روش‌های افزایش تمرکز و تقویت حافظه

۷۵۵ بازدید
آخرین به‌روزرسانی: ۰۸ بهمن ۱۴۰۲
زمان مطالعه: ۱۱ دقیقه
روش‌های افزایش تمرکز و تقویت حافظه

در دنیایی پرمشغله زندگی می‌کنیم که حواس‌پرتی‌های مداوم تمرکز را به کار دشواری تبدیل کرده است و دستیابی به تمرکز و تعمق کار سختی شده است. به طور قطع، اکثر مردم تمایل دارند چگونگی افزایش تمرکز و ارتقاء تعمق را بیاموزند تا یادبگیرند که چگونه درس بخوانند که فراموش نکنند. این مطلب شامل بهترین ایده‌ها و تحقیقات درباره چگونگی متمرکز ماندن از دیدگاه روانشناسی است. اگر می‌خواهید روی اهداف خود در زندگی یا کار تمرکز کنید، این مقاله آن چیزی است که نیاز دارید بدانید.

تمرکز روی کار
چگونه روی کاری که انجام می‌دهیم متمرکز بمانیم؟

تمرکز چگونه عمل می‌کند؟

ابتدا این سؤال که تمرکز چیست را پاسخ می‌دهیم. کارشناسان آن را به‌صورت متمرکز کردن علاقه و فعالیت بر موضوعی خاص تعریف می‌کنند. شاید این تعریف مقداری حوصله‌سَربَر به نظر بیاید اما مفهومی مهم پشت این تعبیر نهفته است.

تمرکز چیست؟

ابتدا این سؤال که تمرکز چیست را پاسخ می‌دهیم. کارشناسان آن را به‌صورت متمرکز کردن علاقه و فعالیت بر موضوعی خاص تعریف می‌کنند. شاید این تعریف مقداری حوصله‌سَربَر به نظر بیاید اما مفهومی مهم پشت این تعبیر نهفته است.

به‌جای تلاش برای تمرکز بر موضوع مورد نظرتان، موضوعات دیگر را نادیده بگیرید. به بیانی بهتر، تمرکز فقط وقتی قابل دستیابی است که به‌ طور آگاهانه تنها یک موضوع را انتخاب کنیم و به تمامی انتخاب‌های دیگر نه بگوییم؛ به عبارت دیگر، حذف تمام گزینه‌های بعدی پیش نیاز تمرکز کردن است.

به طور قطع، تمرکز کردن نیاز به «نه» همیشگی ندارد، بلکه نیازمند گفتن «نه» در همین لحظه است.

یادتان باشد همیشه قدرت انتخاب دارید که کاری را در زمان دیگری انجام دهید، اما در لحظه حال برای تمرکز کردن نیاز دارید فقط به یک موضوع بپردازید. تمرکز روشی برای افزایش بازدهی است، زیرا رد کردن تمام گزینه‌های ممکن دیگر، توانایی به سرانجام رساندن آنچه باقی‌ مانده است را چندین برابر می‌کند.

اکنون سؤال مهم این است که برای تمرکز بر موضوعات مهم چه کاری انجام دهیم و چگونه بقیه موضوعات غیر مهم دیگر را نادیده بگیریم؟

در هر لحظه فقط یک انتخاب داریم و آن توجه به موضوع موردنظرمان است.

تمرکز
هر ساعت ۳۰۰۰ فکر از مغزمان می‌گذرد خودمان انتخاب می‌کنیم به کدام یک اهمیت بیشتری دهیم.

چرا نمی‌توانیم تمرکز کنیم؟

اکثر مردم مشکلی با تمرکز کردن ندارند بلکه مشکل اصلی آن‌ها با قدرت تصمیم‌گیری‌شان است. بدین معنی که مغز بیشتر افراد سالم توانایی تمرکز کردن دارد، به‌شرط آنکه عوامل پرت‌کننده حواس را حذف کنند. آیا تا به حال وظیفه‌ای به شما محول شده است که ناگزیر به انجام آن بوده‌اید؟ چه اتفاقی افتاده است؟ آن را به سرانجام رسانده‌اید! چون زمان ایجاب کرده تا تصمیم بگیرید و آن را به انجام برسانید. شاید قبل از آن اهمال‌کاری می‌کردید، اما وقتی که به موضوعی فوری تبدیل شد، مجبور شدید که انتخاب کنید و دست به کار شوید.

