوند و هیچ علاقه‌ای به ادامه جلسه ندارند و این نشان می‌دهد که سخنران باید روی مهارت های اجتماعی خود ازجمله توانایی سخنرانی کار کند.
۱۷. از کم شروع کنید
نیازی نیست که برای حضور در اجتماع و داشتن روابط موثر وارد مهمانی‌های بزرگ بشوید و خودی نشان دهید. مخصوصا اگر درگیر اضطراب اجتماعی هستید هرگز برای شروع تقویت مهارت های ارتباطی دست به چنین اقداماتی نزنید. اما حتی کوچک‌ترین اقدامات می‌توانند شرایط شما را بهبود ببخشند.
برای مثال سعی کنید با فروشنده سوپرمارکت یا یکی از همسایه‌های قدیمی سر صحبت را باز کنید. در این حالت برخی از روش‌های بالا نظیر برقراری ارتباط چشمی، توجه به زبان بدن و پرسیدن سوال‌های با پایان باز را به‌کار بگیرید. با این تمرین‌ها آمادگی حضور در محیط‌های جدیدتر و غریبه‌تر را پیدا می‌کنید. مثلا در اولین جلسه دیدار شریک عاطفی خود، دیگر دچار آن حجم از اضطراب نمی‌شوید و با اعتماد به نفسی مناسب، همه چیز را کنترل می‌کنید.
۱۸. فعالیت های اجتماعی مختلف را امتحان کنید
صحبت کردن به صورت رودررو گاهی دلهره‌آور است. برای این‌که احساس راحتی بیشتری داشته باشید در حالی با افراد جدید ملاقات کنید که مشغول فعالیت خاصی باشید. به طور مثال در یک کارگاه عملی جدید ثبت نام کنید و آنجا با انجام فعالیت‌های گروهی به‌مرور و بدون دلهره دوستان جدیدی برای خود پیدا کنید. با این روش علاوه بر این‌که مهارت اجتماعی خود را بهبود می‌دهید بدون درگیری بااسترس شرایط را برای جلب توجه دیگران فراهم می‌کنید.
۱۹. با خودتان مهربان باشید
به یادداشته باشید که در حال حاضر شما بیشتر از همه از میزان توانایی‌های برقراری ارتباط و همچنین ضعف‌های خودتان مطلع هستید. وقتی خجالت می‌کشید یا معذب هستید این موضوع را احساس می‌کنید اما ممکن است هیچ کس دیگر این حال شما را متوجه نشود و اتفاقا از مکالمه با شما لذت می‌برند.
بنابراین با لطف و مهربانی بیشتری با خود رفتار کنید و آنچه را هستید دوست بدارید. این خیلی خوب است که می‌دانید مهارت اجتماعی چیست و در راستای تقویت آن تلاش می‌کنید اما لزومی ندارد که مدام در اضطراب باشید و رفتارهایتان را زیر سوال ببرید. عزت نفس شما همواره اهمیت دارد و اگر برای خود ارزش قائل نشوید دیگران هم به شما احترام نمی‌گذارند.
۲۰. نفس بکشید
در موقعیت‌های پرتنش کشیدن یک نفس عمیق اوضاع را برایتان بهبود می‌دهد. این نفس عمیق ابتدا باعث تنظیم ضربان قلب شما می‌شود و کمی به آرامش می‌رسید. همچنین از فکر و خیال بیرون می‌آیید و به زمان حال برمی‌گردید و روی صحبت‌های دیگران متمرکز می‌شوید. این رفتار به شما در کاهش اضطراب اجتماعی و حضوری آرام‌تر کمک می‌کند. با این توقف کوتاه به ذهن آگاهی می‌رسید و درمی‌یابید که در پاسخ به سوال دیگران باید چه عکس‌العملی نشان دهید یا چه حرفی بزنید.
۲۱. برای خود هدف‌های کوچکی تعیین کنید
ماندن در منطقه امن خود کار ساده‌ای است اما کمکی به بهبود مهارت اجتماعی شما نمی‌کند. راه دیگری که برای تقویت این مهارت به شما کمک می‌کند هدف گذاری است. برای این‌که از منطقه امن خود خارج شوید باید هدف‌هایی را برای خود تعریف کنید. برخی از هدف‌های مناسب برای پرورش مهارت‌های اجتماعی در زیر آمده‌اند.
