فرادرسمدیر محصول کیست و چه کارهایی انجام می‌دهد؟
در سرزمین تکنولوژی‌ها و استارت‌آپ‌ها، «مدیریت محصول» (Product Management) یکی از پر تقاضاترین و پردرآمدترین مشاغل است و اگر راستش را بخواهید پر از چالش، سرگرمی و تجارب جدید هم هست. بر خلاف بسیاری مشاغل، برای رسیدن به این شغل تحصیلات آکادمیک خاصی وجود ندارد و شما نمی‌توانید حتی مدرکی برای آن دریافت کنید؛ بدتر آنکه منابع زیادی هم در دسترس نیست که بتوانیم دقیق و سرراست مهارت‌های مورد نیاز این شغل را یاد بگیریم. گویا غیر از اینکه ناگهان به میان فضای کاری پرتاب شویم، از شرکت‌های کوچکتر شروع کنیم و به تدریج بیاموزیم، راهی نیست. شاید بد نباشد اشاره کنیم که افرادی مانند بیل گیتس، استیو جابز، لری پیج، پیر امیدیار و بسیاری دیگر از بنیان‌گذاران غول‌های فناوری دنیای امروز، اگرچه نه در عنوان که البته در عمل، در ابتدا وظایف یک مدیر محصول را انجام می‌داده‌اند و بنابراین خوشحال و امیدوار باشید: افق‌های گسترده‌ای پیش روی شما به عنوان یک مدیر محصول وجود دارد.
در این سری از نوشته‌ها قصد داریم شما را با جنبه‌های بیشتری از این نقش کلیدی آشنا کرده و در مورد اشکال مختلف مدیریت محصول، توانمندی‌های مورد نیاز، روش‌های ورود به این شغل و آمادگی برای مصاحبه‌های شغلی صحبت کنیم.
یک مدیر محصول استارت‌آپی کیست و چه کارهایی انجام می‌دهد؟
تصور غالب اینست که برای به دست آوردن این عنوان شغلی، داشتن مهارت‌های مدیریتی کافی است و یک مدرک دانشگاهی همچون MBA امتیاز عالی محسوب می‌شود. بدتر از آن عده زیادی تصور می‌کنند که یک مدیر محصول تنها برای چرخیدن در شرکت و رهبری طراحان و توسعه‌دهندگان حقوق دریافت می‌کند. خوشبختانه واقعیت ازین تصورات، فرسنگ‌ها فاصله دارد. لازم است بدانید که برای یک مدیر محصول شدن در شرکت‌های فناوری و یا استارت‌اپ‌ها، در درجه اول نیاز است که دارای پیش زمینه‌هایی در حوزه‌های طراحی، بازاریابی فنی و به ویژه برنامه‌نویسی باشید و تنها حضور عنوان «مدیریت» در مدرک دانشگاهی شما، برای کسب این فرصت شغلی امتیاز چندانی محسوب نمی‌شود. چیزی که این شغل را چالشی‌تر می‌کند این نکته است که از شرکتی تا شرکت دیگر و از صنعتی تا صنعت دیگر، داشتن توانمندی‌های متفاوتی مورد نیاز است.
تا اینجا آموختیم که یک مدیر محصول، در حقیقت مدیر مهندسان، طراحان و هیچ کس دیگری نیست. پس دقیقا یک «مدیر محصول» چه کسی به حساب می‌آید؟
به طور خلاصه یک مدیر محصول، مسئول نهایی موفقیت محصول تولید شده است. منظور از محصول در اینجا یک محصول کامل، مانند یک اپلیکیشن و یا مجموعه‌ای از محصولات مختلف و یا حتی بخشی از یک محصول نهایی در شرکت‌های بزرگ مانند افزودن یک قابلیت جدید در وب سایت، است.
مدیریت محصول، شغل بزرگی است و بنابراین مدیر محصول باید مجموعه بزرگی از کارهای مختلف انجام دهد؛ تحقیقات کاربری، تهیه نقشه راه، تحلیل داده‌ها، تعیین استراتژی، مدیریت محصولات و مدیریت ذینفعان تنها بخش کوچکی از کارهایی است که یک وی باید در میان کارهای روزانه‌اش انجام بدهد.
برای هر محصول جدید، این سوالات کلیدی همواره مطرح هستند: «چه چیزی» «چرا» «چطور» و « چه زمانی». این مسئولیت بر عهده مدیر مسئول است که محصول چه باشد و باید با کمک تیم تصمیم‌گیری کند که چه زمانی محصول حاضر باشد. البته یک مدیر محصول، دخالتی در اینکه کارها چگونه انجام شوند، نداشته و مسئولیت آن با متخصصانی نظیر طراحان و برنامه‌نویسان است. پس در نهایت مدیر محصول، یک تسهیل‌کننده کارها و رهبر است و نه یک رئیس.
