بلاستوسیستیس هومینیس چیست و چگونه درمان می شود؟ — به زبان ساده

بلاستوسیستیس هومینیس یک انگل میکروسکوپی است که می‌تواند در دستگاه گوارش شما زندگی کند. محققان به طور کامل نقشی که بلاستوسیستیس در بروز بیماری ایفا می‌کند را درک نمی‌کنند. برخی از افرادی که اسهال، درد شکم یا سایر مشکلات گوارشی را تجربه می‌کنند، موجودات بلاستوسیستیس را در مدفوع خود دارند. در این مطلب به بررسی بلاستوسیستیس هومینیس و نحوه تشخیص و درمان آن می‌پردازیم.

بلاستوسیستیس هومینیس چیست؟

بلاستوسیستیس هومینیس گونه انسانی یک جنس «انگل هتروکونت» (Heterokont Parasites) با پتانسیل بیماری زایی نامشخص است که روده انسان و طیف وسیعی از حیوانات غیر انسانی را میزبان خود می‌کند. بر اساس داده‌های مولکولی، این ارگانیسم به عنوان «استرامنوپایل» (stramenopile) طبقه بندی شده است. ارگانیسم‌هایی مانند دیاتوم‌ها، کریسوفیت‌ها، کپک‌های آب و تورهای لجن از دیگر نمونه‌های استرامنوپایل هستند. ارگانیسم‌های بلاستوسیستیس جدا شده از انسان‌ها معمولاً به عنوان «بلاستوسیستیس هومینیس» (B. hominis) نامیده می‌شوند. با این حال، به دلیل تنوع ژنتیکی گسترده (حتی در بین موجودات جدا شده از انسان) و اختصاصیت میزبان کم، نام Blastocystis sp برای آن‌ها مناسب‌تر تلقی می‌شود.

فیلم آموزش انگل شناسی ۲ – تک یاخته و حشره در فرادرس

کلیک کنید

بلاستوسیستیس از چندین گونه تشکیل شده است که در دستگاه گوارش گونه‌های مختلف مانند انسان، حیوانات مزرعه، پرندگان، جوندگان، خزندگان، دوزیستان، ماهی و سوسک زندگی می‌کنند. در مناطق کمتر توسعه یافته، میزان عفونت تا 100 درصد مشاهده شده است. میزان بالای عفونت در افرادی در کشورهای توسعه یافته که با حیوانات کار می‌کنند مشاهده می‌شود. مسیر عفونت بلاستوسیستیس دهانی - مقعدی است و نشان می‌دهد که حاملان با مواد آلوده به مدفوع در تماس بوده اند که ممکن است شامل سایر عوامل بیماری زای روده‌ای باشد که علائم مشاهده شده را توضیح می‌دهند.

بلاستوسیستیس هومینیس در سراسر جهان یافت می‌شود و تلاش‌ها برای توصیف توزیع جغرافیایی و میزبان زیرگونه‌های بلاستوسیستیس در حال انجام است. اینکه آیا Blastocystis sp (یا زیرگونه‌های خاصی از آن یا گونه‌های خاصی از زیرگروه‌های خاص) می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های گوارشی (عفونت علامت دار) در انسان شود و غیره همچنان مورد بحث و بررسی است. Blastocystis sp در افراد علامت دار و بدون علامت تشخیص داده شده است.

مورفولوژی بلاستوسیستیس هومینیس

بلاستوسیستیس دارای اشکال مختلف مورفولوژیکی است. چهار شکل معمول توصیف شده عبارتند از: واکوئولار (که در غیر این صورت به عنوان بدن مرکزی شناخته می‌شود)، شکل دانه‌ای، آمیبوئید و کیست. ظاهر ارگانیسم تا حد زیادی به شرایط محیطی بستگی دارد زیرا به اکسیژن بسیار حساس است. اینکه آیا همه این اشکال در روده میزبان وجود دارد یا نه مشخص نیست. در ادامه انواع فرم‌های مورفولوژی بلاستوسیستیس هومینیس را بررسی می‌کنیم.

فرم واکوئولار

فرم واکوئولار نوع سلولی معمولی بلاستوسیستیس است که در کشت مشاهده می‌شود و اغلب برای شناسایی ارگانیسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. اندازه این اشکال واکوئولار بسیار متفاوت است و قطر آن‌ها بین 2 تا 200 میکرومتر متغیر است. شکل واکوئولار در غیر این صورت به عنوان شکل بدن مرکزی شناخته می‌شود زیرا دارای یک واکوئل مرکزی بزرگ است که توسط یک باند نازک از سیتوپلاسم محیطی که حاوی اندامک‌های دیگر است احاطه شده است. مواد لخته کننده توصیف شده است که به طور ناهموار در سراسر واکوئل پراکنده شده اند. عملکرد واکوئل هنوز مشخص نیست، با این حال، پیشنهاد شده است که مانند بسیاری از سلول‌های یوکاریوتی، برای اهداف ذخیره سازی است. عملکردهای دیگر، مانند تقسیم سلولی در هنگام تولید مثل و رسوب اجسام آپوپتوز، پیشنهاد شده است، اگرچه برای اعتبارسنجی این نقش‌ها باید آزمایش‌های بیشتری انجام شود.