- در هر مهمانی جدید خود را حداقل به یک فرد غریبه معرفی کنید.
- ماهی یک بار در جلسات نتورک مارکتینگ یا هر جلسه شبکه‌سازی دیگر شرکت کنید. لزومی ندارد که در این جلسات کاری انجام دهید. صرفا بنشینید و به صحبت‌ها گوش دهید.
- در هر جلسه گروهی حداقل یک ایده جدید ارائه کنید.
- برای رزرو نوبت یا تنظیم قرار به‌جای ارسال پیام، تماس تلفنی برقرار کنید.
وقتی هدف‌های کوچک و ساده‌ای برای خود در نظر می‌گیرید مجبور به تقویت مهارت‌های اجتماعی خود می‌شوید و اعتمادبه‌نفستان افزایش می‌یابد.
۲۲. زودتر از موعد آماده شوید
برای زمان‌هایی که باید به مصاحبه شغلی بروید، سخنرانی کنید، در جلسه‌ای مهم حضور داشته باشید و... خوب است که کمی زودتر از زمان تعیین شده آماده شوید. این کار تکنیکی بسیار موثر برای پرورش اعتماد به نفس و مهارت اجتماعی شما به حساب می‌آید.
در این حالت با استفاده از بارش فکری صحبت‌های خود را برنامه‌ریزی کنید، اخبار اخیر را دنبال کنید تا توانایی برقراری مکالمه‌های کوتاه را داشته باشید و همچنین تحقیق کنید چه کسانی قرار است پیش‌روی شما حاضر باشند. اگر با این اقدامات کمی توانایی پیش‌بینی موقعیت را به دست آورید احساس بهتری به شرایط خواهید داشت.
وقتی مکالمه‌های دشواری نظیر صحبت درباره حقوق و مزایا، جلسه مصاحبه شغلی یا دریافت بازخوردهای منفی دارید با کمک بارش فکری نکات اصلی را به خاطر بسپارید و تحت هیچ شرایطی در جلسه از این نکته‌ها غافل نشوید تا در نهایت از نگفتن آن‌ها پشیمان نباشید.
۲۳. اسم دیگران را به خاطر بسپارید و به زبان بیاورید
وقتی کسی نام خود را به شما می‌گوید آن را تحت هر شرایطی به خاطر بسپارید. برای حفظ کردن نامش می‌توانید از کلمات مترادف آن در ذهن خود استفاده کنید تا راحت‌تر به یاد بیاورید. مثلا اسم «آدینه» به معنای جمعه است و اگر می‌خواهید آن را به خاطر بسپارید در ذهن خود مرور کنید که این اسم به معنای جمعه است پس می‌شود آدینه.
وقتی نام شخص را به خاطر سپردید در حین مکالمه گاهی از آن برای جلب توجه او استفاده کنید. البته در این کار زیاده‌روی نکنید اما مطمئن باشید که صدا کردن با نام شخص روشی موثر برای برقراری ارتباطی موثر است. اگر طرف مقابل نام خود را گفت و شما فراموش کردید هیچ ایرادی ندارد اگر دوباره از او سوال کنید اما این کار را کمتر انجام دهید و پس از شنیدن دوباره اسم او، مطمئن شوید که آن را به خاطر سپرده‌اید. سوال مجدد درباره اسم او شرایط را برای حفظ رابطه بد می‌کند زیرا مطمئن می‌شود که شما اهمیتی به صحبت‌هایش نمی‌دهید و برایش ارزش قائل نیستید.
۲۴. بازخورد بگیرید
مهارت های اجتماعی زیادی وجود دارند که احتمالا شما آن‌ها را بلد هستید و در برخی از آن‌ها ضعف دارید. در گام اول برای تقویت این مهارت باید نقاط ضعف و قوت خود را بشناسید. این کار همیشه به تنهایی امکان‌پذیر نیست و برای موفقیت در این امر باید با شخصی دیگری در تعامل باشید. برای بررسی میزان توانایی‌های خود ایده‌هایی را مطرح کنید. مثلا هر دو فرض کنید که برای اولین بار با هم ملاقات کرده‌اید. آنچه را به یکدیگر می‌گویید مورد نقد قرار دهید تا در این زمینه به مهارت کافی برسید.
