راه های تمرکز برای درس خواندن – ۱۲ روش افزایش تمرکز

آیا خودتان را در حالی می‌یابید که به زحمت قادر به تمرکز برای درس خواندن هستید؟ دستیابی به تمرکز کافی و سپس حفظ آن برای برهه‌های مطالعه طولانی‌مدت، کاری واقعا دشوار است. فرقی هم ندارد که دانش‌آموز هستید یا دانشجو، در هر صورت یافتن راه های افزایش تمرکز برای درس خواندن و در عین حال، اجتناب از حواس‌پرتی‌های دائمی، سخت‌تر از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.

به همین خاطر در سراسر این مقاله به سراغ ۱۲ ابزار و تکنیک حرفه‌ای می‌رویم که باعث می‌شوند قادر به حفظ تمرکز برای درس خواندن یا هر فعالیت مشابهی باشید و به بیشترین میزان یادگیری دست پیدا کنید. هرکدام از موارد موجود در این مقاله، نه‌تنها شما را روی امور ضروری متمرکز نگه می‌دارند، بلکه انگیزه‌های لازم برای ادامه دادن فرایند درس خواندن را هم در اختیارتان می‌گذارند.

در نهایت باید خاطر نشان کرد که از میان راهکارهای ارائه شده در این مقاله، تنها قادر به تطبیق دادن خود با برخی از آن‌ها خواهید بود. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم که به آزمون و خطا با موارد مختلف بپردازید و سپس خودتان بهترین رویکردهای ممکن برای دستیابی به تمرکز برای درس خواندن را پیدا کنید. همچنین در ادامه، می‌توانید به مطلب «چگونه تمرکز خود را بالا ببریم؟» از مجله فرادرس مراجعه کنید.

۱. فراهم آوردن فضای مناسب درس خواندن

فراهم آوردن یک فضای مناسب برای مطالعه، اصلی‌ترین پیش‌نیاز موفقیت در هر جلسه درس خواندن به حساب می‌آید. ما انسان‌ها همه‌چیز خود را مدیون عادات‌مان هستیم. برای اینکه شما هم در یک روتین بیفتید و روی مطالعات خود متمرکز باشید، لازم است یک فضای مطالعه به‌خصوص فراهم آورید که ذهن‌تان را برای مطالعه آماده می‌کند.

اگر در منزل درس می‌خوانید، بسیار مهم است که فضای مطالعه خود را در جایی تعیین کنید که پیشتر فضایی برای ریلکس کردن نبوده باشد. می‌توان درک کرد که دانشجویان خانه‌نشین یا آن‌هایی که در خوابگاه‌های دانشجویی زندگی می‌کنند، نمی‌توانند یک اتاق یا میز کامل را به مطالعات خود اختصاص دهند. در این شرایط، به دنبال فضایی کوچک و باز بگردید که بتوانید هر روز در آن نشسته و مطالعات خود را به پایان برسانید. این فضا می‌تواند هرچیزی باشد: مثلا میز ناهارخوری منزل یا میزی مشترک برای تمام اعضای خانواده.

اما برای آن‌هایی که فرصت‌هایی برای درس خواندن در بیرون از منزل دارند، چنین اتفاقی به معنای تعریف شدن دو زمان و مکان مختلف برای خواندن و استراحت خواهد بود و می‌توانید به محض ورود به منزل، ذهن‌تان را خاموش کنید. در نهایت باید گفت که برخی محیط‌های دیگر را می‌پسندند. مثلا کتابخانه برای برخی بهترین فضای ممکن به حساب می‌آید و برخی دیگر مطالعه زیر نورهای اندک یک کافی‌شاپ را هنگامی که هدفون روی سر گذاشته‌اند، ترجیح می‌دهند.

