افزایش سرمایه در بورس | به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)

در آموزش‌های قبلی مجله فرادرس، مطالبی با عنوان «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان بورس)» را ارائه کردیم و در آن‌ها، با بازار بورس، فرابورس و بازار پایه و موضوعاتی مانند تابلوخوانی، نوسان‌گیری و تحلیل فاندامنتال در بورس آشنا شدیم. در این آموزش، به زبانی ساده با افزایش سرمایه در بورس آشنا می‌شویم و انواع آن را معرفی خواهیم کرد.

فیلم آموزش رایگان افزایش سرمایه در بورس

افزایش سرمایه و انواع آن

افزایش سرمایه یکی از راه‌های تأمین مالی شرکت‌ها است. شرکت‌ها برای توسعه فعالیت‌های خود و تداوم قدرت رقابت و افزایش نقش‌آفرینی در بازار، اقدام به افزایش سرمایه می‌کنند. در قانون تجارت ایران، شرکت به ازای هر سهم باید ۱۰۰۰ ریال پشتوانه مالی داشته باشد.

فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در فرادرس

کلیک کنید

طبیعتاً با افزایش تعداد سهام، میزان پشتوانه مالی هم باید افزایش پیدا کند. در حالت کلی، شرکت‌ها از سه راه برای افزایش سرمایه استفاده می‌کنند:

• شرکت‌ها از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌های که دارند به ازای هر سهم ۱۰۰۰ ریال را به عنوان پشتوانه به شرکت اضافه می‌کنند. سهام این نوع افزایش سرمایه به سهام جایزه معروف است. یعنی نیازی نیست سهامدار برای افزایش سرمایه کار خاصی انجام دهد. بعد از این افزایش سرمایه، تعداد سهام سهامداران افزایش می‌یابد و طبیعتاً قیمت هر سهم کاهش پیدا می‌کند.
• گاهی خود شرکت نمی‌تواند از محل سود یا دارایی افزایش سرمایه دهد و از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده (مطالباتی که سهامداران به هر نحوی از شرکت دارند) سهامداران سرمایه خود را افزایش می‌دهد. به سهام این نوع افزایش سرمایه حق تقدم می‌گویند.
• گاهی شرکت سهام خود را با پذیره‌نویسی و به مبلغی بیش از قیمت اسمی می‌فروشد و اختلاف ناشی از قیمت فروش و قیمت اسمی را به حساب اندوخته منتقل می‌کند و یا در ازای آن، سهام جدید به سهامداران قبلی می‌دهد. به این روش افزایش سرمایه، صرف سهام می‌گویند.

افزایش سرمایه و سهام جایزه

در افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها، خود شرکت از منابعی که در اختیار دارد، ۱۰۰۰ ریال به ازای هر سهم جدید پرداخت می‌کند. مثلاً در مواقعی شرکت سود انباشه خوبی دارد یا از راه تجدید ارزیابی دارایی‌ها به افزایش سرمایه خود اقدام کرده و منابع جدید مورد نیاز را تأمین مالی می‌کند.

فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در فرادرس

کلیک کنید

در نتیجه، در این حالت نقدینگی جدیدی وارد شرکت نمی‌شود، زیرا سهامداران برای سهام جدید وجهی پرداخت نمی‌‌کنند. سهامی که به این روش به سهامدار تعلق می‌گیرد، «سهام جایزه» نام دارد. در این روش، درصد مالکیت سهامدار در شرکت تغییر نمی‌کند. در واقع، با همان نسبت که سرمایه شرکت افزایش پیدا می‌کند، تعداد سهام سهامداران نیز زیاد می‌شود. همزمان با زیاد شدن تعداد سهام، قیمت آن کاهش می‌یابد و در حقیقت حاصل‌ضرب قیمت و تعداد سهام در قبل و بعد از افزایش سرمایه از نظر تئوری مساوی است.

برای مثال، فرض کنید شرکتی داریم که قیمت هر سهم آن ۲۰۰ تومان است و می‌خواهد ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه از نوع سهام جایزه بدهد. وقتی شما ۱۰ هزار سهم از سهام این شرکت را داشته باشید،‌ تعداد سهام شما به ۲۰ هزار افزایش می‌یابد. برای کل سهامدارها همین اتفاق می‌افتد و به همین دلیل درصد سهام شما از شرکت تغییری نکرده است. از نظر بنیادین و بازاری معمولاً تقاضا برای سهام شرکتی که افزایش سرمایه از این نوع دارد زیاد می‌شود و قیمت آن افزایش پیدا می‌کند.

بسیاری از دارایی‌ها و تجهیزاتی که در گزارش‌های شرکت‌ها موجود است، مربوط به سال‌ها پیش بوده و تجدید ارزیابی نشده و با توجه به دلایلی چون تورم افزایش یافته است. شرکت اگر بخواهد این تجدید ارزیابی را انجام دهد، از آنجا که عملاً درآمدی کسب کرده و دارایی‌اش افزایش پیدا کرده، باید مالیات آن را پرداخت کند. به همین دلیل بعضی شرکت‌ها این تجدید ارزیابی را اعمال نمی‌کنند. اما در سال‌های اخیر برای حمایت از شرکت‌ها معافیت مالیاتی برای این تجدید ارزیابی در دستور کار قرار دارد و کمک بسیاری به شرکت‌ها می‌کند. با تجدید ارزیابی دارایی‌ها، ارزش‌ آن‌ها در ترازنامه به‌روز می‌شود. از آنجا که در معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار باشد و بدهی‌ها نیز تغییری نکرده است، سرمایه شرکت باید زیاد شود تا معادله برقرار بماند. البته پولی وارد شرکت نمی‌شود و یک عملیات حسابداری در صورت مالی شرکت رخ می‌دهد.

افزایش سرمایه و حق تقدم

در مواقعی که شرکت سود انباشه مناسبی نداشته باشد یا بخواهد منابع مالی جدیدی به شرکت وارد کند، از محل آورده نقدی سهامداران به افزایش سرمایه اقدام می‌کند. «حق تقدم» مربوط به افزایش سرمایه‌ای است که سهامداران باید پول افزایش سرمایه را پرداخت کنند. حق تقدم همان‌گونه که از نامش پیداست، یعنی حق تقدم با سهامداران قبلی است که ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کنند و مالک سهام جدید شوند. اما اگر تمایلی به این کار نداشته باشند، راهکارهایی نیز وجود خواهد داشت.

فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در فرادرس

کلیک کنید

از نظر بنیادین و فاندامنتال و نگاه بلند‌مدت، شرکتی که این نوع افزایش سرمایه را در دستور کار خود دارد، اتفاق خوبی برایش رخ خواهد داد. شاید از دید کوتاه‌مدت سهامداران تمایلی به پرداخت ۱۰۰۰ ریال نداشته باشند و از طرفی تبدیل حق تقدم به سهم فرایند زمان‌بری است و به این دلیل نخواهند در افزایش سرمایه شرکت کنند. اما باید این نکته را در نظر گرفت که به ازای هر سهم جدیدی که ثبت می‌شود، عملاً ۱۰۰۰ ریال نقدینگی وارد شرکت می‌شود و در نگاه بلندمدت اوضاع شرکت مساعدتر خواهد شد.

از آنجا که افزایش سرمایه با این روش نیازمند تأمین مالی از سوی سهامداران کنونی است، شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا به سهامداران خود می‌دهد. بدین صورت که اوراقی با عنوان حق تقدم سهام در اختیار آنان قرار می‌دهد. اگر سهامی را داشته باشید که افزایش سرمایه از نوع حق تقدم داشته باشد، بعد از مدتی، همان نماد با افزوده شدن حرف ح به آن در پرتفوی شما قرار می‌گیرد.

فرض کنید قیمت سهام شرکتی ۲۰۰ تومان است و می‌خواهد ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه از نوع حق تقدم انجام دهد. یعنی به ازای هر سهم، ۱۰۰ تومان به حساب شرکت واریز می‌شود. مجموع قیمت پایانی سهم قبل از افزایش سرمایه و آورده سهامداران تقسیم بر 1 + x برابر با قیمت پس از افزایش سرمایه است که در آن، x درصد افزایش سرمایه تقسیم بر ۱۰۰ است.

عمدتاً‌ قیمت حق تقدم قیمت کمتری از خود سهم دارد و در بازه چند ماهه افزایش سرمایه رخ می‌دهد. در این افزایش سرمایه، تعداد سهم تغییری نمی‌کند و معادل آن حق تقدم به سهامدار تعلق می‌گیرد. در ادامه بیان می‌کنیم که چه کارهایی می‌توان برای حق تقدم انجام داد. در کل، این نوع افزایش سرمایه برای افرادی که برای بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنند جذاب است.

سهامدار برای استفاده از حق تقدم می‌تواند چند کار را انجام دهد:

۱. اولین گزینه‌ای که می‌توانیم انجام دهیم، پرداخت مبلغ اسمی سهم است. در این روش، به ازای هر سهم باید مبلغی را در یک بازه زمانی دو ماهه به شرکت پرداخت کنیم. این مبلغ معمولاً ۱۰۰۰ ریال است. پس از طی مراحل افزایش سرمایه، حق تقدم به سهم عادی تبدل می‌شود. مثلاً اگر ۱۰ هزار سهم از شرکتی را داشته‌اید که ۱۰۰ درصد افزایش سرمایه از نوع حق تقدم داشته، ۱۰ هزار حق تقدم سهم نیز خواهید داشت. می‌توانید به ازای آن به شرکت پول پرداخت کنید و سهم‌ها نیز به شما تعلق می‌گیرند.

۲. دومین کاری که می‌توان انجام داد، فروش حق تقدم است. اگر کسی تمایل به استفاده از حق تقدم نداشته باشد، می‌تواند در بازه دو ماهه مذکور حق تقدم‌های خود را به سایر سرمایه‌گذاران بفروشد. این حق تقدم‌ها مانند سایر سهم‌های عادی در بورس قابل معامله هستند. مثلاً حق تقدم نماد کاوه با عنوان کاوهح معامله می‌شود. از نظر تئوری قیمت حق تقدم از قیمت روز سهم اصلی در بازار کمتر (به اندازه آورده ۱۰۰ تومانی) است.

۳. اگر سهامدار به هر دلیلی مبلغ اسمی را پرداخت نکرده و حق تقدم را نفروشد، شرکت بعد از اتمام مهلت پذیره‌نویسی حق تقدم سهام، آن‌ را از طریق بورس به فروش می‌رساند و مبلغ حاصل را بعد از کسر کارمزدها به حساب سهامدار واریز می‌کند.

فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی

برای آشنایی بیشتر با بورس و مفاهیم مربوط به آن و پاسخ به این سؤال که بورس چیست و چگونه می‌توان در آن سرمایه‌گذاری کرد، می‌توانید به فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی مراجعه کنید. در این آموزشِ ۳ ساعت و ۲۸ دقیقه‌ای، تمام امور اجرایی برای فعالیت در بورس و انجام معاملات سهام، شاملِ دریافت کد بورسی، کار با سامانه معاملاتی آنلاین، شناسایی موقعیت‌های موجود در بورس، شرکت در عرضه اولیه‌ها، دریافت سود نقدی سالیانه شرکت‌ها و مشارکت در افزایش سرمایه‌ها بیان شده است.

برای مشاهده فیلم آموزش مقدماتی ورود به بازار بورس و نکات کاربردی + اینجا کلیک کنید.

سخن پایانی

در این مطلب، سعی کردیم تا به مهم‌ترین پرسش‌هایی که پیرامون مفهوم افزایش سرمایه وجود دارند، پاسخ دهیم. همچنین انواع افزایش سرمایه را مرور کردیم. اکنون از شما دعوت به عمل می‌آوریم تا از طریق بخش نظرات دیدگاه‌های خود را در این رابطه با ما در میان بگذارید؛ پرسش‌هایی که فکر می‌کنید هنوز بی‌پاسخ مانده‌اند را مطرح کنید، یا اگر سخنی دارید که تصور می‌کنید به غنای این مطلب خواهد افزود، آن را حتماً با سایر مخاطبین به اشتراک بگذارید.