برای این کار بهتر است دوست یا دوستانی را با خود همراه کنید تا بهتر تفاوت میان رفتار دیگران در اجتماع را درک کنید.
۲۵. مکان‌هایی را برای تمرین شناسایی کنید
مهارت های اجتماعی بسیار گسترده هستند و حقیقت این است که نمی‌توانید روی تمام ابعادش در آن واحد کار کنید. بنابراین ابتدا بخشی از این مهارت‌ها را انتخاب کنید تا روی تقویت آن‌ها وقت بگذارید.
انتخاب مهارت‌ها به خود شما و توانایی‌هایتان بستگی دارد. همچنین در حین انتخاب باید به این نکته توجه کنید که آیا پرورش این نوع مهارت اجتماعی تاثیری در بهبود شرایط زندگی شما دارد یا خیر. در صورتی که در تعاملات روزمره به این توانایی‌ها احتیاجی ندارد برای آن‌ها وقت نگذارید و روی شاخه دیگری از آن متمرکز شوید.
به طور مثال درمی‌یابید که تشخیص پیام افراد از روی حالت‌های چهره آن‌ها برایتان کار سختی است و با توجه به این‌که وظیفه شما برگزاری جلسات و مذاکره با شرکت‌های دیگر است تا به حال این مسئله چند باری شما را با مشکل مواجه کرده است. بنابراین باید تقویت این مهارت را در اولویت قرار دهید تا با دیدن چهره دیگران خیلی زود احساسات واقعی، صداقت کلام و پیام پشت هر صحبت آن‌ها را دریابید.
اگر در حال حاضر دقیقا نمی‌دانید که در کدام مهارت اجتماعی ضعف دارید روی مهارت گوش دادن و خواندن زبان بدن دیگران تمرکز کنید. زیرا این دو مهارت ازجمله پایه‌ای‌ترین رفتارهای اجتماعی هستند که با تقویت آن‌ها بهبود چشمگیری در روابط موثر خود ایجاد خواهید کرد.
۲۶. برنامه ریزی داشته باشید
پرورش مهارت های اجتماعی کار ساده‌ای نیست. برای ساده‌سازی آن برنامه‌ریزی انجام دهید. در این راستا هدفی قابل دسترس برای خودتان تعریف کنید تا مطابق آن بتوانید برای مهارت‌های مورد نیاز خود اولویت‌بندی درستی انجام دهید.
هدف‌های شما باید خاص باشند و آن‌ها را روی چیزی متمرکز کنید که واقعا به آن نیاز دارید. در ادامه چند ایده برای انتخاب هدف‌ها ارائه داده‌ایم تا ذهن شما برای تعیین هدف‌هایتان روشن شود یا یکی از همین ایده‌ها را به عنوان هدف خود انتخاب کنید.
- در روز به سه نفر لبخند بزنید.
- در حین خرید از فروشنده بپرسید که تا الان روزش چطور بوده است.
- هفته‌ای یک مقاله یا پست درباره مهارت های اجتماعی مطالعه کنید و اگر درباره آن با دوستان خود جستجو کردید به خودتان پاداش بدهید.
- حداقل ۲۰ دقیقه در روز را با وجود احساس اضطراب، در اجتماع حضور پیدا کنید.
فرایند تقویت این مهارت را در برنامه مرور کنید تا از هدف‌گذاری جدید خود مطمئن شوید. تحلیل فرایند انجام شده کلید موفقیت شما در حفظ انگیزه و رسیدن به نتیجه نهایی است. وقتی هر روز نگاهی به برنامه می‌اندازید ممکن است برخی از روزها عملکرد خوبی نداشته باشید اما با ریشه‌یابی علت این ضعف، فردا آن را بهبود می‌بخشید یا جبران می‌کنید. به این ترتیب پس از مدتی در آن شاخه از مهارت های اجتماعی به تسلط کامل خواهید رسید.