در هر صورت مهم نیست چه فضایی برای درس خواندن انتخاب می‌کنید، زیرا می‌خواهیم دریابیم که چگونه تمرکز کنیم و آن فضا صرفا باید معیارهای زیر را در خود داشته باشد:

• سطوح تمیز: با فضای کافی برای اینکه لیوان قهوه، دفترها، لپ‌تاپ، قلم‌ها، مداد‌ها و هرچیز دیگری که برای پشت سر گذاشتن یک جلسه درس خواندن موثر لازم است را روی آن‌ها بگذارید.
• صندلی‌ راحت: هنگام انتخاب فضای جدید خود برای مطالعه، بسیار مهم است که مکانی مجهز به اثاثیه راحت را پیدا کنید تا بتوانید برای مدتی طولانی به شکلی راحت و سلامت بنشینید. بنابراین چه به سراغ صندلی‌های ارگونومیک بروید و چه میزهای ایستاده، در نهایت باید بدن خود را صاف نگه دارید. تحقیق‌ها نشان داده‌اند که صاف نشستن نه‌تنها برای سلامت کمر ضروری است، بلکه باعث افزایش سطح انرژی نیز می‌شود.
• منبع برق: اگر به مطالعه در کتابخانه یا کافی‌شاپ مشغول می‌شوید، این مورد بسیار اهمیت می‌یابد. اگر لپ‌تاپ شما عمر باتری آنقدرها طولانی ندارد، باید از وجود پریز برق در نزدیکی خود اطمینان حاصل کنید.

البته، راه‌های افزایش تمرکز به‌طور کلی در تمام زندگی کاربرد دارد و می‌تواند به بهره‌وری و استفاده بهینه از زمان کمک کند.

فیلم آموزش افزایش تمرکز و تقویت حافظه در فرادرس

کلیک کنید

۲. تعیین اهداف واضح و دقیق

یکی از اصلی‌ترین انگیزه‌های پشت تمرکز برای روش های درس خواندن سریع این است که از همان ابتدا به شکلی دقیق بدانید که چرا می‌خواهید به مطالعه مشغول شوید. موضوع فقط راجع به این نیست که به خود بگویید «می‌خواهم عملکردی خوب در آزمون‌ها داشته باشم» و در عوض باید به سراغ تمام جزییات بروید.

اگر می‌خواهید به نمره‌ای مشخص دست پیدا کنید، آن را برای خود بنویسید. اگر امیدوار به قبولی در دانشگاهی به‌خصوص هستید، آن را هم در اهداف خود بیاورید. اساسا باید تمام تلاش خود را به کار ببندید تا اهدافی شفاف و «واقعی» داشته باشید. برخی از اهداف نمونه‌ای که ممکن است خواستار دستیابی به آن‌ها باشید به شرح زیر است:

• «می‌خواهم [فلان نمره] را به دست آورم تا قادر به مطالعه [فلان سوژه] در [فلان دانشگاه رویایی] باشم».
• «می‌خواهم [فلان مهارت] را بهبود دهم تا برای ورود به محیط کار آماده باشم.»
• می‌خواهم عادات مطالعه سالمی برای خودم پدید بیاورم تا همواره بهترین عملکرد ممکن را به نمایش بگذارم».

اهداف‌تان هر چه که هست، تک‌تک آن‌ها را نوشته و در جایی نزدیک به فضای کارتان و به شکلی قابل مشاهده قرار دهید. بدین ترتیب می‌توانید انگیزه‌هایتان برای درس خواندن را به خود یادآوری کنید، خصوصا زمانی که تمرکز از دست می‌رود و ذهن‌تان در جایی دیگر به سر می‌برد.

• مطالب پیشنهادی برای مطالعه:
  • چگونه انتخاب‌های بهتری داشته باشیم؟
  • چیکار کنم | راه های شناخت علاقه و رسیدن به هدف در زندگی

۳. زمان‌بندی برای مطالعه

تا به حال شده که پشت میز بنشینید، لپ‌تاپ را باز کنید و سپس از خود بپرسید که «خب، حالا چه کنم؟»

یکی از اصلی‌ترین اجزایی که به شما در مسیر دستیابی به تمرکز برای درس خواندن و سپس رسیدن به اهداف کمک می‌کند، این است که یک برنامه زمانی مشخص تدارک دیده، پیاده‌سازی کنید و سپس به روتین خود پایبند باقی بمانید.

در دوران پس از شیوع ویروس کووید-۱۹، عدم دسترسی به برنامه‌های زمانی سخت‌گیرانه‌ای که معمولا توسط دانشگاه تعیین می‌شوند، باعث شده بسیاری از دانشجویان به دنبال راه‌های تازه‌ برای مدیریت زمان بگردند. اگرچه برخی در این مسیر به موفقیت رسیدند، اما عمده افراد به سختی توانستند زمان خود را مدیریت کنند.