فرم گرانولار یا دانه ای

شکل دانه‌ای در جایی و تا حدودی از نظر مورفولوژیکی شبیه اشکال واکوئولار است با این تفاوت که گرانول‌های متمایز در واکوئل مرکزی یا سیتوپلاسم مشاهده می‌شوند. در داخل واکوئل مرکزی، این گرانول‌ها نیز به اشکال مختلف ظاهر می‌شوند. سه نوع گرانول متابولیک، چربی و تولید مثل پیشنهاد شده است. گرانول‌های متابولیک در فرایندهای شیمیایی که برای حفظ زندگی در ارگانیسم ضروری هستند، نقش دارند. همچنین مطرح شده که دانه‌های تولید مثل در تکثیر سلول‌های فرزندان نقش دارند. این فرضیه‌ها تنها بر اساس میکروسکوپ انجام شده است، که ممکن است گمراه کننده تلقی شود، بنابراین قبل از نتیجه گیری قطعی باید بیشتر آزمایش شود. همچنین پیشنهاد شده است که گرانول‌ها می‌توانند نشانه مرگ سلول باشند.

فرم آمیبوئید

شکل دیگری که وجود دارد، آمیبوئید است. فرم آمیبوئید بلاستوسیستیس هومینیس غیر متحرک و به شدت چسبنده است. یک مطالعه تحقیقی گزارش داده است که فرم‌های آمیبوئید تنها در کشت‌هایی که از افراد علامت‌دار گرفته شده اند تولید می‌شود، در حالیکه افراد بدون علامت منحصراً فرم‌های واکوئولار تولید می‌کنند. این مطالعه نشان داد که این روش می‌تواند برای تشخیص عفونت علامت دار استفاده شود. علاوه بر این، این نتیجه گیری نشان می‌دهد که ممکن است به دلیل تجمع فرم‌های آمبوئیدی بسیار چسبنده بر روی دیواره روده میزبان باشد.

فرم کیست بلاستوسیستیس هومینیس چیست؟

شکل کیست بلاستوسیستیس هومینیس کشف جدیدی است و به پیشرفت درک نحوه انتقال عفونت کمک کرده است. در مقایسه با سایر اشکال، اندازه آن به طور کلی کوچک‌تر است و دیواره کیست ضخیم چند لایه دارد. فاقد واکوئل مرکزی است و تعداد کمی هسته، واکوئل‌های متعدد و ذخایر ذخیره مواد غذایی مشاهده شد. شکل کیست مقاوم ترین شکل این انگل است و می‌تواند در شرایط سخت به دلیل دیواره ضخیم کیست چند لایه خود زنده بماند. آزمایشاتی برای نشان دادن توانایی آن در مقاومت در برابر شیره اسیدی معده انجام شده است. علاوه بر این، کیست‌ها هنگام قرار دادن در آب مقطر لیز نمی‌شوند و می‌توانند در دمای اتاق تا 19 روز به خوبی زنده بمانند، که نشان دهنده مقاومت قوی آن‌ها است.

چرخه زندگی بلاستوسیستیس هومینیس چگونه است؟

چرخه زندگی بلاستوسیستیس هومینیس از جمله مرحله عفونی و اینکه کدام یک از اشکال مختلف مورفولوژیکی این ارگانیسم چند شکلی که در مدفوع یا کشت شناسایی شده اند و مراحل بیولوژیکی متمایز انگل را در دستگاه گوارش میزبان تشکیل می‌دهند هنوز مشخص نشده است. چرخه زندگی مفروض با بلعیدن شکل کیست آغاز می‌شود. فرم کیست (3 تا 5 میکرومتر) فرض می‌شود که یک مرحله عفونی است، اما تایید نشده است. گفته می‌شود شکل غالب موجود در نمونه‌های مدفوع انسان به شکل واکوئولار (یا بدن مرکزی) بوده و اندازه متغیری دارد (5 تا 40 میکرومتر، گاهی اوقات بسیار بزرگ‌تر). به نظر می‌رسد تکثیر از طریق شکافت دوتایی در این انگل رخ می‌دهد. سایر اشکال مورفولوژیکی (به عنوان مثال، فرم‌های آمبوئید و دانه‌ای) نیز در نمونه مدفوع یا کشت مشاهده شده است. نقش بیولوژیکی و سرنوشت تکاملی آن‌ها نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.