۲۷. در جلسات مشاوره شرکت کنید
بسیاری از مردم تمام دنیا با ضعف در مهارت های اجتماعی خود درگیر هستند و گاهی با انتخاب روش‌های اشتباه به جای تقویت این مهارت، بیشتر آن را ضعیف می‌کنند و پس از مدتی که همه را از کنار خود راندند دچار افسردگی و کمبود اعتماد به نفس می‌شوند.
روش‌هایی که پیش از این گفتیم همگی به شما در تقویت این مهارت‌ها یاری می‌دهند و مدتی پس از تمرین آن‌ها درمی‌یابید که در محیط‌های اجتماعی عملکرد بهتری دارید. اما اگر با وجود این تمرین‌ها به نتیجه دلخواه خود نرسیدید در جلسات مشاوره شرکت کنید تا در مسیر درست و در محیطی امن، برای تقویت این مهارت‌های خود تلاش کنید.
مهارت های اجتماعی در محل کار
در محل کار با کمک روش‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره کردیم این امکان را دارید که روابط موثری ایجاد کنید و مهارت اجتماعی خود را نشان دهید. همان‌طور که می‌دانید این مهارت‌ها مجموعه‌ای از چندین توانایی مختلف هستند و در سازمان می‌بایست از تمامی آن‌ها به نحو درستی استفاده کنید. با این حال سه مهارت اجتماعی در مقایسه با دیگر مهارت‌ها در محیط‌های کاری اهمیت بیشتری دارند. یکی از آن‌ها مهارت برقراری ارتباط موثر و دیگری توانایی همکاری با دیگر همکاران است. سومین مورد نیز داشتن اعتماد به نفس است.
افراد فاقد این سه ویژگی اغلب خیلی زود در محل کار به مشکل برمی‌خورند یا بقیه افراد حاضر در سازمان را با مشکل روبه‌رو می‌کنند. به همین علت است که در مصاحبه‌های کاری سوالات زیادی پیرامون سنجش این توانایی‌ها مطرح می‌شوند تا از استخدام نیرویی توانا و دارای مهارت‌های اجتماعی مناسب مطمئن شوند.
پرورش مهارت اجتماعی در کودکان
گاهی کودکان توانایی یافتن دوست جدید را ندارند و در محیط با افراد دیگر ارتباطی برقرار نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند در گوشه‌ای به‌دور از بقیه بایستند و با هیچ کس هم‌کلام نشوند. در این حالت شما به عنوان بزرگ‌تر می‌توانید به آن‌ها در پرورش مهارت‌های اجتماعی یاری دهید تا توانایی برقراری ارتباط کلامی را به دست بیاورند. در ادامه چند روش کاربردی برای موفقیت در این زمینه را معرفی می‌کنیم.
۱. علاقه‌مندی‌هایشان را دنبال کنید
وقتی کودک مشغول کار مود علاقه‌اش باشد حضور در کنار بقیه برایش راحت‌تر خواهد بود. این علاقه‌مندی‌ها می‌توانند شرکت در کلاس موسیقی، کلاس ورزشی یا هر فعالیت دیگری باشند. وقتی کودک را در جمعی از افراد با علاقه‌های مشترکش قرار می‌دهید اولین گام برای پرورش مهارت های اجتماعی او را برداشته‌اید.
درست است که کودک باید با افراد با طرز تفکر متفاوت در تماس باشد اما برای شروع پرورش مهارت های اجتماعی بهتر است او را در محیطی قرار دهید که اشخاصی با طرز تفکر مشترک و علاقه‌های مشابه قرار دارند. به این ترتیب کودک راحت‌تر است و شروع به برقراری ارتباط می‌کند.
۲. سوال پرسیدن را به آن‌ها بیاموزید
گاهی وقتی کودک از موضوعی به‌شدت عصبانی می‌شود یا در دادن پاسخ تاخیر می‌کند تمایل به درونگرایی او افزایش می‌یابد و به این ترتیب ممکن است در بزرگسالی برای برقراری ارتباط دچار مشکل شود. طبق تحقیقات راه‌های بسیار زیادی وجود دارند که کودک را ترغیب به مکالمه با دیگران می‌کنند. یکی از روش‌های مهم، سوال پرسیدن است.