تعیین یک برنامه زمانی برای مطالعه، راهی عالی برای حرکت به سمت اهداف، شکل دادن به یک روتین و همینطور کسب نوعی حس کامیابی در پایان روز و بعد از اتمام مطالعه به حساب می‌آید. بنابراین حتی اگر روتین‌های پیشین به صورت تمام و کمال از دست رفته‌اند نیز هنوز می‌توانید با اندکی سخت‌گیری به خود، یک برنامه زمانی موثر برای مطالعه پیاده‌سازی کنید.

در ادامه از چند نکته‌ای می‌گوییم که این فرایند را تسهیل خواهند کرد:

• تعیین تمام اهداف و موعدهای مقرر: آیا برای آزمون‌هایی که بزودی از راه خواهند رسید مطالعه می‌کنید؟ یا شاید صرفا تا زمان بازگشایی دانشگاه نیاز به یک برنامه زمانی دارید؟ «موعد مقررتان» هرچه که هست، باید برنامه‌ زمانی را با درنظر‌گیری تمام تاریخ‌ها و داده‌های ضروری تعیین کنید. بدین ترتیب یک تاریخ نهایی برای رسیدن به اهداف مد نظر خود خواهید داشت.
• تعیین اوقات آزاد: یکی از اصلی‌ترین فاکتورهایی که به شما در دستیابی به تمرکز برای درس خواندن کمک می‌کند، این است که به خودتان اجازه دهید به نقطه تعادلی مناسب میان درس و زندگی برسید. بنابراین برای استراحت‌های مداوم، روزهای آزاد و چرت‌های عصرانه برنامه‌ریزی کنید و به خودتان اجازه دهید که انرژی خود را با انجام دادن کارهایی که دوست دارید، پس بگیرید.
• کدگذاری رنگی سوژه‌ها و موضوعات: با کدگذاری رنگی برنامه زمانی خود می‌توانید از گذاشتن وقت کافی روی هر سوژه یا موضوع اطمینان حاصل کنید. با هایلایت کردن هر سوژه یا موضوع به رنگ‌های مختلف، راهنمایی بصری برای برنامه‌ زمانی خود داشته و می‌توانید مطالعات خود را مدیریت کنید.

۴. داشتن آیین درس خواندن

گذشته از برنامه زمانی، بسیار مهم است که یک «آیین» درس خواندن هم داشته باشید که ذهن‌تان را به کار انداخته و تمرکز برای درس خواندن را امکان‌پذیر می‌کند. یک نقطه شروع خوب می‌تواند ساخت آیین پیش از مطالعه باشد: مثلا می‌توانید میز خود را آماده کنید، به یک پیاده‌روی کوتاه در اطراف منزل بروید، یک فهرست وظایف روزانه بنویسید یا برای ۱۰ دقیقه تمرین یوگا کنید تا ذهن‌تان متمرکز شود.

با زمان گذاشتن روی چنین آیینی، نه‌تنها به صورت فیزیکی برای مطالعه درس آماده می‌شوید، بلکه به ذهن خود می‌آموزید که چنین الگوهایی را شناسایی کرده و بدون هیچ تلاش اضافه‌ای، در حالت متمرکز قرار بگیرد. هرچه این آیین را بیشتر تمرین کنید، ذهن شما هم بهتر قادر به تمرکز و به دست آوردن انگیزه خواهد بود.

در نتیجه می‌بینید که از زمان خود به شکلی موثرتر استفاده می‌کنید و وقت کمتری را صرف آماده شدن برای رسیدگی به امور خواهید کرد. از سوی دیگر به هنگام مطالعه متمرکز باقی می‌مانید و بنابراین تبدیل به آدمی بهینه‌تر می‌شوید.

۵. اشتراک‌گذاری برنامه مطالعه با دوستان و خانواده

زمانی که برنامه زمانی خود را ساختید و آیین پیش از مطالعه را هم شکل دادید، باید به حصول اطمینان از این مشغول شوید که این برنامه‌ها را با دوستان و اعضای خانواده هم به اشتراک می‌گذارید تا حواس‌تان در اوقاتی که باید مشغول مطالعه باشید، به هیچ‌چیز دیگر پرت نشود.