بیشتر مواقع به جای آنکه تمرکز روی موضوعی خاص را انتخاب کنیم که البته کار سختی هم است، خودمان را متقاعد می‌کنیم که «انجام چندین کار به‌ طور هم‌زمان» (Multitasking) انتخاب بهتری است.

افسانه‌ای به نام مولتی‌تسکینگ

از لحاظ فنی، اکثرمان قادر به انجام دو فعالیت هم‌زمان هستیم. به عنوان مثال می‌توانیم هنگامی که تلویزیون نگاه می‌کنیم شام هم بپزیم و یا ایمیلمان را هنگام صحبت کردن با تلفن پاسخ دهیم. همچنین می‌توانیم به صدای تلویزیون گوش دهیم و صدای جوش آمدن غذا در قابلمه در پس‌زمینه مغزمان باشد یا می‌توانیم مشغول غذا خوردن باشیم و صدای تلویزیون در پس‌زمینه باشد. واقعیت آن است که در هر لحظه قادر خواهید بود فقط بر روی یکی از این دو فعالیت تمرکز کنید.

مولتی‌تسکینگ مغز را وادار به رفت و برگشتی سریع از فعالیتی به فعالیت دیگر می‌کند و این مسئله مشکلی نداشت اگر مغز انسان توانایی این را داشت که به یک‌باره و بی‌هیچ نقصی به موضوع بعدی منتقل شود، اما مغز چنین توانایی ندارد.

آیا تا به حال هنگام نوشتن ایمیلی، فردی شروع به صحبت کردن با شما کرده است؟ وقتی که مکالمه تمام می‌شود و می‌خواهید به نوشتن ادامه دهید چندین دقیقه طول می‌کشد تا رشته افکارتان را دوباره به دست بگیرید و آنچه را که در حال نوشتنش بودید به یاد آورید، به عبارتی دوباره ذهنتان در فضای نوشتن قرار گیرد. این اتفاقی است که هر زمان که در حال انجام چندین کار به طور هم‌زمان هستید تکرار می‌شود. مولتی‌تسکینگ به ازای هر بار قطع شدن از کارتان و پریدن به کاری دیگر، فرد را مجبور به پرداخت بهایی ذهنی می‌کند که در روانشناسی به‌طور مصطلح «بهای جابه‌جایی» (Switching Cost) نام دارد. بهای جابه‌جایی همان مکثی است که وقتی از فعالیتی به فعالیتی دیگر سوییچ می‌کنیم برایمان رخ می‌دهد.

مولتی‌تسکینگ
استفاده از مولتی‌تسکینگ فقط باعث کاهش کارایی‌مان می‌شود.

در تحقیقی که در این باره سال ۲۰۱۳ منتشر شد، گفته شد که هر فرد عادی به طور متوسط پنج دقیقه یک‌بار ایمیل چک می‌کند و ۶۴ ثانیه طول می‌کشد تا بتواند کاری را که قبلاً به آن مشغول بوده از سر گیرد. به عبارتی فقط برای چک کردن ایمیل، به‌طور متوسط از هر شش دقیقه، یک دقیقه آن را تلف می‌کنیم.

مولتی‌تسکینگ
مولتی‌تسکینگ این باور نادرست را القا می‌کند که باعث افزایش بازدهی می‌شود.

چگونگی ایجاد تمرکز و افزایش دوره‌های تمرکزی

بهتر است از اینجا شروع کنیم که چگونه به تمایل خود برای انجام چندین کار هم‌زمان غلبه کنیم و در هر لحظه فقط بر یک موضوع متمرکز شویم. در حقیقت از بین انتخاب‌های بسیاری که پیش روی داریم چگونه یکی را انتخاب کنیم؟ چگونه بدانیم انرژی و توجهمان را به چه چیزی معطوف کنیم؟ چگونه آن موضوع برای متمرکز ماندن را تشخیص دهیم؟

راهبرد «فهرست دوگانه وارن بافت» برای افزایش تمرکز

روش سرمایه‌گذار معروف، «وارن بافت» (Warren Buffett)، یکی از روش‌های محبوب برای متمرکز کردن توجه به مسائل و حذف آنچه در اولویت بعدی است، شناخته شده است.

وارن بافیت از استراتژی بهره‌وری سه ‌مرحله‌ای ساده‌ای برای کمک به کارمندانش استفاده می‌کند تا اولویت‌ها و عملکردشان را بر اساس آن تشخیص دهد.