بهترین راه شناخت دیگران و ایجاد ارتباط با آن‌ها پرسیدن سوال از کسی است که کودک با او مکالمه می‌کند. کودک را تشویق کنید که سوالات با پاسخ‌های بلند بپرسد. به این ترتیب مکالمه طولانی‌تر می‌شود و مهارت اجتماعی بچه نیز بهبود می‌یابد.
۳. به تمرین یک نمایش بپردازید
بازی در یک نمایش همراه با کودکی کوچک‌تر و کودک بزرگ‌تری روشی سازنده برای پرورش مهارت اجتماعی آن‌ها است. از کودک بخواهید نقش کسی را بازی کند که در مکالمه با دیگران مشکل دارد و از بودن در جمع ناراحت است. این کار به شما دیدگاه می‌دهد که کودک درباره افراد با چنینی شخصیتی چه تصوری دارد. سپس به او نقش طرف مقابل را بدهید و از او بخواهید که با چنین فردی ارتباط برقرار کند. به او راه‌هایی برای برقراری ارتباط بهتر پیشنهاد بدهید. در این مرحله از زبان بدن خود غافل نشوید و تلاش کنید که در نوع رفتار، چشم‌ها، حالت‌های چهره خود در حین توصیه به کودک کنترل لازم را داشته باشید.
۴. همدردی را به کودک آموزش دهید
اگر کودکان درک مناسبی از احساسات دیگران داشته باشند ارتباطات مثبت‌تری با آن‌ها برقرار می‌کنند. برای پرورش احساس همدردی می‌توانید با آن‌ها درباره موضوعات مختلف صحبت کنید. بپرسید که وقتی اتفاقی برای کسی بیفتد او چه احساسی خواهد داشت. بخشی از آموزش همدردی به کودکان این است که به آن‌ها مهارت گوش دادن را بیاموزید تا به صحبت‌های دیگران گوش دهند و به درک درستی از احساساتشان برسند.
کودک باید یاد بگیرد که در طول مکالمه به جای یافتن پاسخ مناسب ابتدا کلام گوینده را به طور کامل بشنود و درک کند و پس از آن شروع به پاسخگویی کند.
۵. محدودیت های فرزند خود را بشناسید
بعضی از بچه‌ها به طور کلی نسبت به بچه‌های دیگر اجتماعی‌تر هستند. نباید از کودکی که خجالتی و درونگرا است توقع رفتاری مشابه کودک برونگرا داشته باشید. بعضی از آن‌ها از حضور در محیط‌های بزرگ لذت می‌برند و برخی دیگر بودن در گروه‌های کوچک دوستانه را ترجیح می‌دهند. نکته مهم دیگر این است که محدودیت‌های زمانی کودک را بشناسید. همچنین مهم است که به کودک توضیح دهید تا بداند مهارت نه گفتن چیست. بچه‌های کوچک‌تر ممکن است در طول روز فقط یک الی دو ساعت را بتوانند در محیط‌های اجتماعی راحت باشند و برای حضور بیش از این زمان دچار مشکل می‌شوند.
۶. الگوی خوبی باشید
خیلی مهم است که وقتی کودک به شما نگاه می‌کند در مکالمه با دیگران از مهارت اجتماعی خود به‌درستی استفاده کنید. در طول این مکالمات تلاش کنید که سوالاتی با پاسخ‌های طولانی بپرسید و سپس به پاسخ فرد به شکل فعالانه گوش دهید. در موقعیت‌های مختلف نسبت به دوستان یا اقوام از خود احساس همدردی نشان دهید و رفتار خود را به عنوان الگوی مناسب کودک طوری تنظیم کنید که او نیز مانند شما مهارت های اجتماعی خوبی داشته باشد.
نکات مهم درباره مهارت های اجتماعی
در حین آشنایی با این موضوع که مهارت اجتماعی چیست نکات زیر را نیز در نظر داشته باشید.
- می‌توانید مهارت های اجتماعی را بیاموزید: مهارت اجتماعی نیز مانند هر مهارت دیگری قابل پرورش است بنابراین می‌توانید خود را در زمینه پرورش مهارت های اجتماعی تقویت کنید. بسیاری از افراد با توجه به محیط خانواده یا زندگی تا بزرگسالی توانایی حضور در اجتماع و یافتن دوستی مناسب را ندارند و از برقراری ارتباط اثربخش ناامید هستند. در حالی که همواره فرصت برای تقویت این مهارت وجود دارد. حتی اگر ازجمله افراد دارای روابط اجتماعی مناسب هستید باز هم ممکن است از سطح اجتماعی بودن خود ناراضی باشید و با تمرین آن‌ها را پرورش دهید.