اگر در خانه مطالعه می‌کنید، برنامه زمانی خود را روی کاغذی نوشته و به در اتاق خود یا یخچال آشپزخانه بچسبانید. بدین شکل، اعضای خانواده می‌دانند که چه زمانی باید شما را به حال خود رها کنند. اگر در خوابگاه زندگی می‌کنید و دوستان‌تان گاهی برای یک مکالمه کوتاه از راه می‌رسند نیز می‌توانید از همین ترفند بهره بگیرید.

یک گروه واتساپی با دوستان و هم‌دانشگاهی خود دارید؟ همه را به اشتراک‌گذاری تصویری از برنامه‌های زمانی‌شان ترغیب کنید تا همه بدانند چه زمانی نباید به سراغ دیگری بروند. حتی می‌توانید برنامه‌های زمانی خود را با یکدیگر همگام کنید تا اوقات آزادتان را مشغول گفتگو و خوش‌گذرانی با یکدیگر باشید. بدین شکل از حواس‌پرتی‌ جلوگیری می‌شود و نیازی هم نیست نگران از دست دادن اوقات سرگرم‌کننده با دوستان خود باشید.

اما مهم‌ترین مزیتی که از این کار به دست می‌آورید، اعتبار بیشتر است. با نمایش تعهد خود به دوستان و آشنایان، به احتمال بیشتری به برنامه زمانی خود پایبند باقی خواهید ماند. بنابراین اساسا داریم راجع به یکی دیگر از راه های تمرکز برای درس خواندن صحبت می‌کنیم.

۶. کنار گذاشتن تمام حواس‌پرتی‌های احتمالی

بسیار خب، این یکی واقعا بدیهی است، اما در عین حال یکی از مهم‌ترین مواردی است که دستیابی به تمرکز برای درس خواندن را امکان‌پذیر می‌کند. می‌دانستید که به صورت میانگین، ۲۳ دقیقه طول می‌کشد تا بعد از اختلال در کار، مجددا به سراغ آن برویم؟

بنابراین اگر شما هم مثل تمامی ما انسان‌ها موبایل‌تان را به محض خاموش و روشن شدن نمایشگر برمی‌دارید و پیام‌ها را به محض دریافت شدن می‌خوانید، این را به خوبی می‌دانید که موبایل‌های هوشمند، اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها، قاتل بهره‌وری به حساب می‌آیند.

با بهره‌گیری از ابزارهای مسدود کردن وب‌سایت‌ها، خاموش کردن اعلانات موبایل یا - بهتر از همه - دور کردن تمام دستگاه‌های الکترونیکی از مقابل چشم، می‌توانید سرمنشا تمام حواس‌پرتی‌ها را از بین ببرید و کاملا بر مطالعات خود متمرکز بمانید.

بنابر پژوهش تازه‌ای که از سوی دانشگاه هاروارد ترتیب داده شده، وقتی ما اعلانات یک شبکه اجتماعی را دریافت می‌کنیم، ذهن‌مان به ترشح ماده شیمیایی دوپامین در مسیرهای دریافت پاداش مغز مشغول شده و حس خوبی در ما پدید می‌آورد. دوپامین ارتباطی مستقیم با هرآنچه دوست داریم دارد، از جمله خوراکی‌ها، ورزش و بازی‌های ویدیویی. افزونه جدیدتر این فهرست هم شبکه‌های اجتماعی هستند.

در گذر زمان این ترشح دوپامین شکلی اعتیادآور به خود می‌گیرد و ذهن‌مان هم بیشتر آن حس خوب را طلب می‌کند. در نتیجه برهه‌های تمرکز ما کوتاه‌تر می‌شوند و خودمان را بیشتر از همیشه مشغول استفاده از موبایل می‌یابیم. در نتیجه با از بین بردن این حواس‌پرتی‌های به ظاهر خوشایند در دوره‌ای که باید روی چیزی دیگر متمرکز باشیم، مغز خود را تمرین می‌دهیم که برای برهه‌های طولانی‌تر متمرکز بماند. به صورت موازی، از اعتیاد به موبایل‌های هوشمند و دیگر وسایل الکترونیکی هم جلوگیری می‌شود.