انواع مدیران محصول
با همه شباهت‌هایی که بین وظایف وجود دارد، چهار دسته اصلی از مدیران محصول در شرکت‌ها داریم:
- مصرف کننده (Consumer)
- داخلی (Internal)
- کسب و کار (B2B)
- فنی (Technical)
دسته اول آن‌هایی هستند که به Consumer PM معروفند و محصولاتی برای مصرف کننده معمولی می‌سازند؛ مثلا «اینستاگرام» محصولی است که هرکسی می‌تواند از آن استفاده کند. اگر چه اینستاگرام به عنوان یک محصول بسیار گسترده و عظیم است اما ما در اینجا تنها از جنبه «شبکه‌های اجتماعی» به آن نگاه می‌کنیم. این گروه از مدیران وظایفی مانند «ایده‌پردازی»، «تست»، «تحلیل داده‌ها» و «تحقیقات کاربری» دارند.
دسته دوم، بر خلاف دسته اول، مدیران داخلی بوده و به Internal PM نیز معروفند. آن‌ها مسئول ساخت محصولاتی هستند که کاربر نهایی محصول، در همان شرکت باشد؛ مثلا بخشی از نر‌م‌افزاری که تیم فنی برای تیم پشتیبانی در جهت مدیریت حساب‌های کاربری توسعه می‌دهد. وظایف آن‌ها بیشتر در حوزه مدیریت پروژه و فاز اجرا قرار گرفته و کمتر به فاز طراحی مرتبط است، زیرا در اینجا بحث اصلی، کارکرد بهینه است. یک نکته مثبت موجود هم اینست که کاربران نهایی، همان همکاران شما هستند و بنابراین سریع و ساده می‌توانید بازخوردی از محصول تولیدی را دریافت کنید.
دسته سوم یا Business to Business PM، مدیرانی هستند که بر توسعه یک محصول برای یک شرکت دیگر نظارت دارند؛ مانند تهیه یک نرم‌افزار مدیریت حمل و نقل برای یک شرکت فعال در این حوزه. این مدیران نقش‌های کاملا متفاوتی با مدیران دسته اول دارند زیرا در اینجا محصولات تولید شده، حجم کاربر نهایی کمتر و بهای فروش بیشتری دارند و برخلاف چیزی شبیه فرایند دانلود اینستاگرام، توسط تیم فروش و بازاریابی به فروش می‌رسند.
دسته آخرین مدیران فنی یا Technical PM، گروهی از مدیران محصول هستند که به جنبه‌های فنی و پیچیده محصول نظارت دارند. این دسته را اگرچه می‌توان به عنوان زیرمجموعه‌ای از سه گروه قبلی در نظر گرفت، اما تفاوت‌های کلیدی نیز وجود دارد. مثلا یک مدیر محصول را در نظر بگیرید که در گوگل و روی یک الگوریتم جستجو کار می‌کند. اغلب مدیران فنی، همان مهندسان سابق هستند که با پیچیدگی‌های فنی محصولی که روی آن کار می‌کنند، به خوبی آشنا هستند. بنابراین یک فرصت کاری ایده‌آل برای برنامه‌نویسانی محسوب می‌شود که نمی‌خواهند تمام روز درگیر کد زدن باشند و علاقه چندانی به طراحی هم ندارند، اما همچنان می‌خواهند که زمان زیادی صرف چالش‌های پیچیده تکنولوژیک نمایند.
حال که با جنبه‌های مختلف شغلی یک مدیر محصول آشنا شدیم، باید این خبر خوب را هم بگوئیم که هیچ مدیر محصول عالی و بی‌نقصی وجود ندارد و بنابراین شما لازم نیست که همه مهارت‌های موجود دنیا را برای کسب چنین فرصت شغلی داشته باشید. در بخش بعدی به مهارت‌هایی خواهیم پرداخت که لازم است کسب کنید تا بتوانید برای کسب این فرصت شغلی در استارت‌آپ‌ها و سازمان‌ها آماده شوید.
بخش دوم این مطلب را می‌توانید از طریق این لینک دنبال کنید: برای مدیر محصول شدن چه مهارت‌هایی لازم است؟
این مطلب توسط نویسنده مهمان، «سپیده سلجوقی» نوشته شده است.
اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزشهای زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:
- مجموعه آموزشهای مدیریت
- مجموعه آموزشهای زبان‌های خارجی
- مدیر فروش و 11 توصیه مهم برای موفقیت در این شغل
- همه‌چیز درمورد فرایندهای توسعه محصول جدید
^^