- قوانین اجتماعی انعطاف پذیر هستند: وقتی درباره قوانین اجتماعی صحبت می‌کنیم با قوانین زیادی مواجه می‌شویم اما واقعیت این است که اشراف داشتن به این قانون‌ها شرایط را برای شکستن آن‌ها ساده‌تر می‌کند. بهترین کار این است که به رفتار اطرافیان ماهر در مهارت های اجتماعی دقت کنید و از آن‌ها درس بگیرید. به این ترتیب در موقعیت‌های مختلف با موفقیت بیشتری ارتباطات خود را برقرار می‌کنید.
- نمی‌توانید از مهارت های اجتماعی خودداری کنید: مهارت‌های زیادی وجود دارند که می‌توانید از یادگیری آن‌ها اجتناب کنید و این خودداری هیچ تاثیری در کل زندگی شما نمی‌گذارد. به طور مثال اگر تمام عمر نواختن هیچ سازی را یاد نگیرید هیچ اتفاقی نمی‌افتد. اما مهارت‌های اجتماعی این طور نیستند. حتی ارسال یک پیام ساده در شبکه‌های اجتماعی نیازمند مهارت اجتماعی هستید. بنابراین بیشتر زمان روز خود را در حال برقراری روابط اجتماعی هستید و اگر در این زمینه ضعف داشته باشید باید برای تقویت آن تلاش کنید.
اهمیت مهارت اجتماعی
برخی می‌پرسند که علت اهمیت مهارت اجتماعی چیست. علت این است که این مهارت بر تمام جنبه‌های زندگی شما تاثیر مستقیم دارد. یافتن شریک عاطفی مناسب، دریافت حقوق رضایت‌بخش و حتی میزان سلامتی شما وابسته به همین مهارت است.
در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای تقویت مهارت اجتماعی می‌پردازیم.
۱. روابط بیشتر و پایدارتر
مهارت های اجتماعی کلید موفقیت در روابط دوستانه، کاری و عاطفی هستند. زیرا این مهارت‌ها به شما می‌گویند که که چه درکی از احساسات، دوست، همسر، خانواده یا همکار خود داشته باشید و پیام هرکدام از رفتارهای آن‌ها را به درستی برایتان ارسال می‌کند. پرورش مهارت اجتماعی کمک می‌کند که روابطی صمیمی، قابل اعتماد با دیگران بسازید.
برای مثال بسیاری از افراد در کلام بسیار مهربان هستند اما زبان بدن آن‌ها خلاف صحبت‌هایشان را نشان می‌دهد. با کمک همین مهارت‌های اجتماعی متوجه منظور ارتباط غیر کلامی آن‌ها می‌شوید و درمی‌یابید که قابل اعتماد نیستند.
۲. برقراری ارتباط بهتر
مهارت اجتماعی به طور کامل با مهارت برقراری ارتباط هم‌راستا است. افرادی که در اجتماع حضور موفقی دارند می‌توانند زبان بدن دیگران را بخوانند و پیام‌های بیشتری را نسبت به دیگران دریافت کنند. آن‌ها همچنین قادر به شروع مکالمه هستند و در مذاکره‌ها نیز از این توانایی خود استفاده می‌کنند. به همین علت دیگران با آن‌ها احساسات راحتی بیشتری دارند.
۳. چشم انداز شغلی بهتر
افراد ماهر در زمینه روابط اجتماعی به شغل‌های مناسب‌تری نیز دست پیدا می‌کنند و در این شغل‌ها موفق‌تر از دیگران عمل می‌کنند. آن‌ها از زندگی و شغل خود احساس رضایت بیشتری دارند و به راحتی انگیزه لازم برای پیشرفت را ایجاد می‌کنند.
این مهارت به‌خصوص برای کارآفرینان اهمیت زیادی دارد و باعث می‌شود دیگران را متقاعد کنند مطابق نظرشان رفتار کنند و اعتماد خوبی میان خود با آن‌ها شکل می‌دهند.
۴. شادی بیشتر
افراد با مهارت اجتماعی مناسب در مقایسه با دیگران شادتر هستند. علت اصلی این امر تعداد و عمق روابط دوستانه آن‌ها است و همواره توانایی ساخت دوستان جدید را دارند. همین روابط دوستانه باعث افزایش کیفیت زندگی و شادی بیشتر آن‌ها می‌شود. همچنین حضور این افراد سختی‌های زندگی را می‌کاهد و بقیه با کمک آن‌ها راحت‌تر از بقیه از مسائل زندگی عبور می‌کنند.
۵. عملکرد تحصیلی بهتر
بچه‌هایی که مهارت های اجتماعی خوبی دارند معمولا در مقایسه با بقیه به نمره‌های بهتری می‌رسند. اگر معلمان به افراد دارای این مهارت فرصت یادگیری بدهند و به آن‌ها اعتماد داشته باشند بچه‌ها می‌توانند حتی به خودشکوفایی برسند. در نظر داشته باشید که این افراد برای کشف خلاقیت و بهبود مهارت‌ها گاهی ممکن است مرتکب اشتباه شوند و خرابکاری کنند اما با توجه به اهمیت این موضوع بهتر است مانع از این تجربه‌های ساده نشوید.
بسیاری از افراد با مهارت های اجتماعی ضعیف نیز ممکن است در مدرسه نمرات درسی خوبی دریافت کنند اما معمولا در بخش‌هایی از درس که خلاقیت نیاز است این افراد حرفی برای گفتن ندارند و به آن درجه از پیشرفت نخواهند رسید.
۶. کاهش احساس تنهایی
داشتن مهارت های اجتماعی باعث کاهش احساس تنهایی شما می‌شود. علاوه بر این‌که این مهارت توانایی شما در ساخت حلقه‌های دوستی را افزایش می‌دهد، باعث می‌شود که در دوران سخت زندگی به دوستان خود اعتماد کنید و تنها نمانید.
۷. سلامتی بیشتر
تقویت مهارت اجتماعی فقط به سلامت روح نمی‌پردازد بلکه باعث سلامت جسمانی شما نیز می‌شود. به طور مثال برخی از بیماری‌های جسمانی نظیر آلزایمر در برخی مواقع ناشی از تنهایی و نداشتن مهارت های اجتماعی فرد است. به همین علت است که توصیه می‌شود افراد سالمند تنها نمانند و روابطی هرچند محدود با دیگران داشته باشند تا میزان سلامت جسم و روح خود را بالا ببرند.
موانع مهارت های اجتماعی
بسیاری از مردم در یادگیری انواع مهارت اجتماعی با مشکلات گوناگون مواجه هستند.
در ادامه به برخی از عوامل ضعف در یادگیری این مهارت‌ها می‌پردازیم.
اختلالات طیف اوتیسم
افراد مبتلا به طیف اوتیسم روش‌های متفاوتی را برای برقراری ارتباط با دیگران انتخاب می‌کنند و همین امر باعث می‌شود که از نگاه بقیه افراد در این مهارت های اجتماعی ضعف داشته باشند. این افراد در آموزش مهارت اجتماعی با مشکلات و سختی‌های فراوانی روبه‌رو هستند و اغلب مدت‌زمان زیادی را برای پرورش این توانایی‌ها صرف می‌کنند.
اضطراب اجتماعی
بیشتر ما مهارت‌های اجتماعی را با حضور در اجتماع تمرین می کنیم. اما افرادی که دچار اضطراب اجتماعی هستند از حضور در گروه‌ها و جمع‌های مختلف دوری می‌کنند و همین امر فرایند یادگیری و پرورش این مهارت‌ها را دچار مشکل می‌کند. همچنین این افراد اگر در روابط اجتماعی خود دچار خطا شوند به‌قدری از این موضوع غمگین می‌شوند که فرصتی برای جبران و یادگیری آن به خود نمی‌دهند. از این‌رو دچار ضعف‌های اجتماعی بیشتر می‌شوند و عزت نفسشان کاهش می‌یابد.
بیش فعالی
افرادی که درگیر اختلال ADHD هستند و بیش‌فعالی دارند در برقراری ارتباطات اجتماعی احساس خوبی نمی‌کنند و پرورش این مهارت‌ها در این گروه از افراد کمی دشوارتر از دیگران است. آن‌ها برای تمرکز بر روی روابط دچار مشکل هستند و از این‌رو مانند افراد همسن خود نمی‌توانند ارتباط مناسبی برقرار کنند.
افسردگی
همانند اضطراب اجتماعی، افسردگی نیز شما را از رویدادهای اجتماعی دور می‌کند. در این حالت رفتارهای پیشین خود را با سختگیری قضاوت می‌کنید و همین امر رشد شما را در این زمینه با مشکل روبه‌رو می‌کند. به طور کلی وقتی با بیماری افسردگی درگیر هستید پرورش مهارت اعتماد به نفس، احساس استقلال و ایجاد روابط کار ساده‌ای نیست و نیاز به تلاش‌های بیشتری دارید.
رفتارهای ضداجتماعی
مردم و به‌خصوص قشر جوان جامعه که رفتارهای ضداجتماعی و ناهنجار از خود بروز می‌دهند اغلب فاقد مهارت‌های اجتماعی هستند. مخصوصا این افراد در همدلی با دیگران ضعف عمیقی دارند و اهمیتی به پیامدهای رفتاری خود نمی‌دهند. به همین علت ممکن است بقیه از رفتارهای آن‌ها آسیب روحی یا حتی جسمی ببینند.
آموزش مهارت های اجتماعی می‌تواند به این افراد برای کاهش ناهنجاری‌ها کمک کند. همچنین با پرورش این مهارت به طور کلی شرایط برای یادگیری مهارت‌های نرم دیگر آن‌ها فراهم می‌شود.
اعتیاد
افرادی که درگیر اعتیاد هستند یا با والدین معتاد بزرگ شدند همواره برای پرورش مهارت‌های اجتماعی خود با مشکل روبه‌رو هستند. آن‌ها برای فراموشی اضطراب‌های اجتماعی بیش از پیش به مواد مخدر یا نوشیدنی‌های الکلی روی می‌آورند و هرگز فرصتی برای پرورش این مهارت‌ها در خود ایجاد نمی‌کنند.
جمع بندی
در این مطلب گفتیم که مهارت اجتماعی چیست و راهکارهای پرورش آن را آموزش دادیم. با وجود این تکنیک‌ها گاهی موقعیت شخص به‌گونه‌ای است که برای پرورش این مهارت‌ها با موانعی روبه‌رو می‌شود. درباره این موانع نیز صحبت کردیم اما خوشبختانه مهارت های اجتماعی ازجمله مهارت‌های نرمی هستند که حتی با وجود موانع می‌توانید آن‌ها را پرورش دهید. با پرورش این توانایی در مسیر اهداف خود با مشکلات کمتری روبه‌رو می‌شوید زیرا دیگران در برقراری ارتباط با شما احساس خوبی دارند و تا حد امکان مسیر پیشرفت شما را برایتان هموار می‌کنند. بنابراین اگر در این زمینه احساس ضعف می‌کنید حتما راهکارهای گفته شده را تمرین کنید و در دوره‌های آموزشی مرتبط با آن شرکت کنید. در نهایت اگر این راهکارها به بهبود این مهارت‌ها در شما کمکی نکردند حتما از مشاوری خبره در این باره کمک بگیرید.
سوالات متداول
در ادامه به بعضی از سوالات مربوط به مهارت های اجتماعی پاسخ می‌دهیم.
آیا با وجود کمبود اعتماد به نفس می‌شود مهارت های اجتماعی را پرورش داد؟
پرورش مهارت های اجتماعی به‌مرور کمبود اعتماد به نفس را نیز کاهش می‌دهد و افراد درگیر این مسئله می‌توانند ابتدا مهارت اجتماعی خود را پرورش دهند و بعد روی افزایش اعتماد به نفس کار کنند.
لیست مهارت های اجتماعی چیست؟
به طور کلی مهارت‌های اجتماعی عبارت‌اند از مهارت برقراری ارتباط، خودکنترلی، مسئولیت‌پذیری، همدلی و همکاری.