وارن بافت روزی از خلبان شخصی‌اش خواست این تمرین سه مرحله‌ای را انجام دهد.

  • قدم اول: بافت از خلبان خواست ۲۵ هدف شغلی‌اش را بنویسد. خلبان صرف زمانی آن‌ها را نوشت. (شما نیز می‌توانید این تمرین را با اهداف کوتاه‌مدت‌ترتان انجام دهید. به عنوان مثال ۲۵ موضوعی که این هفته قصد انجامشان دارید را یادداشت کنید).
  • قدم دوم: سپس بافت از او خواست فهرست خود را دوباره بررسی کند و دور پنج هدف اصلی خط بکشد. او نیز پس از صرف مدتی پنج‌ تای آن‌ها را خط کشید.
  • قدم سوم: در این مرحله او دو فهرست داشت. فهرست الف که همان پنج موردی بود که دورشان خط کشیده بود و فهرست ب که شامل ۲۰ مورد می‌شد.

خلبان به این نکته تأکید کرد که تصمیم دارد همین الآن کار کردن روی فهرست پنج موردی را شروع کند. در این هنگام بافت در مورد فهرست دوم از او پرسید: «پس چه اتفاقی برای آن‌هایی که انتخاب نکردی می‌افتد؟» او پاسخ داد: «این پنج مورد اولویت اصلی تمرکز من هستند و آن ۲۰ مورد دیگر بعد از آن قرار دارند. آن‌ها هنوز برای من مهم هستند و به نوبت روی آن‌ها کار خواهم کرد، چون چندان فوری نیستند؛ اما همچنان برای به دست آوردنشان برنامه‌ریزی و تلاش خواهم کرد.»

در این هنگام وارن بافت پاسخ داد: «اشتباه نکن! آن‌هایی که دورشان خط نکشیده‌ای فهرست اجتنابی تو هستند. مهم نیست شامل چه مواردی هستند تا زمانی که فهرست پنج‌تایی را به سرانجام برسانی، هیچ‌گونه توجهی به آن‌ها نباید داشته‌باشی.»

روش بافت افراد را مجبور می‌کند تا تصمیم سختی بگیرند و برای موضوعاتی که زمان زیادی صرف می‌کنند اما نتیجه‌ای متناسب با زمانی که برایشان صرف شده نمی‌دهند، حذف کنند. اکثر اوقات موضوعاتی که به راحتی تمرکزمان را بهم می‌زنند آن‌هایی هستند که صرف زمان برایشان منطقی به نظر می‌رسد.

روش اشاره شده فقط یکی از بی‌شمار روش‌هایی است که برای افزایش تمرکز و حذف عوامل پرت‌کننده حواس به کار برده می‌شود. راه‌ها و روش‌های بسیار دیگری هم وجود دارند. همان‌طورکه پیش‌تر گفته شد مهم نیست از چه روشی استفاده می‌کنید و چقدر به آن متعهد هستید، به‌ طور کل، تمرکزتان زیاد و کم خواهد شد. سؤال اینجاست که چگونه می‌توان «دوره‌های زمانی توجه» (Attention Span) را افزایش داد و متمرکز ماند.

در ادامه، دو مرحله‌ای که برای افزایش تمرکز می‌توانید به کار بگیرید را توضیح داده می‌شود.

عوامل پرت‌کننده حواس
عوامل پرت‌کننده حواس گاهی آن‌قدر موذیانه وارد عمل می‌شوند که متوجه نمی‌شویم تمرکزمان از موضوع اصلی قطع شده است.

نتایجتان را بسنجید

اولین کاری که می‌توانید انجام دهید، سنجش میزان پیشرفت است. در اغلب موارد یکی از دلایلی که باعث از بین رفتن تمرکز می‌شود کمبود بازخوردهای مناسب است، بدین‌صورت که مغزتان به‌طور ذاتی در پی آن است تا بفهمد که در حال پیشرفت برای رسیدن به اهداف هست یا نه؟ این اتفاق بدون ارزیابی عملکرد غیرممکن خواهد بود. از نظر عملی این بدین معناست که همه ما به اندازه‌گیری نتایجمان نیاز داریم.