البته که نمی‌توان «تمام» حواس‌پرتی‌ها را از بین برد. گاهی از اوقات به سادگی تمرکز خود را از دست داده و برای چند لحظه بی‌هدف به دیوار خیره می‌شویم. اما حرف اصلی اینست که با کنار گذاشتن هر چیز جذابی که ارتباطی با سرگرم شدن، ریلکس شدن و یا برقراری ارتباط اجتماعی دارد، کمکی معنادار به خودتان و تمرکزتان خواهید کرد.

۷. استفاده از تکنیک پومودورو

تکنیک پومودورو اخیرا مورد استقبال فراوان قرار گرفته و به دانشجویان و دانش‌آموزان کمک می‌کند جلسات متمرکزتری داشته و برای مدت طولانی‌تری هم تمرکز خود را حفظ کنند. این تکنیکی واقعا ساده است: یک وظیفه برای رسیدگی انتخاب کنید، یک تایمر بگذارید، به شکلی بی‌وقفه آن کار را انجام دهید تا ساعت زنگ بزند و سپس استراحتی کوتاه کنید.

به صورت معمول پیشنهاد می‌شود که برای ۲۵ دقیقه مطالعه و سپس ۵ دقیقه استراحت کنید. سپس همین چرخه را آنقدر ادامه دهید تا مطالعه به پایان برسد. اما در مجموع آمار و ارقام کاملا بستگی به نیازها و توانایی‌های شما دارند.

مشخص شده که استراحت‌های کوتاه به توانایی ما در متمرکز شدن یاری می‌رسانند و به ذهن‌مان اجازه می‌دهد اندکی خود را بازیافته و برای نوبت بعدی تمرکز آماده شود. تکنیک پومودورو به شما اجازه همین کار را می‌دهد و اطمینان حاصل می‌کند که در مجموع جلسات درس خواندن بهینه‌تر و موثرتری داشته باشید.

اما گذشته از انگیزه‌ای که هنگام استفاده از پومودورو به دست می‌آورید، این تکنیک به شما اجازه می‌دهد که ذهنیتی بهتر نسبت به زمان مورد نیاز برای رسیدگی به امور مختلف به دست آورید و در نتیجه، برنامه زمانی کاربردی‌تری ترتیب ببینید. برای مثال می‌توانید چرخه‌های مطالعه و استراحت خود را بشمارید و قضاوت دقیق‌تری از زمان حقیقی مورد نیاز داشته باشید.

هنوز متقاعد نشده‌اید؟ سعی کنید هنگام رسیدگی به یک کار، تایمر گذاشته و ببینید چقدر طول می‌کشد. سپس همان کار را با تکنیک پومودورو تکرار کنید و ببینید در نهایت کدام روش زمان کمتری می‌گیرد. غافلگیر خواهید شد.

به یاد داشته باشید که رمز موفقیت با تکنیک پومودورو این است که برهه‌های مطالعه‌ای کاملا عاری از اختلال و حواس‌پرتی داشته باشید. این یعنی به پیام‌ها جواب ندهید و حتی برای خودتان یک لیوان آب هم نریزید. تمام این مدت باید صرف مطالعه شود.

۸. پایش کارهای انجام شده

یک دیگر از راه های افزایش تمرکز برای درس خواندن اینست که دائما کارهای انجام شده را به خودتان یادآوری کنید. گاهی درس خواندن، به خصوص زمانی که باید حسابی مطالعات خود را دوره کنید، مثل یک مشقت بزرگ به نظر می‌رسد. اما اگر میزان پیشرفت خود را در گذر زمان مرور کنید و حواس‌تان به تمام کارهایی که کرده‌اید باشد، بهتر قادر به تمرکز خواهید بود و از دستاورد خود انگیزه می‌گیرید.

دو دلیل اصلی داریم که منفعت پایش کردن وظایف را به نمایش می‌گذارند:

• اگر در حال دستیابی به اهداف موجود در برنامه زمانی درس خواندن خود باشید، فرایند پایش آسان خواهد بود.
• دیدن میزان پیشرفت واقعا برای گرفتن روحیه و با انگیزه باقی ماندن ضروری است.

گاهی از اوقات صرف درس خواندن، خود یک فعالیت به حساب می‌آید و سنجش تاثیرگذاری‌اش دشوار می‌شود. اما اگر تمام وظایفی که به اتمام رسانده‌اید را بشمارید، ایده‌ بهتری از روند پیشرفت خود به دست آورده و می‌دانید چقدر به اهداف خود نزدیک‌تر شده‌اید. علاوه بر این، به خودتان یادآوری می‌کنید که چقدر بهینه‌ بوده‌اید و چقدر قادر به تکرار همین فرایند در طولانی‌مدت خواهید بود.