علائم عفونت بلاستوسیستیس هومینیس

در واقع، بسیاری از افراد بلاستوسیستیس را در روده خود دارند و برخی بدون هیچ علائمی هستند. نقش بلاستوسیستیس در ایجاد بیماری در بین متخصصان بحث برانگیز است. برخی از انواع بلاستوسیستیس ممکن است بیشتر با علائم همراه باشد. یافتن بلاستوسیستیس هومینیس در نمونه‌های مدفوع باید با جستجوی دقیق سایر علل احتمالی علائم شما پیگیری شود. علائم اصی عفونت با بلاستوسیستیس هومینیس شامل موارد زیر هستند.

• اسهال آبکی
• حالت تهوع
• نفخ
• گاز زیاد
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• خارش مقعدی
• خستگی

در صورتی که علائم و نشانه‌هایی مانند اسهال یا درد شکم دارید که بیش از سه روز طول کشیده است، به پزشک مراجعه کنید.

علل بلاستوسیستیس هومینیس

بلاستوسیستیس یک موجود زنده میکروسکوپی تک سلولی (تک یاخته‌ای) است. بسیاری از تک یاخته‌های انگلی به طور معمول در دستگاه گوارش شما زندگی می‌کنند و بی ضرر یا حتی مفید هستند، برخی باعث بیماری می‌شوند. مشخص نیست که آیا بلاستوسیستیس هومینیس باعث بیماری می‌شود یا خیر. اکثر افرادی که حامل این ارگانیسم هستند هیچ نشانه یا علامتی ندارند، اما در افرادی که اسهال و سایر مشکلات گوارشی دارند نیز دیده می‌شود. توضیحات این تنوع شامل موارد زیر است:

• برخی از انواع بلاستوسیستیس ممکن است بیشتر از دیگران باعث بیماری شوند.
• برخی افراد ممکن است در برابر عفونت بلاستوسیستیس آسیب پذیرتر باشند.
• این بیماری ممکن است توسط سایر ارگانیسم‌هایی که با بلاستوسیستیس همزیستی دارند ایجاد شود.

بلاستوسیستیس بین افراد و همچنین از حیوانات به افراد منتقل می‌شود. از دلایل اصلی انتقال ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آب یا غذا آلوده
• قرار گرفتن در معرض مدفوع انسان یا حیوان

اگرچه بلاستوسیستیس هومینیس یک عفونت شایع است، اما ممکن است در صورت قرارگیری در شرایط زیر افراد به آن مبتلا شوند:

• محیط‌های کار با حیوانات
• قرارگیری در معرض مدفوع انسان مانند کار در مشاغل مراقبت روزانه از کودکان
• سفر به کشورهایی که از نظر بهداشتی ضعیف هستند

جلوگیری از عفونت بلاستوسیستیس هومینیس

بهترین روش برای جلوگیری از عفونت بلاستوسیستیس، رعایت بهداشت مناسب است. با رعایت دستورالعمل‌های زیر که توسط CDC ارائه شده است می‌توان از عفونت به این انگل گوارشی جلوگیری کرد.

• بعد از استفاده از توالت، تعویض پوشک و قبل از دست زدن به غذا، دستان خود را با صابون و آب گرم بشویید.
• به کودکان اهمیت شستن دست‌ها را برای جلوگیری از عفونت آموزش دهید.
• قبل، حین و بعد از آماده سازی غذا دست هایتان را بشویید.
• پس از کمک به فردی که مبتلا به استفراغ یا اسهال است دست هایتان را بشویید.
• پس از لمس حیوانات یا دست زدن به غذای حیوانات یا مدفوع آن‌ها دست هایتان را بشویید.
• پس از حمل زباله‌ها دستان خود را با صابون و آب گرم بشویید.
• قبل و بعد از تمیز کردن بریدگی یا زخم دست هایتان را بشویید.
• اگر برای نوشیدن یا شستن مواد غذایی باید از آب غیر استریل استفاده کنید، آب را حداقل سه دقیقه بجوشانید و بگذارید سرد شود.

در سفر بهتر است که نکات بهداشتی زیر را رعایت کنید تا از عفونت با بلاستوسیستیس هومینیس در امان بمانید.