هر کدام از ما زمینه‌هایی در زندگی برایمان مهم است، اما آن‌ها را مورد سنجش و بررسی قرار نمی‌دهیم و این مسئله خیلی ناراحت کننده است، زیرا بررسی و سنجش این موارد باعث افزایش تمرکز بر آن‌ها می‌شوند. وقتی موضوعات را مورد سنجش قرار می‌دهیم به‌طور قطع باعث بهبود و پیشرفت آن‌ها می‌شود. این کار فقط از طریق اعداد و بررسی دقیق ممکن است. بدین صورت متوجه بهتر شدن یا بدتر شدن عملکردمان خواهیم شد. برای مثال، وقتی تعداد صفحاتی که برای مطالعه روزانه مشخص کرده‌ایم، می‌شماریم بیشتر برای خواندن ترغیب می‌شویم.

فعالیت‌هایی را که بررسی می‌کنیم و می‌سنجیم، روی آن‌ها متمرکز می‌مانیم؛ اما به دلیل ترسی که از مواجهه با اعداد داریم به‌طور عمده از سنجش عملکرد خود اجتناب می‌کنیم. راه حل ساده این است که به خودمان یادآوری کنیم این اعداد تعیین کننده شخصیت ما نیستند، بلکه بازخوردهایی هستند که نشان می‌دهند کجای مسیر قرار داریم.

بسنجید تا کشف کنید! تا بفهمید و متوجه شوید! بسنجید تا بدین صورت خودتان را بهتر بشناسید. این روش کمک می‌کند تا دقیقاً متوجه شوید که در حال پرداختن به موضوعاتی هستید که برایتان مهم هستند؟ با این متد بر روی موضوعات مهم تمرکز کرده و آن‌هایی را که نمی‌خواهید نادیده بگیرید.

ارزیابی پیشرفت
با ارزیابی و ثبت میزان پیشرفت انرژی لازم برای ادامه مسیر را کسب می‌کنیم.

تمرکز بر فرایندها به جای تمرکز بر رویداد

دومین کاری که برای کسب تمرکز بلندمدت می‌توانید انجام دهید تمرکز بر فرایندها به جای رویدادها است. معمولاً موفقیت را رویدادی می‌دانیم که صرفاً باید آن را تکمیل کنیم.

در اینجا به چند نمونه اشاره می‌کنیم:

  • در نظر بسیاری از مردم سلامتی پیشامد است: «اگر ۱۰ کیلو وزن کم کنم به اندام دلخواه می‌رسم».
  • برای بسیاری از مردم کارآفرینی پیشامد است: «اگر بتوانم تجارتم را در مجله معروفی معرفی کنم اوضاعمان خوب می‌شود».
  • خیلی دیگر از مردم همین نگاه را به هنر دارند: «اگر می‌توانستم آثارم را در گالری بزرگ‌تری به نمایش بگذارم اعتبار مورد نیازم را کسب می‌کردم.»

مثال‌های فوق فقط نمونه‌ای از بی‌شمار مثالی هستند که موفقیت را به عنوان اتفاق معنی می‌کنند؛ اما اگر به اشخاصی که روی اهداف خود متمرکز مانده‌اند دقت کنید متوجه خواهید شد که این رویدادها یا نتایج نیستند که آن‌ها را از دیگران متفاوت می‌کند بلکه تعهد آن‌ها به فرایندها است. آن‌ها به فعالیت‌های روزانه‌شان علاقه‌مندند نه صرفاً نتیجه آن‌ها.

نکته جالب توجه آنکه، تمرکز بر فراآیندها به شما اجازه می‌دهد که از نتیجه کارتان لذت ببرید.

  • اگر می‌خواهید تبدیل به نویسنده‌ای خوب شوید و کتابی پرفروش داشته باشید خیلی عالی است؛ اما تنها روش رسیدن به نتیجه آن است که عاشق فرایند نوشتن باشید.
  • اگر می‌خواهید تجارتتان جهانی شود بسیار عالی خواهد بود که در مجله مشهوری معرفی شوید، اما تنها روش رسیدن به چنین چیزی این است که عاشق فرایند بازاریابی باشید.
  • اگر می‌خواهید بهترین اندام را در زندگی داشته باشید قطعاً کاهش وزن ۱۰ کیلویی مورد نیاز است؛ اما تنها راه رسیدن به چنین نتیجه‌ای آن است که عاشق فرایند خوردن سالم و تمرینات ورزشی مداوم باشید.
  • اگر مصمم هستید که در زمینه‌ای بهتر شوید باید عاشق فرآیند انجام آن کار شوید و به جای آنکه در رؤیای دستیابی به هدف غرق شوید، بهتر است تا عاشق ساختن شخصیتی باشید که توانایی انجام آن کار جدید را دارد.