فیلم آموزش مدیریت تمرکز و توجه و راه های افزایش آن در فرادرس

کلیک کنید

۹. ورزش مداوم

همه ما می‌دانیم که ورزش کردن اثرات مثبت بی‌شماری بر سلامت فیزیکی می‌گذارد، اما آیا از اثرات آن بر ذهن، قابلیت تمرکز و همینطور دریافت اطلاعات تازه هم خبر دارید؟

مطالعات نشان داده‌اند که ورزش مداوم نه‌تنها برای بدن مقید است، بلکه ذهن را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. پژوهشگران می‌گویند که در کوتاه‌مدت، افزایش جریان خون ناشی از ورزش باعث می‌شود تمرکز خود را برای دو یا حتی سه ساعت حفظ کنید. از سوی دیگر با وقت گذاشتن روی ورزش مداوم می‌توانید وضعیت روحی غالب و همینطور خواب خود را بهبود دهید و از علائم استرس و اضطراب بکاهید. تمامی این موارد بر کارکردهای شناختی ما و توانایی‌مان در تمرکز تاثیر می‌گذارند.

برای تجربه مزایایی که ورزش با خود به همراه می‌آورد، چند پیاده‌روی سریع در اطراف منزل داشته باشید تا ضربان قلب خود را بالا ببرید. پیشنهاد ما رفتن به یک پیاده‌روی کوتاه، پیش از آغاز درس خواندن است تا جریان خون را روانه مغز خود کنید. در طول روز نیز، به خصوص زمانی که احساس کسلی می‌کنید، تکرار همین کار پیشنهاد می‌شود.

علاوه بر تمام این‌ها می‌توانید به سراغ ورزش دویدن یا تمرین‌های ایروبیک آنلاین بروید. یوگا می‌تواند یک فعالیت خوب برای کاهش استرس و انجام حرکات کششی در پایان روز باشد و با ورزش‌هایی مانند پیلاتس هم می‌توانید عضلات ضروری خود را تقویت کنید.

۱۰. بازنگری در روش‌های درس خواندن

مثل هر کار دیگری در دنیای تحصیلات آکادمیک و یا حتی در جهان مشاغل، متوجه خواهید شد که بازنگری در امور می‌تواند یکی از بهترین روش‌های حرکت به جلو و ایجاد بهبود باشد. وقتی نوبت به تعیین اهداف تحصیلی و سطح پیشرفت می‌شود، باید اندکی زمان گذاشته و به بازنگری و همینطور پایش ابزارها و تکنیک‌هایی که تاکنون از آن‌ها استفاده کرده‌اید مشغول شوید. هرچه ابزارهای تحصیلی شما موثرتر باشند، انگیزه بیشتری احساس خواهید کرد و به احتمال بالاتری در مطالعات خود متمرکز باقی می‌مانید.

در پایان هر هفته، ماه و یا حتی سال، ۵ دقیقه وقت گذاشته و در عادات، روتین‌ها و میزان پیشرفت‌ خود بازنگری کنید. به این شکل قادر به یافتن الگوهای موجود در فرایندهای خود و بهینه‌سازی مواردی خواهید بود که نفع آنقدرها زیادی به همراه نیاورده‌اند.

۱۱. پاداش مداوم

اگر این رویه‌ را به درستی در پیش بگیرید، با دادن پاداش‌های کوچک اما مداوم به خودتان می‌توانید هم سطح تمرکز را بالاتر ببرید، هم برای مدت طولانی‌تری متمرکز باقی بمانید. در دنیای روان‌شناسی، «نظریه شرطی شدن فعال» (Theory of Operant Conditioning) می‌گوید که ما از طریق پاداش و مجازات یاد می‌گیریم. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، وقتی رفتاری به‌خصوص (مانند درس خواندن) با یک خروجی خوشایند همراه باشد، به احتمال بیشتری آن رفتار را تکرار می‌کنیم تا بار دیگر پاداش مد نظرمان را به دست آوریم. به این کار «تقویت مثبت» هم گفته می‌شود.

هنگام درس خواندن هم می‌توانید این رویه تقویت مثبت را در پیش بگیرید و هر زمان که به یکی از اهداف مطالعاتی می‌رسید، پروژه‌ای به‌خصوص را تمام می‌کنید یا خیلی ساده زمان زیادی را پشت میز نشسته و به سختی تلاش می‌کنید، به خودتان پاداش دهید. مهم نیست این پاداش چه چیزی خواهد بود. هرچه ارتباطی تنگاتنگ‌تر میان درس خواندن و خروجی مثبت برقرار دهید، انگیزه بیشتری برای جلسه مطالعه بعدی خود خواهید داشت.

برای اینکه پاداش‌ها شکلی موثر به خود بگیرند، باید چیزی باشند که از آن‌ها لذت می‌برید. برخی دوستان شما ممکن است سپری کردن چند ساعت در باشگاه را پاداش در نظر بگیرند، برخی دیگر آن را مشقتی واقعی به حساب می‌آورند. بنابراین به سراغ چیزی بروید که واقعا به خودتان بچسبد: مانند یک روز مرخصی در پایان هفته‌ای سخت یا استراحتی کوتاه برای دیدن سریال تلویزیونی مورد علاقه‌تان. تنها بدین شکل است که دفعات بعدی هم رغبت لازم را به دست می‌آورید.

یک نکته که باید راجع به پاداش‌ها در نظر داشت، تفاوت میان پاداش‌های درونی و بیرونی است. پاداش‌های بیرونی چیزهایی فیزیکی یا تجاربی هستند که می‌توانید در اختیار خودتان بگذارید: مثلا یک لیوان قهوه دلچسب یا یک روز مرخصی. از سوی دیگر، پاداش درونی به معنای یک احساس یا وضعیت ذهنی درونی به‌خصوص است: مانند احساس غرور بعد از تمام کردن کاری دشوار.

نکته جالب‌ اینکه پژوهش‌ها نشان می‌دهند پاداش‌های درونی در طولانی‌مدت، موثرتر از پاداش‌های بیرونی ظاهر شده و به خاطر ترشح مواد لذت‌بخش شیمیایی در بدن، دانشجویان و دانش‌آموزان را بیشتر با انگیزه نگه می‌دارد. در نتیجه اگرچه پاداش‌های بیرونی به طور یقین به انگیزه شما کمک خواهند کرد، اما اجازه دهید درون‌تان پر از احساسات مثبت ناشی از یادگیری شود.

فیلم آموزش افزایش تمرکز و تقویت حافظه در فرادرس

کلیک کنید

۱۲. یافتن یک گروه درس خواندن

درس خواندن به‌خصوص در زمانی که برای امتحانات آماده می‌شوید، می‌تواند واقعا استرس‌آور و منزوی‌کننده باشد. بنابراین خوب است که از هم‌کلاسی‌های خود در این برهه‌های زمانی کمک بگیرید تا هم متمرکزتر باقی بمانید، هم بتوانید هرطور که شده چنین روزهایی را پشت سر بگذارید.

درس خواندن دوشادوش سایر دانشجویان و دانش‌آموزان هدفمند، راهی عالی برای تقویت انگیزه به حساب می‌آید. در این حالت دائما ترغیب به ادامه دادن تلاش‌های خود می‌شوید، حتی زمانی که تمرکزتان دارد از دست می‌رود. از سوی دیگر هنگام بازنگری در مطالعات احساس منزوی بودن نخواهید داشت.

البته که هنگام تشکیل دادن یک گروه درس‌خوانی، باید به نکات و فاکتورهای متعددی توجه کرد تا صرفا یک گروه «اجتماعی» شکل ندهید. برای اینکه گروه‌تان تا جای ممکن بهینه باشد، موارد زیر را از یاد نبرید:

• محدود کردن گروه به حداکثر ۶ نفر: پیشنهاد می‌شود که گروه‌های درس‌خوانی بیشتر از ۴ الی ۶ عضو نداشته باشند. در گروه‌های بزرگ‌تر، برخی از اعضا به اندازه کافی از خود مشارکت نشان نمی‌دهند و هماهنگی برگزاری جلسات در ساعت و روزی مشخص از هفته هم دشوارتر می‌شود. در واقع چنین گروه‌هایی اندکی آشوب‌زده‌تر خواهند بود. با گروه‌های کوچک‌تر می‌توانید معاشرت‌های اجتماعی را به حداقل و مشارکت فردی را به حداکثر برسانید.
• صرفا به سراغ دوستان خود نروید: هنگام تشکیل یک گروه درس‌خوانی، احتمالا وسوسه شوید که از دوستان خود هم دعوت کنید. اما این بهترین ایده ممکن نیست. بهترین گروه‌ها از اعضایی تشکیل می‌شوند که اهدافی یکسان دارند، توانایی‌های مشابه به نمایش می‌گذارند و نسبت به وظایف تحصیلی خود تعهد نشان می‌دهند. بسته به اینکه موضوع مطالعات چیست، پیوستن به گروهی متفاوت از دوستان که دانش بیشتری دارند نیز منافع خاص خود را به همراه می‌آورد.
• توجه کردن به محیط درس خواندن: مثل تمام جلسات مطالعه خود، باید از یافتن بهترین فضای ممکن برای درس خواندن اطمینان حاصل کنید. به دنبال جایی عاری از حواس‌پرتی باشید که در عین حال امکان برقراری ارتباط آزادانه را مهیا کند. برخی کتابخانه‌ها اتاق‌هایی بزرگ و ایزوله دارند و کافی‌شاپ‌های بزرگ هم می‌توانند یک گزینه خوب دیگر به حساب آیند.
• ساخت یک روتین برای گروه: اگر می‌خواهید جلساتی مداوم با گروه تحصیلی خود برگزار کنید، ایده خوبی است که برای برگزاری آن‌ها در ساعت و روزی مشخص از هفته برنامه بریزیدو. بدین شکل همه اعضا به وقت کافی برای آماده شدن پیش از هر جلسه دسترسی دارند. از سوی دیگر، این جلسات به شکلی بهتر در برنامه‌ریزی درسی شما می‌نشینند و تبدیل به بخشی از همان روتینی می‌شوند که می‌دانیم در نهایت به طولانی‌تر شدن تمرکز برای درس خواندن کمک می‌کند.

جمع‌بندی راه های تمرکز برای درس خواندن و پاسخ به چند پرسش رایج

دشواری در متمرکز ماندن به هنگام درس خواندن، یکی از آن چیزهایی است که همه ما در زندگی تجربه کرده‌ایم. اما خوشبختانه راه های افزایش تمرکز برای درس خواندن کم نیست و با اندکی تلاش و به‌کارگیری تکنیک‌های درست، می‌توانید حواس‌پرتی‌ها را از بین برده و متمرکزتر ظاهر شوید. در این مقاله به سراغ ۱۲ روش مختلفی رفتیم که در این مسیر به شما کمک می‌کنند. اما متاسفانه هیچ راهکاری واحد و یکسان برای همه دانشجویان و دانش‌آموزان نداریم. بنابراین لازم است خودتان با این تکنیک‌های مختلف آزمون و خطا کرده و بهترین موارد را دستچین کنید. مهم‌ترین نکته، ساخت یک روتین است.

چرا تمرکز به هنگام یادگیری مهم است؟

اگر بخواهیم به شکلی موجز بگوییم، تمرکز باعث می‌شود بتوانیم کارمان را بر وظیفه‌ای مشخص آغاز کرده و آنقدر توجه‌مان را روی آن معطوف نگه داریم تا به پایان برسد. بنابراین تمرکز برای بسیاری از امور تحصیلی ضروری به حساب می‌آید. دانشجویان و دانش آموزان باید قادر به تمرکز به هنگام مطالعه باشند تا ایده‌های اصلی را فرا بگیرند و مهم‌ترین بخش‌ها را به خوبی درک کنند.

چرا تمرکز کلید موفقیت به حساب می‌آید؟

وقتی به خودتان اجازه می‌دهید که همواره حواس‌تان به چیزهای گوناگون پرت باشد و ذهنیتی واضح و واحد نداشته باشید، بخش زیادی از زمان ارزشمند خود را از دست خواهید داد. زمان از محدودترین و مهم‌ترین منابعی است که در اختیار همه ما انسان‌ها قرار گرفته. بنابراین اگرچه می‌توان همیشه پول بیشتری به دست آورد، اما هیچوقت نمی‌تواند زمان بیشتری کسب کرد.