• از آب یا غذایی که ممکن است آلوده باشد مانند خرید غذا از دستفروشان خیابانی اجتناب کنید.
• از مصرف شیر و محصولات لبنی غیر پاستوریزه، از جمله بستنی خودداری کنید.
• از مصرف گوشت، ماهی، صدف یا تخم مرغ خام یا پخته نشده پرهیز کنید.
• از مصرف غذا در دمای اتاق، مانند سس و غذای بوفه خودداری کنید.
• از مصرف یخ و آب طعم دار پرهیز کنید.
• همه سبزیجات و میوه‌های خام را قبل از خوردن بشویید و پوست بگیرید.
• هنگام مسافرت به کشورهایی که منبع آب آن‌ها ناامن است، از نوشیدن آب لوله کشی و غیر جوشیده خودداری کنید و از غذاهای پخته نشده که با آب لوله کشی غیر جوشیده شسته شده اند خودداری کنید. نوشیدنی‌های گازدار بطری یا کنسرو شده، نوشیدنی‌های میوه پاستوریزه و قهوه داغ و چای دم کشیده برای نوشیدن بی‌خطر هستند.

تشخیص بلاستوسیستیس هومینیس چگونه است؟

اگر اسهال و علائم مرتبط با آن دارید، تشخیص علت ممکن است مشکل باشد. حتی اگر بلاستوسیستیس در مدفوع شما یافت شود، ممکن است علائم شما را ایجاد نکند. اغلب ارگانیسم‌های منتقله از طریق غذا یا آب عامل احتمالی بیماری هستند. پزشک سابقه پزشکی شما را می‌گیرد، در مورد فعالیت‌های اخیر مانند مسافرت از شما سوال می‌کند و یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. تعدادی از تست‌های آزمایشگاهی به تشخیص بیماری‌های انگلی و سایر علل غیر عفونی علائم گوارشی کمک می‌کند که در ادامه توضیح داده شده اند.

فیلم آموزش اصول کار در آزمایشگاه بالینی در فرادرس

کلیک کنید

• آزمایش مدفوع. این آزمایش به دنبال انگل است. پزشک شما ممکن است ظرفی با مایع نگهدارنده برای نمونه مدفوع به شما بدهد. نمونه‌های خود را در یخچال قرار دهید اما نباید یخ بزنند تا نمونه‌ها را به آزمایشگاه ببرید.
• آندوسکوپی. اگر علائم دارید، اما آزمایش مدفوع علت آن را مشخص نمی‌کند، پزشک ممکن است برای شما آندوسکوپی تجویز کند. در آندوسکوپی هنگامی که تحت بررسی هستید، یک دوربین مخصوص روی لوله برای معاینه دستگاه گوارش شما استفاده می‌شود.
• آزمایش خون. آزمایش خونی که می‌تواند بلاستوسیستیس را تشخیص دهد در دسترس است اما معمولاً استفاده نمی‌شود. با این حال، پزشک شما ممکن است آزمایش خون را برای بررسی علل دیگر علائم و نشانه‌های شما تجویز کند.

درمان بلاستوسیستیس هومینیس

در صورت ابتلا به عفونت بلاستوسیستیس هومینیس به احتمال زیاد به پزشک عمومی خود مراجعه خواهید کرد. با این حال، در برخی موارد، ممکن است به فردی که متخصص بیماری‌های عفونی یا اختلالات دستگاه گوارش است (متخصص گوارش) ارجاع داده شوید. بهتر است اطلاعاتی مانند علائم خود و زمان شروع آن‌ها، اطلاعات شخصی کلیدی، شامل هرگونه استرس عمده یا تغییرات اخیر زندگی و اینکه آیا اخیراً به یک کشور در حال توسعه سفر کرده اید، تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید و دوزهای آن‌ها را بدانید. اگر علائم شما مربوط به بلاستوسیستیس باشد، احتمالاً قبل از مراجعه به پزشک خود به خود از بین می‌رود. بهتر است در این شرایط از آب و مایعات کافی استفاده کنید تا مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته را جایگزین کنند. در صورتی که علائم ادامه داشت پزشک ممکن است دارهایی برای بیماری شما تجوز کند. بالقوه برای از بین بردن عفونت بلاستوسیستیس و بهبود علائم آن عبارتند از:

• آنتی بیوتیک‌هایی مانند مترونیدازول (Flagyl) یا تینیدازول (Tindamax).
• داروهای ترکیبی مانند سولفامتوکسازول و تری متوپریم (Bactrim ، Septra)
• داروهای ضد تک سلولی مانند پارومومایسین یا نیتازوکسانید (Alinia).

پاسخ به این داروها بسیار متفاوت است. همچنین، از آنجا که ممکن است ارگانیسم علت علائم شما نباشد، ممکن است بهبود به دلیل تأثیر دارو بر ارگانیسم دیگر باشد.