اکثرمان تمایل ذاتی برای تمرکز کردن بر نتایج و اهداف داریم، در حالی که تمرکز روی فرایندهاست که منجر به دستیابی به نتایج بلند مدت می‌شود.

راه‌کارهایی برای افزایش تمرکز

حتی بعد از آن که یاد گرفتید عاشق فرایندها باشید و فهمیدید چگونه روی اهداف متمرکز بمانید، کاربرد روزانه آن‌ها همچنان می‌توانند باعث سردرگمی شوند. در ادامه قصد داریم در مورد روش‌های دیگری که باعث افزایش تمرکز می‌شوند، توضیح دهیم. در ادامه، روش‌هایی را بیان می‌کنیم که می‌توانند به بهبود تمرکزمان کمک کنند.

انتخاب تکلیف مبنا

از پیشرفت‌های مهمی که داشته‌ایم، اختصاص دادن فقط و فقط یک اولویت به کاری است که می‌خواهیم در طول روز انجام دهیم. البته آن را طوری برنامه‌ریزی می‌کنیم که کارهای دیگرم را نیز در طول روز تکمیل کنیم، اما اولویت اصلی ما به‌ طور حتم آن کاری است که برای آن روز تعیین کرده‌ایم. آن را «تکلیف مبنا» (Anchor Task) می‌نامیم، زیرا بر اساس آن بقیه کارهای روز را برنامه‌ریزی می‌کنیم و به آن متعهد می‌مانیم. قدرت انتخاب فقط یک اولویت است که باعث جهت‌دهی عملکرد می‌شود. بدین‌صورت که با توجه به مسئولیتی که بر عهده‌ گرفته‌اید مجبور به نظم دادن انتخاب‌های دیگر در زندگی می‌شوید.

به جای آنکه زمان را مدیریت کنید انرژی را مدیریت کنید

اگر فعالیتی نیازمند تمرکز عمیقی است، آن را به زمانی از روز اختصاص دهید که انرژی کافی برای انجام دادن آن داشته باشید. به‌ طور مثال اگر متوجه شده‌اید که بیشترین اندازه انرژی خلاقانه صبح‌ها بروز می‌کند و در این زمان از روز حس تازگی دارید، بهترین نوشته‌ها را در این زمان بنویسید و تصمیمات استراتژیک کاری را نیز در این بازه زمانی بگیرید. چگونه این کار را انجام دهید؟ فعالیت‌هایی که نیازمند خلاقیت هستند را در این زمان قرار دهید، بقیه کارها مانند مصاحبه‌ها، پاسخگویی به ایمیل‌ها، تماس‌های تلفنی یا آنلاین و تحلیل اطلاعات را برای بعد از ظهر تنظیم کنید. تقریباً هر استراتژی بهره‌وری نیازمند مدیریت زمان است؛ اما اگر انرژی موردنیاز برای انجام آن فعالیت را نداشته باشید مدیریت زمان نیز بی‌نتیجه خواهد بود.

هرگز قبل از ظهر ایمیلتان را چک نکنید

تمرکز با حذف عوامل پرت‌کننده حواس حاصل می‌شود. چک کردن ایمیل می‌تواند یکی از اصلی‌ترین عوامل پرت‌کننده توجه باشد. با چک نکردن ایمیل این فرصت را خواهید داشت تا به برنامه‌هایی که شخصاً از قبل برای روز خود برنامه‌ریزی کرده‌اید، بپردازید، در غیر این‍صورت خود را به دام برنامه‌هایی خواهید انداخت که شخص دیگری فرستاده است. چک نکردن ایمیل‌ها موفقیتی بزرگ محسوب می‌شود چون با این کار انرژی ذهنی را صرف فکر کردن به پیام‌ها نمی‌کنید. احتمال دارد ممکن نباشد پاسخ ایمیل‌ها را به تأخیر بیندازید، بنابراین به این چالش دعوت هستید! می‌توانید تا ۱۰ صبح صبر کنید؟ تا ۹:۳۰ چطور؟ تا ۸:۳۰ خوب است؟

موضوع مهم این است که صبح‌ها طوری زمان خود مدیریت کنید که بتوانید روی موضوعات مهم متمرکز بمانید و اجازه ندهید موضوعات فرعی حالت ذهنی‌تان را مخدوش کنند.

گوشی موبایلتان را در اتاق دیگری قرار دهید

به طور معمول چندین ساعت ابتدایی صبح، موبایل خود را چک نکنید. تمرکز بر کارها بدون جواب دادن به پیام‌ها و تلفن‌ها و حواس‌پرتی حاصل از اعلان‌های موبایل، بسیار راحت‌تر است.

کامپیوتر را در حالت تمام صفحه استفاده کنید

هر زمان که برنامه‌ای در کامپیوتر باز می‌کنید آن را در حالت تمام صفحه (Full Screen Mode) قرار ‌دهید. اگر مشغول خواندن مقاله‌ای در صفحه وب‌سایتی می‌شوید آن صفحه را در حالت تمام صفحه قرار دهید. اگر با نرم‌افزار Evernote نت‌برداری می‌کنید آن را به صورت تمام صفحه باز کنید یا اگر مشغول ویرایش عکس در فتوشاپ هستید، فقط این کار را انجام دهید و نوار اعلان را حذف کنید. بدین‌صورت وقتی مشغول کاری هستید ساعت، آیکون برنامه‌ها یا مواردی که روی صفحه کامپیوتر باعث حواس‌پرتی می‌شوند را نمی‌بینید.

اگر آیکونی را روی صفحه کامپیوترتان ببینید باعث می‌شود روی آن کلیک کنید و بدین ترتیب حواستان پرت خواهد شد. به‌ طور کلی، غیرفعال کردن اعلان‌ها موجب می‌شود عوامل پرت‌کننده حواس را به تعویق بیندازید.

تمام فعالیت‌هایی را که باعث از بین بردن تمرکز صبحگاهی می‌شوند متوقف کنید

ابتدای هر روز اولین کار انجام مهم‌ترین کار است، زیرا کارهای ضروری روز هنوز شروع نشده‌اند. صرف‌نظر از هر استراتژی که استفاده می‌کنید، تنها یک موضوع را به خاطر داشته باشید که در هر لحظه که در معرض عوامل پرت‌کننده حواس قرار دارید، به یاد بیاورید وظیفه شما در این لحظه فقط متعهد ماندن به یک فعالیت است.

فیلم آموزش افزایش تمرکز و تقویت حافظه

برای آشنایی بیشتر با راه‌های عملی افزایش تمرکز، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش افزایش تمرکز و تقویت حافظه را مشاهده کنید که توسط فرادرس تهیه شده است. این فیم آموزشی، یک آموزش تکنیکی و تجربه‌محور است و تمرین کردن مداوم و مستمر شما بعد از این آموزش بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است. هدف از این فیلم آموزشی، آموزش تکنیک‌ها و مهارت‌های استفاده مفید از ظرفیت مغز و بالا بردن توانایی یادآوری و افزایش تمرکز است و در واقع با افزایش پهنای سیناپس (Synapse) که وظیفه انتقال اطلاعات بین دو نیم‌کره مغز را دارد سرعت پردازش مغز را زیاد می‌کند که باعث تقویت حافظه، افزایش تمرکز و قدرت ذهن می‌شود. لینک این آموزش در ادامه آورده شده است.

درس اول این آموزش ۱ ساعت و ۱۴ دقیقه‌ای، رازهایی در مورد حافظه و قدرت ذهن را معرفی می‌کند. درس دوم درباره عوامل موثر بر افزایش تمرکز است. در درس سوم، تمرین‌های کاربردی تقویت حافظه معرفی شده‌اند. در درس چهارم به طور مفصل تکنیک‌های یادیاری مورد بررسی قرار گرفته‌اند و در نهایت، در درس پنجم تأثیر خواب و خوراک بر مغز بیان شده است.

این مطلب توسط نویسنده مهمان، «سحر رهنورد»، نوشته شده است.

بر اساس رای ۰ نفر
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
اگر بازخوردی درباره این مطلب دارید یا پرسشی دارید که بدون پاسخ مانده است، آن را از طریق بخش نظرات مطرح کنید.
منابع:
James Clear
۱ دیدگاه برای «روش‌های افزایش تمرکز و تقویت حافظه»

عالی

نظر شما چیست؟

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *